Η κυβέρνηση της Φινλανδίας σκοπεύει να καθιερώσει ένα εθνικό βασικό εισόδημα. Αν και η τελική πρόταση δεν θα παρουσιαστεί νωρίτερα από τον Νοέμβριο του 2016, αν όλα πάνε βάσει σχεδίου, η χώρα θα καταργήσει όλες τις υπάρχουσες παροχές και αντ’ αυτού θα μοιράσει 800 ευρώ το μήνα- σε όλους ανεξαιρέτως.

Ακούγεται παρατραβηγμένο, αλλά όλα δείχνουν πως τελικά η Φινλανδία θα υλοποιήσει την ιδέα. Λαμβάνοντας υπόψη πως πολλές ολλανδικές πόλεις σκοπεύουν να εισάγουν το βασικό εισόδημα τον επόμενο χρόνο και πως η Ελβετία θα κάνει και δημοψήφισμα επί του θέματος, η ιδέα της Φινλανδίας κερδίζει ολοένα και ισχυρότερη πολιτική και δημόσια στήριξη.

Σε δημοσκόπηση για λογαρισμό της Finnish Social Insurance Institution (KELA), της κρατικής υπηρεσίας που βρίσκεται πίσω από το εγχείρημα, το 69% των ερωτηθέντων είναι υπέρ ενός εθνικού εισοδήματος.

Ο φινλανδός Πρωθυπουργός Juha Sipilä είναι υπέρ της ιδέας, με την πλειονότητα των κομμάτων να τον στηρίζουν. “Για μένα, ένα βασικό εισόδημα σημαίνει απλοποίηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης”, λέει και συμπληρώνει: “Αλλά για εκείνους εκτός Φινλανδίας, το σχέδιο εγείρει δύο προφανή ερωτήματα: Γιατί είναι κάτι τέτοιο καλή ιδέα και πως θα λειτουργήσει;”.

Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, αλλά η πρόταση έχει ως στόχο την αντιμετώπιση της ανεργίας. Το ποσοστό ανεργίας στη Φινλανδία αυξήθηκε στο 11,8% το Μάιο (8,7% τον Οκτώβριο) και ένα βασικό εισόδημα θα επιτρέψει στους ανθρώπους να αναλάβουν χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας χωρίς προσωπικό κόστος. Επί του παρόντος, μια προσωρινή δουλειά έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των παροχών κοινωνικής πρόνοιας, κάτι που συνεκδοχικά οδηγεί σε συνολική μείωση του εισοδήματος.

Προηγούμενα πειράματα έχουν δείξει ότι ένα καθολικό βασικό εισόδημα μπορεί να έχει θετική επίδραση. Το διάστημα 1974-1979, όλοι οι κάτοικοι στο Dauphin του Καναδά έπαιρναν μισθό, και παρόλο που παρατηρήθηκε μείωση στις ώρες εργασίας, αυτό συνέβη απλώς γιατί οι άνδρες αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο σχολείο και οι γυναίκες έπαιρναν μεγαλύτερης διάρκειας άδειες μητρότητας.

Την ίδια στιγμή, όταν χιλιάδες άνεργοι στην Ουγκάντα πήραν επιχορηγήσεις διπλάσιες από τον μηνιαίο μισθό τους, οι ώρες εργασίας αυξήθηκαν κατά 17% και τα κέρδη κατά 38%.   Στον αντίποδα, ένα από τα σημαντικότερα μειονεκτήματα, φυσικά, είναι το κόστος του να μοιράζονται χρήματα σε κέθε ένα πολίτη ξεχωριστά. Η Liisa Hyssälä, γενική διευθύντρια του Kela, υποστηρίζει βέβαια πως το σχέδιο θα εξοικονομήσει εκατομμύρια στην κυβέρνηση.

Αλλά, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg, δίνοντας κάθε μήνα βασικό εισόδημα 800 ευρώ σε έναν πληθυσμό 5,4 εκατ. ανθρώπων, το κόστος ανέρχεται στα 52.2 δισ.ευρώ. Η κυβέρνηση αναμένει για το 2016 έσοδα ύψους 49.1 δισ. ευρώ.   Ένα εξίσου σοβαρό ζήτημα είναι πως ενδεχομένως μερικοί άνθρωποι καταλήξουν σε χειρότερη θέση στο πλαίσιο του προγράμματος.

Δεδομένου πως η πρόταση δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη, παραμένει άγνωστο ποιοι ακριβώς θα είναι οι “χαμένοι” της ιδέας. Εκείνοι που σήμερα λαμβάνουν επίδομα στέγασης ή αναπηρίας, πιθανώς καταλήξουν με λιγότερα χρήματα όταν παίρνουν το εθνικό εισόδημα, καθώς το σχέδιο προβλέπει κατάργηση των υπαρχουσών παροχών.

Και καθώς το ποσό θα δίνεται μηνιαίως σε κάθε ενήλικα της χώρας, μια ανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών ίσως χρειαστεί να αγωνιστεί περισσότερο συγκριτικά, για παράδειγμα, με έναν γείτονά της με τα ίδια ακριβώς κρατικά έσοδα, χωρίς παιδιά και με μια δουλειά μερικής απασχόλησης.

Τέλος, η πρόταση θέτει κι έναν ακόμη προβληματισμό- κατά πόσον είναι δίκαιο να δίνεται σε κάποιον σχετικά εύπορο πολίτη ακριβώς το ίδιο ποσό με κάποιον που πραγματικά έχει ανάγκη.

Το Σύνταγμα της Φινλανδίας επιμένει πως όλοι οι πολίτες είναι ίσοι, αν και φυσικά, η ισότητα μπορεί να ερμηνευθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Μέχρι στιγμής λοιπόν, δεν υπάρχει σαφής απάντηση εάν ένα εθνικό βασικό εισόδημα θα δημιουργήσει μια κοινωνία περισσότερο ίση ή λιγότερο.

Πηγή: independent.co.uk, lifo.gr