«Τη φωνή μου και τα τραγούδια μου τα γνωρίζουν πολλοί. Τη ζωή μου όμως ελάχιστοι», είχε πει εξιστορώντας την αυτοβιογραφία της η Σοφία Βέμπο στην εφημερίδα «Εθνικός Κήρυξ» με τίτλο «Η ζωή μου».

Η αυτοβιογραφία της αυτή δημοσιεύτηκε από την Πέμπτη 15 Μαΐου ως το Σάββατο 25 Ιουλίου 1947, όταν βρισκόταν σε περιοδεία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1910 στην Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης με το όνομα ΄Εφη Μπέμπο.Το 1912 η οικογένειά της μετεγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη και το 1914 με την υπογραφή της ελληνοτουρκικής συμφωνίας ανταλλαγής πληθυσμών αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη, όπου και επέστρεψε στη Τσαριτσάνη και από εκεί εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Βόλο όπου οι γονείς της εργάστηκαν ως καπνεργάτες.

Στο σπίτι μου με δίδασκαν να γίνω μια καλή νοικοκυρά και τρυφερή σύζυγος

«Οσο μεγάλωνα τόσο γινόταν συνείδησις μέσα μου ο προορισμός της ζωής μου. Και προορισμός μου επίστευα πως ήταν να παντρευτώ και να δημιουργήσω δική μου οικογένεια. Εάν μου έλεγαν τότε ότι το 1947 θα ήμουν ανύπανδρη και θα είχα ως επάγγελμα να λέω τραγούδια στο θέατρο, ομολογώ πως θα εθύμωνα πολύ και ίσως έβαζα τα κλάματα. Στο σπίτι μου επίστευαν και με εδίδασκαν ότι έπρεπε να γίνω μια καλή νοικοκυρά, μια τρυφερή σύζυγος και μια στοργική μητέρα», γράφει στην αυτοβιογραφία της.

Παρ’ όλα αυτά όμως στον Βόλο το είχε σκάσει από το σχολείο μαζί με μια φίλη της και παρακολούθησαν κρυφά τρία δραματικά έργα που έπαιζε ο θίασος Πρόζας της Αλίκης και του Μουσούρη. «Βγήκαμε από το θέατρο με καλυμμένα τα πρόσωπα. Αν το μάθαιναν οι δικοί μου θα έτρωγα το ξύλο της χρονιάς μου», έχει πει.

Ξεκίνησε την καλλιτεχνική της πορεία τυχαία το 1930, τραγουδώντας σ’ ένα ζαχαροπλαστείο της Θεσσαλονίκης για να συνεισφέρει οικονομικά στο σπίτι της. Οι πρώτοι της μισθοί ήταν 6.000 δρχ. το μήνα για τον πρώτο χρόνο και 10.000 δρχ. για τον δεύτερο. «Οι αριθμοί με ζάλισαν», έχει αναφέρει. Η κοντράλτο φωνή της με δύναμη, έκταση κι αίσθημα ξεκινούσε το μεγάλο ταξίδι…

Τρία χρόνια αργότερα κατέβηκε στην Αθήνα, όπου προσελήφθη από τον θεατρικό επιχειρηματία Φώτη Σαμαρτζή στο «Κεντρικόν», προκειμένου να συμμετάσχει στην επιθεώρηση «Παπαγάλος 1933». Την ίδια περίοδο υπέγραψε και το πρώτο της συμβόλαιο στη δισκογραφική εταιρία Columbia, ερμηνεύοντας ερωτικά τραγούδια της εποχής και λόγω της ιδιαίτερης μπάσας φωνής της η καταξίωση δεν άργησε να έρθει.

Με την κήρυξη του πολέμου το 1940 ανέλαβε την εμψύχωση των ελλήνων στρατιωτών στο μέτωπο με πατριωτικά και σατυρικά τραγούδια, ενώ πρωταγωνίστησε σε επιθεωρήσεις που προσάρμοζαν το θέμα τους στην πολεμική επικαιρότητα.

Ηταν φανεροί πλέον οι δολοφόνοι μου: ή φασίσται Ιταλοί ή άνθρωποι της Γκεστάπο

Λίγο προτού εισέλθουν οι Γερμανοί στην Αθήνα και ενώ με τα τραγούδια της κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου είχε γίνει η «τραγουδίστρια της νίκης», βγαίνοντας από το θέατρο «Μοντιάλ» όπου εμφανιζόταν και πηγαίνοντας στο «Αλάμπρα» όπου έπαιζε η αδελφή της, «ξαφνικά ένιωσα ένα τρομερό σε δύναμη κρύο χτύπημα στο πρόσωπο. Ηταν σαν σιδερένια γροθιά. Σωριάστηκα αμέσως. Επρόλαβα να φωνάξω: «Με σκότωσες, παλιάνθρωπε». Τίποτα άλλο, λιποθύμησα». Το πρωί της άλλης ημέρας το τηλέφωνο του σπιτιού της χτύπησε και αμέσως μια βαριά φωνή τής είπε: «Σ’ τα σπάσαμε τα μούτρα για να μην μπορής να βγαίνης στο θέατρο και να λες αυτά που λες. Μην στεναχωριέστε, τους απάντησα, θα τα πω από το ραδιόφωνο. Ηταν φανεροί πλέον οι δολοφόνοι μου: ή φασίσται Ιταλοί ή άνθρωποι της Γκεστάπο».

Όταν τα ναζιστικά στρατεύματα εισήλθαν στην Αθήνα φυγαδεύτηκε στη Μέση Ανατολή, όπου συνέχιζε να τραγουδά για τα εκεί ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα. Παρέμεινε εκεί σχεδόν τρεισήμισι χρόνια (1942-1946). Τραγουδούσε για να ψυχαγωγήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις, συγκροτούσε θιάσους, ανέβαζε επιθεωρήσεις, έδινε ρεσιτάλ. Στη Μέση Ανατολή είπε σπουδαία τραγούδια, όπως «Αθήνα και πάλι Αθήνα», «Ραντεβού στην Αθήνα», «Αγάπη μου η ώρα φθάνει», «Για σένα τραγουδώ», «Καινούργια ζωή», «Λόντρα, Παρίσι», «Πότε», «Πάντα μαζί», «Σβήσε το φως», «Τι κι αν χαθείς»… Με την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία το Συμμαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής τής διέθεσε πολεμικό αεροσκάφος για να γυρίσει στην Ελλάδα. Η ζωή της δεν κινδύνευε πια. Έγινε σύμβολο του έθνους, ταύτισε το όνομά της με το αλβανικό έπος και χαρακτηρίστηκε «Τραγουδίστρια της Νίκης».

Η Αμερική και η σταυροφορία για την Ελλάδα

Τον Μάρτιο του 1947 η Σοφία Βέμπο έφυγε για την Αμερική. Η Σοφία Βέμπο έφθασε στις ΗΠΑ στις αρχές Απριλίου. Στόχος της η στρατολόγηση κάθε δυνατής υποστήριξης και βοήθειας για την κατεστραμμένη Ελλάδα. Στις συνεντεύξεις της μεταξύ άλλων τόνιζε τα εξής: «Με τη βοήθεια της Αμερικής η Ελλάδα θα γίνει το μεγαλύτερο μικρό κράτος του κόσμου».

«Μια και η Βέμπο είναι στην Αμερική, μια και οι αμερικανικές εφημερίδες τής κάνουν πραγματικά κολακευτικές κριτικές, μια και μπορεί ασφαλώς να γίνει γνωστή στους Αμερικανούς, γιατί επιμένει να απευθύνεται μόνο στον ελληνικό λαό;», είχε αναρωτηθεί η δημοσιογράφος και εκδότρια της «Καθημερινής» Ελένη Βλάχου. Η ίδια έμεινε 2 χρόνια στην Αμερική έχοντας πάντα στο νου της να γυρίσει στον τόπο της που της τα έδωσε όλα και με το παραπάνω…

Το 1949 απέκτησε δική της θεατρική στέγη στο Μεταξουργείο. Σε μια εποχή που θέατρα έκλειναν και μετατρέπονταν σε κινηματογράφους, η Βέμπο επανέφερε την επιθεώρηση, ανεβάζοντας έργα που διατήρησαν ζωντανή την παράδοση της λαϊκής σάτιρας και καθιέρωσαν τους μεγάλους κωμικούς μας. Ταυτόχρονα, έβαλε τα θεμέλια μιας καινούριας εποχής για το ελληνικό τραγούδι, λανσάροντας το «αρχοντορεμπέτικο».

Τα χρόνια και η ερωτική μου ζωή είναι κάτι δικό μου, κάτι που δεν θα το μάθετε ποτέ…

Όλα αυτά τα χρόνια, η Σοφία Βέμπο διατηρούσε δεσμό με τον συγγραφέα και στιχουργό Μίμη Τραϊφόρο.

Το ζευγάρι είχε αρραβωνιαστεί στην Αίγυπτο το 1942, όπου είχαν διαφύγει στα χρόνια της Κατοχής, για να επιστρέψουν στην Αθήνα μετά την Απελευθέρωση. Το 1946, και ενώ η επιθεώρησή τους «Ελλάδα μου κουράγιο» γνωρίζει εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία, ο αδελφός της Σοφίας Βέμπο ανακοινώνει ότι η τραγουδίστρια θα πάει στην Αμερική για περιοδεία. Ο Τραϊφόρος παρ΄ όλες τις προσπάθειές του δεν θα καταφέρει να τη μεταπείσει να παραμείνει στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα μάλιστα κυκλοφορούν φήμες ότι εκεί την περιμένει ένας πλούσιος γαμπρός. Όταν, ύστερα από καιρό, ο Τραϊφόρος λαμβάνει ένα μάλλον ψυχρό και αδιάφορο γράμμα από τη Βέμπο, εκείνος, εν είδει απάντησης, της γράφει τους στίχους του κλασικού πλέον τραγουδιού: «Ας ερχόσουν για λίγο, μοναχά για ένα βράδυ/ να γεμίσεις με φως το φριχτό μου σκοτάδι».

Ερμηνεύτρια του ήταν η Δανάη Στρατηγοπούλου και τη μουσική έγραψε ο Μιχάλης Σουγιούλ.

Η κίνηση του Τραιφόρου τελικά μάλλον αποδείχθηκε πετυχημένη γιατί η Βέμπο συγκινήθηκε και επέστρεψε στην αγκαλιά του.

Ένα υπέροχο τραγούδι αγάπης που όποιος το ακούει δεν μπορεί παρά να νιώσει ιδιαίτερη συγκίνηση και νοσταλγία, για μια αγάπη αληθινή και τρυφερή…

«Πού να `σαι αλήθεια το βράδυ αυτό
που είμαι μόνος, μα τόσο μόνος
και που μαζί μου παίζουν κρυφτό
πότε η θλίψη και πότε ο πόνος

Πού να `σαι αλήθεια το βράδυ αυτό
που με χτυπάει τ’ άγριο τ’ αγέρι
να `ρθεις και μ’ ένα φιλί καυτό
να με γεμίσεις με καλοκαίρι

Ας ερχόσουν για λίγο
μοναχά για ένα βράδυ
να γεμίσεις με φως
το φριχτό μου σκοτάδι
και στα δυο σου τα χέρια
να με σφίξεις ζεστά
ας ερχόσουν για λίγο
κι ας χανόσουν μετά

Πού να `σαι, να `ρθεις το βράδυ αυτό
σ’ αυτούς τους δρόμους που σ’ αγαπούνε
το ντουετάκι τους το γνωστό
τα βήματά μας να ξαναπούνε

Πού να `σαι να `ρθεις το βράδυ αυτό
που `γινε φύλλο ξερό η ελπίδα
να `ρθεις κοντά μου να φυλαχτώ
από του πόνου την καταιγίδα

Ας ερχόσουν για λίγο
μοναχά για ένα βράδυ
να γεμίσεις με φως
το φριχτό μου σκοτάδι
και στα δυο σου τα χέρια
να με σφίξεις ζεστά
ας ερχόσουν για λίγο
κι ας χανόσουν μετά»

Το 1959 πρωταγωνιστεί στην κινηματογραφική ταινία «Στουρνάρα 288», όπου υποδύεται μια διάσημη τραγουδίστρια που ξεχάστηκε από τους θαυμαστές της κι εργαζόταν ως καθηγήτρια πιάνου. Είχε προηγηθεί η συμμετοχή της το 1955 στην κλασσική «Στέλλα» και το 1938 στην «Προσφυγοπούλα», όπου είχε κάνει και το ντεμπούτο της στη μεγάλη οθόνη.

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 άρχισε να αραιώνει τις θεατρικές εμφανίσεις της και στις αρχές της επόμενης δεκαετίας αποσύρθηκε οριστικά. Την περίοδο 1967-1974 συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα. Τη βραδιά του «Πολυτεχνείου» άνοιξε το σπίτι της κι έκρυψε φοιτητές, τους οποίους αρνήθηκε να παραδώσει όταν η ασφάλεια χτύπησε την πόρτα της.

Πέθανε στις 11 Μαρτίου του 1978 και η κηδεία της μετατρέπεται σ’ ένα πάνδημο συλλαλητήριο γιατί «η Τραγουδίστρια της Νίκης» έγινε σύμβολο του έθνους.

Αν το σενάριο είχε γραφτεί σήμερα τα παρακάτω δεν θα είχαν συμβεί ποτέ

Το Mega εξακολουθεί να κρατάει μία αξιοπρεπέστατη θέση στις ελληνικές τηλεθεάσεις παίζοντας απλά και μόνο τις παλιές του σειρές, ξανά και ξανά, σε επανάληψη. Κι αν έχει τύχει να κάνεις μία βόλτα στις τηλεοπτικές συχνότητες, κάποιο νωχελικό βράδυ, σίγουρα κάτι θα βρεις να χαζέψεις στο γνωστό «Μεγάλο Κανάλι», νοσταλγώντας ίσως ανομολόγητα και κάπως ενοχικά την εποχή που στην ελληνική τηλεόραση έπεφταν σημαντικά ποσά για μεγάλες παραγωγές.

Και κάπως έτσι, κατά καιρούς, ένα διαφορετικό σήριαλ έρχεται στην επιφάνεια, να μας θυμίσει μαθητικά ή φοιτητικά χρόνια, τότε που κλείναμε βιαστικά το βιβλίο για να μην χάσουμε το καινούργιο επεισόδιο (τότε δεν υπήρχε ακόμα web tv για να το δούμε σε επανάληψη) ή που σπαζόμασταν ανελέητα κάθε φορά που η ιστορία κοβόταν απότομα σε κάποιο κομβικό, για την εξέλιξη, σημείο.

Αυτές τις μέρες τα social media παραληρούν ξανά χάρη στην επαναπροβολή του Λόγω Τιμής της Μιρέλλας Παπαοικονόμου και του Λάμπη Ζαρουτιάδη, της σειράς που μας σύστησε, πριν από είκοσι χρόνια, όλους μαζί, σε μία οθονιά, τον Άλκη Κούρκουλο, την Βίκυ Βολιώτη, τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη, την Χριστίνα Αλεξανιάν τον Άρη Πυρπασόπουλο και τον Δημήτρη Αλεξανδρή. Οι υπερβολές στο σενάριο παροιμιώδεις, τα αστεία που έχουν ειπωθεί κατά καιρούς για τους χαρακτήρες περισσότερο γνωστά και από ανέκδοτα, παρόλα αυτά εμείς εξακολουθούμε να κολλάμε στην tv κάθε φορά που θα πετύχουμε κάποιο επεισόδιο, έστω και τυχαία.

Με αυτή την αφορμή παρατηρούμε 8 πράγματα που ήταν σίγουρα πολύ – μα πάρα πολύ – διαφορετικά στην χώρα την εποχή που το Λόγω Τιμής πρωτοέκανε την εμφάνιση του στους δέκτες μας.

1. Το να βρει κάποιος δουλειά ήταν μισής μέρας υπόθεση.

Ποιος δεν θυμάται την σκηνή κατά την οποία ο Μάνος (Άλκης Κούρκουλος) παίρνει την μεγάλη απόφαση να βρει δουλειά σε μεγάλη ασφαλίστη εταιρία, χωρίς να διαθέτει καμία σχετική προϋπηρεσία ή οποιοδήποτε πτυχίο ΤΕΙ ή ΑΕΙ. Το ίδιο απόγευμα επιστρέφει στο σπίτι όπου ζει με τον συγκάτοικο του και ανακοινώνει ενθουσιασμένος πως πήρε τη θέση με απλές, συνοπτικές διαδικασίες. Για την ιστορία να προσθέσουμε πως για να πουλάει ασφάλειες ζωής του έδιναν μισθό και ποσοστά τη στιγμή που σήμερα ίσως να έπαιρνες ένα σκέτο 10% επί των πωλήσεων, αν δηλαδή υποθέσουμε πως θα πήγαινες να δουλέψεις με αντίστοιχη προθημία στις τηλεφωνικές πωλήσεις κάποιας ασφαλιστικής εταιρίας.

2. Ήθελες να πας κάπου; Ταξί χωρίς δεύτερη σκέψη.

Σχέδον σε όλη την διάρκεια των 24 επεισοδιών που διαρκεί η σειρά οι ήρωες μετακινούνται προς πάσα κατεύθυνση με ταξί. Δεν έχει καμία σημασία αν είναι περασμένες 12 και το ταξίμετρο μετράει διπλά, αν πηγαίνουν μόλις 5 τετράγωνα παρακάτω ή αν στον δρόμο υπάρχει το μποτιλιάρισμα του αιώνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πως ο Βασίλης (Δημήτρης Αλεξανδρής) βρίσκει δουλειά, εν μία νυκτί, ως οδηγός ταξί και βγάζει λεφτά με το τσουβάλι, αρκετά για αν ανοίξει την πορεία δική του επιχείρηση με καντίνες.

3. Οι φοιτητές από την επαρχία είχαν την πολυτέλεια να νοικιάζουν διαμερίσματα στον τελευταίο όροφο του Πύργου των Αθηνών.

Όταν η Αθηνά (Αγγελική Δημητρακοπούλου) και η Ηρώ (Βίκυ Βολιώτη) μετακομίζουν στην Αθήνα για σπουδές οι γονείς τους νοικιάζουν για εκείνες ένα τεράστιο διαμέρισμα στον Πύργο των Αθηνών. Στον Πύργο των Αθηνών. Επαναλαμβάνουμε, στον Πύργο των Αθηνών. Στον 11ο όροφο. Με θέα όλη την Αθήνα πιάτο. Αντίστοιχα, ο συγκάτοικος του Μάνου ζει σε ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό σπίτι στον Λυκαβηττό, ενώ ο Μιχάλης (Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης) και ο Άρης (Γιώργος Πυρπασόπουλος) στην Μπλε πολυκατοικία στα Εξάρχεια.

4. Δεν υπήρχανν κινητά. Τελεία.

Το μισό (και βάλε) σενάριο της σειράς θα είχε εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά αν την ημέρα που η Ηρώ έδωσε το μοιραίο ραντεβού με τον Μάνο στο Θησείο είχε μαζί της κινητό τηλέφωνο ώστε να τον ειδοποιήσει πως θα καθυστηρέσει να φτάσει γιατί έμπλεξε στην κίνηση (μέσα σε ταξί πάντα). Αντί γι’αυτό, στα τέλη της δεκαετίας του ’90 εκείνη φτάνει την ώρα που εκείνος φεύγει καβάλα στη μηχανή του, δεν συναντιούνται ποτέ και μένουν χωρισμένοι για άλλα τρία χρόνια.

5. Για να κλείσεις τα αεροπορικά σου εισιτήρια για κάποιο ταξίδι πήγαινες περιχαρής σε κάποιο μεγάλο ταξιδιωτικό γραφείο.

Σε κάποιο σημείο του δεύτερου κύκλου της σειράς ο Άλκης Κούρκουλος θέλει να βγάλει ένα εισιτήριο για Βαρκελώνη. Ελλείψει ίντερνετ και κατ’επέκταση όλων των χρήσιμων πλατφορμών ηλεκτρονικών κρατήσεων σε αεροπορικά εισιτήρια, απευθύνεται σε ένα ταξιδιωτικό γραφείο. Από εκείνα τα παλιά, τα μεγάλα, με τα λευκά γραφεία και τους 20 υπαλλήλους σε έναν χώρο. Από εκείνα με τους υπολογιστές γκουμούτσες που τρέχανε με προγράμματα λειτουργικού συστήματος DOS και τα πληκτρολόγια που έκαναν τον κλασικό, αγαπημένο θόρυβο που ακουγόταν 3 τετράγωνα πιο κάτω. Ας το παραδεχθούμε. Νοσταλγούμε αυτά τα γραφεία – κι ας μας βολεύει το διαδίκτυο.

6. Δίναμε Πανελλήνιες με το σύστημα των Δεσμών.

Πολλοί από εμάς προλάβαμε να το ζήσουμε κι αυτό. Το σύστημα των δεσμών με τα τέσσερα «καυτά» μαθήματα ανάλογα με τη σχολή στην οποία ήθελες να περάσεις. Η επιτυχία στο συγκεκριμένο σύστημα είχε σαν βασική προϋπόθεση να διαθέτει ο εξεταζόμενος ένα κύριο προσόν. Να είναι σε θέση να θυμάται απ’ έξω και ανακατωτά ολόκληρους τόμους βιβλίων, χωρίς να παραλείψει ημερομηνίες, τελείες ή κόμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σκηνή όπου η Ηρώ χτυπιέται λες και την βρήκε κακό μεγάλο επειδή ξέχασε να γράψει μία ολόκληρη παράγραφο και η Αθήνα επειδή μπέρδεψε μία ημερομηνία.

7. Υπήρχαν ακόμα άνθρωποι που υπέγραφαν με ευκολία ασφάλειες ζωής.

Αντίστοιχα με τον Δημήτρη Αλεξανδρή που έλυσε το οικονομικό του πρόβλημα οδηγώντας ταξί τις μισές ώρες της ημέρας, ο Άλκης Κούρκουλος (που όπως είπαμε και πριν βρήκε σούπερ δουλειά απλά σηκώνοντας το ακουστικό του αναλογικού του τηλεφώνου) κέρδισε σημαντικά ποσά πείθοντας ανθρώπους να υπογράψουν συμβόλαια ασφάλειας ζωής. Το πόσο πιθανό είναι να σου συμβεί κάτι τέτοιο εν έτει 2018 είναι ανοικτό στα συμπεράσματα του καθενός.

8. Για να βρεις το τηλέφωνο οποιοδήποτε έπρεπε να ανατρέξεις σε κάτι παχιά, δύσοσμα βιβλία με το σήμα του ΟΤΕ στο εξώφυλλο. Τα βιβλία αυτά λέγονταν «τηλεφωνικοί κατάλογοι».

Στα μισά του πρώτου κύκλου ο Άλκης Κούρκουλος χάνει τον συγκάτοικο του Πάνο και αρχιζει να τον αναζητά παντού. Από τα αστυνομικά τμήματα μέχρι τα νοσοκομεία. Φυσικά για να βρει τα τηλέφωνα ανοίγει τον μεγάλο τηλεφωνικό κατάλογο του ΟΤΕ, εκείνο το τεράστιο, δύσχρηστο βιβλίο που μύριζε τυπογραφείο και που κάποτε βρίσκαμε πεταμένο στην αρχή κάθε σεζόν στα γραμματοκιβώτια της πολυκατοικίας μας. Από τότε είχαμε να το δούμε.

[womantoc]