Η αλήθεια είναι το βράδυ της Κυριακής, στη Σύνοδο Κορυφής, στις Βρυξέλλες δεν «συγκρούστηκαν» μόνο δύο σκληροί διαπραγματευτές με διαφορετικές ανάγκες, στόχους ή διαφορετική αντίληψη για την Ευρώπη και το μέλλον της. «Συγκρούστηκαν» δύο εντελώς διαφορετικά «συστήματα» κουλτούρας – με διαφορές, που πάνε αιώνες πίσω, στο παρελθόν.
1. Δουλειά, δουλειά και δουλειά
Για τον μέσο Γερμανό, η εργασία είναι περίπου αυτοσκοπός – του δίνει έναν ορίζοντα, χωρίς τον οποίο αδυνατεί να ζήσει. Επιπλέον, σύμφωνα με τον αναλυτή/αρθρογράφο της Wall Street Journal, Stephen Fidler «Οι Γερμανοί βλέπουν τους εαυτούς τους ως λαό που οικοδόμησε μια επιτυχία πάνω στις στάχτες του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, προβάλλοντας τη σκληρή δουλειά και την προσωπική ευθύνη.
Όταν το 1990 η οικονομία τους άρχισε να παίρνει την κάτω βόλτα, έλαβαν σκληρές αποφάσεις για μεταρρυθμίσεις που κράτησαν πάνω από μια δεκαετία και οδήγησαν στη σημερινή ανάπτυξη. Για πολλούς Γερμανούς υπάρχει ένα στοιχείο ηθικής σε όλο αυτό. Η αρετή επιβραβεύτηκε και κάπως έτσι θα έπρεπε να κάνουν να κάνουν και οι άλλοι: να ακολουθήσουν τη σοφή οδό.»
Η άποψη των Γερμανών για τους Έλληνες είναι ότι ακολούθησαν τον αντίθετο δρόμο: αυτόν της ασωτίας, την εξάρτηση από τα χρέη και την ανευθυνότητα που τους οδήγησε στην οικονομική καταστροφή.
2. Το αίσθημα της ευθύνης
– στον Γερμανό είναι πολύ αναπτυγμένo, τόσο προσωπικά όσο και συλλογικά (σ.σ. η κοινωνική ευθύνη για την ευημερία της «κοινότητας»). Οι Έλληνες από την μεριά τους έχουν να λένε πως από το 1820 έως και σήμερα (από τον Όθωνα και τους Βρετανούς στον εμφύλιο μέχρι την Άνγκελα και τον Σόιμπλε) οι ξένοι δεν έχουν σταματήσει να χώνουν τη μύτη τους στα εσωτερικά τους. Αυτό, τους κάνει να νιώθουν κάπως λιγότερο υπεύθυνοι και περισσότερο αυτό-αναφλεγόμενοι επαναστάτες.
3. Η θρησκεία και η ηθική της εργασία
Σε αντίθεση με το χριστιανορθόδοξο παράγγελμα του «μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης», τις ιστορίες με τα πετεινά και την προτροπή βοήθειας στον ασθενέστερο, η προτεσταντική θεολογία περί σωτηρίας της ψυχής (σ.σ. πάνω από το ένα τρίτο των Γερμανών, ιδίως των Βόρειων, είναι προτεστάντες) συνδέθηκε με μια εργασιακή ηθική που δίνει έμφαση στη σκληρή δουλειά, στον ασκητικό βίο και τη συστηματική αποταμίευση. Μάλιστα, στη σκληρή, καλβινιστική εκδοχή της, η οικονομική αδυναμία του ανθρώπου ισοδυναμεί με αμαρτία και προσβολή του Θεού!
4. Ο χρόνος
Σκεφτείτε το περιεχόμενο του όρου «γερμανική ακρίβεια». Και μετά διαβάστε πώς περιγράφει μια συγγραφέας/ καθηγήτρια κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης την ελληνική «αντίληψη» του χρόνου. «Θεωρώ ότι αυτό που εγώ ονομάζω προ-σύγχρονη προσέγγιση σε θέματα διαχείρισης χρόνου, συνεχίζει να κυριαρχεί στην Ελλάδα και οι λόγοι για αυτό μπορούν να βρεθούν στο γεγονός ότι η Ελλάδα δεν ακολουθεί την πορεία της εκβιομηχάνισης των αναπτυγμένων χωρών στην ΕΕ.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τον χρόνο, αυτά τα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν μια ελαστική και μια ανακριβή προσέγγιση, μια στάση διαπραγμάτευσης και ευελιξίας, μια λειτουργία που βασίζεται σε μια έννοια εποχικότητας και φυσικών διεργασιών, εν συντομία, είναι ένας κυκλικός τρόπος, όχι γραμμικός, και έρχεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες δυτικοευρωπαϊκές έννοιες της κατάλληλης χρονικής συμπεριφοράς. Ένα σχετικό χαρακτηριστικό είναι ο τρόπος με τον οποίο οι προκαθορισμένες προθεσμίες φτάνουν στα όριά τους.»
Τα παράπονα για καθυστερήσεις στην εξεύρεση ενός project, αντιμετωπίζονται από την κοινή απάντηση ότι «το σημαντικό είναι να γίνει η δουλειά, και έχει λιγότερη σημασία το πότε.
(Renee Hirschon – Philippakis, “Cultural Mismatches: Greek Concepts of Time, Personal Identity, and Authority in the Context of Europe”).
5. Αίσθημα δικαιοσύνης
Αυτό (και όχι η τσιγγουνιά) είναι ο λόγος που π.χ. στο εστιατόριο, κάθε Γερμανός πληρώνει τα δικά του και το ποσό δεν μοιράζεται στα ίσα, σε όλα τα μέλη της παρέας. Το ελληνικό «άσε, κερνάω εγώ σήμερα κι άλλη φορά τα βρίσκουμε» ή ο καυγάς για τον λογαριασμό, είναι ξένα στη γερμανική μενταλιτέ.
6. Η καθημερινή επαφή
Αντιγράφω από τη μεγάλη Βίβλο του savoir vivre: «Οι Γερμανοί δεν συνηθίζουν να αγκαλιάζονται ή να φιλιούνται δημόσια, σε ένδειξη ευγένειας. Τέτοιες εκδηλώσεις οικειότητας, κατά κανόνα απευθύνονται μόνο σε πολύ στενούς φίλους και συγγενείς, σε ιδιωτικό χώρο. Η δημόσια επίδειξη οικειότητας – κράτημα χεριών, φιλιά κ.λπ γίνεται αποδεκτή αλλά μπορεί και να θεωρηθεί απρεπής σε ορισμένους χώρους (εργασίας, εκκλησίας, πολυτελή ρεστωράν κ.λπ».
Στη Γερμανία λοιπόν, καλύτερα να είστε προσεκτικοί και να αποφεύγετε να αγγίξετε όποιον δεν σας είναι οικείος, συγγενής, στενός φίλος –είτε τον ίδιο, είτε τα προσωπικά του είδη. Σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύετε να χαρακτηριστείτε αγενής.
7. Το σεξ
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της γερμανικής εφημερίδας Bild, οι Έλληνες κατατάσσονται πρώτοι στην παγκόσμια λίστα που καταγράφει τη συχνότητα των ερωτικών επαφών. Για την ακρίβεια, οι Έλληνες κάνουν σεξ 164 φορές το χρόνο, κατά μέσο όρο, και ακολουθούν οι Βραζιλιάνοι με 145 . Οι Γερμανοί δεν είναι ούτε καν μέσα στην πρώτη δεκάδα. Απλώς το αναφέρω.
8. Τhe way to do business
Όπως συμβουλεύουν όλοι οι business culture οδηγοί του κόσμου, «οι Γερμανοί εκτιμούν την ακρίβεια, την τελειότητα, την σκληρή δουλειά και είναι οι μάστορες του σχεδιασμού. Η κουλτούρα τους επιβραβεύει το «προλαμβάνειν»: θέλουν να ξέρουν ακριβώς τι θα κάνουν, πότε και με ποιόν και σιχαίνονται τις εκπλήξεις ή τις ξαφνικές αλλαγές.
Η γερμανική σκέψη είναι εξαντλητικά μεθοδική – κάθε πλευρά ενός εγχειρήματος ή μιας πρότασης συζητιέται και αναλύεται λεπτομερώς και σε βάθος.
Ο μέσος Γερμανός πιστεύει πως ο προσεκτικός σχεδιασμός, οι νόμοι, οι κανόνες, οι διαδικασίες του επιτρέπουν να ζει μια τακτοποιημένη, οριοθετημένη ζωή. Η επίδειξη έλλειψης σεβασμού δεν εκτιμάται και συνυπολογίζεται αρνητικά, αποκλείοντας μελλοντικές συνεργασίες».
Στην αντίπερα όχθη η τακτική της «μη λογοδοσίας», η χαρούμενη αναρχία και η αδιαφορία για τους κανόνες είναι κλασικό ελληνικό χαρακτηριστικό – ένα πρόχειρο «εγχειρίδιο επιβίωσης» σε περιόδους σκλαβιάς ή απολυταρχικής διακυβέρνησης.
9. Η μάθηση και η γνώση
«Οι Έλληνες ξέρουν να μαθαίνουν… Στους Έλληνες, όλα γίνονται ζωή! Σ’ εμάς, τα πάντα μένουν στο στάδιο της γνώσης.» Τάδε έφη o Γερμανός Φρίντριχ Νίτσε, σπουδαίος φιλόσοφος, βαθύτατα παρεξηγημένος (ως θεωρητικός του ναζισμού), μέγας μελετητής της αρχαιοελληνικής γραμματείας και φανατικός φιλέλληνας. Ο ίδιος, είχε πει : «Άλλοι λαοί έχουν αγίους. Οι Έλληνες έχουν σοφούς».
10. Το… δημόσιο
Στις δημοσκοπήσεις που γίνονται στη Γερμανία κάθε χρόνο, προκειμένου να αξιολογηθεί η γνώμη που έχουν οι πολίτες για διάφορα επαγγέλματα και επαγγελματίες, πρωταθλητές αναδεικνύονται τακτικά οι… Γερμανοί δημόσιοι υπάλληλοι!
Πέρυσι μόλις, κρίθηκαν θετικά από 79% των Γερμανών στην τήρηση του καθήκοντος, στην υπευθυνότητα (76%), στην αξιοπιστία (72%), στην ικανότητα (68%), στην δικαιοσύνη στην παροχή υπηρεσιών (68%), και στην προθυμία για εξυπηρέτηση (65%). Μόνο 5% των Γερμανών έδωσαν αρνητική ψήφο στους δημόσιους υπαλλήλους της χώρας τους. (Ελληνικό ΙΚΑ. Ή ΟΑΕΕ, μια μέρα μέτριας αιχμής – χρειάζεται να πω κάτι άλλο 😉
11. Η Ιστορία
Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, το αιματοκύλισμα της Ευρώπης, 800.000 Έλληνες νεκροί – «απώλειες» στα πεδία των μαχών, σε στρατόπεδα συγκεντρώσεων, εκτελεσμένοι, εξορισμένοι, βασανισμένοι, πεθαμένοι από πείνα. Δεν ξεχνάμε.
12. Ο ευρωπαϊκός ορθολογισμός
Αν και ιστορικά, ο λόγος, η λογική είναι αρχαίο ελληνικό διανόημα, ο ορθός λόγος ήταν δημιούργημα της Ευρώπης, των – μεταξύ άλλων και – Γερμανών φιλοσόφων του 17ου-18ου αιώνα, που έβαλαν τα θεμέλια του Διαφωτισμού, της Επανάστασης στη Γαλλία κ.λπ.
Ο ευρωπαϊκός ορθολογισμός συνδέεται στενά με την δημιουργία του ατόμου –πολίτη, με χαρακτηριστικά όπως ελευθερία επιλογής, αυτονομία, αυτογνωσία, κριτική σκέψη, κοινωνική συνείδηση κ.λπ. Οι σκλαβωμένοι Έλληνες, δυστυχώς, έχασαν αυτό το «τρένο».
13. Η κουζίνα
Παραφράζοντας τη ρήση του Ντε Γκολ για τη Γαλλία και τα τυριά «πώς να καταλάβεις μια χώρα με 5.000 είδη μπίρας, όπου ο μέσος ενήλικας καταναλώνει 40 κιλά λουκάνικα το χρόνο;»
