Μετά από τρία χρόνια εφαρμογής, το «Καλάθι του Νοικοκυριού» αποσύρεται από την 1η Νοεμβρίου, σηματοδοτώντας μια στροφή προς την κανονικότητα στις τιμές των βασικών προϊόντων.
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα Εμπορίας και Προστασίας Καταναλωτή, Σωτήρη Αναγνωστόπουλο, που μίλησε στο ΕΡΤnews Radio 105,8 στην εκπομπή «Πρωινές Διαδρομές», το μέτρο κατάφερε να περιορίσει τις αυξήσεις τιμών και να στηρίξει κυρίως τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ η πρωτοβουλία με μειώσεις σε 2.000 κωδικούς προϊόντων απέδωσε καλύτερα από τις αρχικές εκτιμήσεις. Παρά την απόσυρση, τα θετικά αποτελέσματα παραμένουν, ανοίγοντας τον δρόμο για πιο μόνιμες λύσεις στην αντιμετώπιση της ακρίβειας.
«Κάποια από τα μέτρα τα οποία είχαν ληφθεί σε μία πολύ έντονη κρίση πληθωριστική σιγά σιγά έχουν αρχίσει και αποσύρονται, γιατί ακριβώς είτε αντικαθίστανται από άλλα μέτρα είτε χάνουν ουσιαστικά τη σημασία τους» εξήγησε, ενώ ήδη τρέχει η πρωτοβουλία κατόπιν συμφωνίας του Υπ. Ανάπτυξης και των σουπερμάρκετ για μειώσεις στις τιμές σε περίπου 2000 κωδικούς.
Ερωτηθείς κατά πόσο το Καλάθι αντιμετώπισε την ακρίβεια, σημείωσε ότι για να το εκτιμήσει κανείς εξαρτάται από το τι περιμένει από την εφαρμογή των μέτρων.
«Αν εννοούμε αντιμετώπιση της ακρίβειας, να γυρίσουν οι τιμές στο 2021 καταλαβαίνετε ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει και δεν έγινε πουθενά, σε κανένα σημείο του κόσμου και ούτε είναι εφικτό να γίνει κάτι τέτοιο.
Αυτό που προσπαθούν να επιτύχουν τα μέτρα αυτά και έκαναν όλο αυτό το χρονικό διάστημα ήταν να περιορίσουν τις αυξήσεις και θα καταλαβαίναμε τη διαφορά αν δεν είχαμε αυτά τα μέτρα. Δηλαδή οι αυξήσεις που θα είχαμε θα ήταν πολύ μεγαλύτερες.
Για παράδειγμα, αυτό φαίνεται και στους δείκτες της Eurostat, όπου φαίνεται ότι η χώρα μας πηγαίνει καλύτερα από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, τις περισσότερες τουλάχιστον, στο θέμα του πληθωρισμού. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ακρίβυναν τα προϊόντα που δίνονται στα ελληνικά σουπερμάρκετ, αλλά δεν ακρίβυναν τόσο όσο σε άλλες χώρες. Αυτό σημαίνει λοιπόν ότι τα μέτρα αυτά έχουν αυτή την αποτελεσματικότητα, ότι περιόρισαν όσο γίνεται τις αυξήσεις των τιμών. Μπορούσαν να τις αποτρέψουν; Υπήρχε τέτοιο μέτρο που θα μπορούσε να αποτρέψει πλήρως τις αυξήσεις; Όχι. Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο μέτρο. Δεν υπήρξε σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου επίσης, αντίστοιχο με το οποίο να περιόρισε ή τελοσπάντων να εξουδετέρωσε πλήρως τις αυξήσεις.
Άρα, για να μπορούμε να μετρήσουμε την επιτυχία των μέτρων, πρέπει καταρχήν να εξετάσουμε ποιο στόχο είχαμε λαμβάνοντας τα μέτρα αυτά. Και στόχος δεν ήταν να διατηρηθούν οι τιμές στο 2021. Κάτι τέτοιο ήταν απολύτως αδύνατον, αλλά να περιοριστούν όσο είναι δυνατόν.
Το καλάθι λοιπόν έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό. Πλέον, κλείνοντας ακριβώς τρία χρόνια από την αρχική του εφαρμογή, φαίνεται ότι τα προϊόντα τα οποία είχε μέσα το καλάθι όλα αυτά τα χρόνια διατήρησαν πολύ χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης σε ρυθμούς αύξησης σε σχέση με άλλες κατηγορίες αλλά αυτό βέβαια βοήθησε κυρίως τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, γιατί αυτός ήταν ο στόχος του μέτρου, να περιοριστούν οι αυξήσεις των τιμών, αλλά να περιοριστούν οι αυξήσεις των τιμών κυρίως για τους πολίτες, οι οποίοι έχουν σημαντικότερη ανάγκη, γιατί εκεί έπρεπε να δώσουμε μια προτεραιότητα και αυτό έκανε η κυβέρνηση» ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Πάντοτε με τα μέτρα αυτού του τύπου η ερώτηση που γίνεται είναι αν θα μπορούσαμε να το κρατήσουμε λίγο ακόμα και λίγο ακόμα» παραδέχθηκε ο κ. Αναγνωστόπουλος απαντώντας στο ερώτημα, εάν βιάστηκε η κυβέρνηση να αποσύρει το μέτρο.
«Η αλήθεια είναι ότι βρισκόμαστε σε χαμηλούς σχετικά πληθωρισμούς, δηλαδή κοντά στο 2%, όχι τον τελευταίο μήνα, τους τελευταίους δυο μήνες, αλλά περίπου τους τελευταίους 15-18 μήνες. Έχει περάσει ένα σημαντικό χρονικό διάστημα πλέον, στο οποίο ναι μεν έχουμε συσσωρευμένες αυξήσεις τιμών των προηγούμενων χρόνων, αλλά έχουμε επιστρέψει σε μια κανονικότητα σε ό,τι αφορά τον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού, όπως και στις άλλες χώρες, δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα αυτό. Οπότε τα μέτρα αυτά, τα οποία έχουν έκτακτη μορφή, σιγά σιγά πρέπει να αποσυρθούν. Φανταστείτε το σαν ένα φάρμακο το οποίο λαμβάνετε, το οποίο σας βοηθά να ρίξει τον πυρετό αν έχετε πυρετό, αλλά αν το παίρνετε αυτό όλο τον χρόνο, προφανώς θα φτάσει στο σημείο να σας κάνει κακό» εξήγησε ο κ. Αναγνωστόπουλος.
Όσο αφορά στην πρωτοβουλία της μείωσης τιμών στους κωδικούς προϊόντων στα σουπερμάρκετ, ο κ. Αναγνωστόπουλος, σημείωσε ότι υπεραπέδωσε καθώς η αρχική εκτίμηση για 1000 κωδικούς, στην πράξη μετατράπηκε σε μειώσεις στους διπλάσιους.
Δεδομένου ότι αυτό το μέτρο έχει ισχύ ως το τέλος τους έτους, σχετικά με το αν θα χρειαστεί να ληφθούν άλλα μέτρα στη συνέχεια, ο κ. Αναγνωστόπουλος ανέφερε τα εξής:
«Έχουμε γυρίσει σε μία σχετική κανονικότητα πλέον στον πληθωρισμό. Άρα τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται θα πρέπει να έχουν ένα πιο μόνιμο πλέον χαρακτήρα, ένα χαρακτήρα ο οποίος έχει να κάνει με τη μείωση των στρεβλώσεων που υπάρχουν στην αγορά, έτσι ώστε να μειώνονται οι τιμές πια μόνιμα, χωρίς να μιλάμε για έκτακτα μέτρα. (…) Θα σας δώσω ένα από τα μέτρα τα οποία έχουν ληφθεί, τον κώδικα δεοντολογίας για τις εκπτώσεις και τις προσφορές. Ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα το οποίο αντιμετώπιζε η ελληνική αγορά για δεκαετίες ήταν ότι είχαμε πολλές πλασματικές εκπτώσεις και προσφορές με τις οποίες αύξαναν ουσιαστικά οι τιμές των προϊόντων, χωρίς να τις αντιλαμβάνονται εύκολα οι καταναλωτές τις αυξήσεις αυτές, γιατί παρουσιάζονταν σαν πιο πλούσιες, πιο καλές εκπτώσεις και επειδή οι καταναλωτές είχαν μάθει να ψωνίζουν με βάση το ποσοστό έκπτωσης κι όχι με βάση την τελική τιμή, πολλές επιχειρήσεις, κυρίως πολυεθνικές, εκμεταλλεύονταν την πρακτική αυτή για να αυξάνουν τις τιμές.
Θα σας δώσω δύο ενδεικτικές τιμές για αυτό το θέμα. Σε σχέση με το 2019, τα προϊόντα προσωπικής υγιεινής κατά μέσο όρο είναι φθηνότερα απ’ ό,τι όταν το 2019. Θα πει κανείς μα είναι δυνατόν μετά από μια τέτοια πληθωριστική κρίση αυτό το πράγμα να ισχύει; Και όμως ισχύει. Διότι ο μηχανισμός έκπτωσης που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα είχε βοηθήσει στο να έχουμε πολύ πιο ακριβά προϊόντα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες σε αυτές τις κατηγορίες. Αντίστοιχη εικόνα έχουμε στα απορρυπαντικά και στα καθαριστικά προϊόντα, όπου πάλι ο ρυθμός αύξησης που αντιμετωπίσαμε ήταν πολύ μικρότερος, κάτω από 10%, όταν άλλες χώρες έχουν αύξηση σε σχέση με το 2019, 30-40%. Αυτό γιατί συνέβη; Διότι στη χώρα μας χρησιμοποιήθηκε ο μηχανισμός των παραπλανητικών εκπτώσεων για να μπει καπέλο στον καταναλωτή, το οποίο ήταν και μάλιστα πάρα πολύ έντονο. Αυτό έχει αλλάξει. Είναι ένα διαρθρωτικό μέτρο το οποίο θα μείνει για πάντα μαζί μας, δεν θα καταργηθεί ποτέ και αυτό είναι ένα σημαντικό μέτρο το οποίο πραγματικά αποφέρει στους καταναλωτές. Αντίστοιχα μέτρα πρέπει σιγά σιγά να αρχίσει να λαμβάνει η πολιτεία σε πολλά τέτοια πεδία. Είναι πολλά τα πεδία στα οποία υπάρχουν στρεβλώσεις όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες».
Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά την ακρίβεια στα τρόφιμα, ο Γενικός Γραμματέας εξήγησε ότι το πρόβλημα αυτό αντιμετώπισαν τα τελευταία χρόνια, οι χώρες παντού στον κόσμο, με τις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων να είναι πολύ μεγαλύτερες από τις αυξήσεις του μέσου πληθωρισμού.
«Αυτό ακριβώς συνέβη επειδή δυστυχώς είχαμε δύο διαφορετικές κρίσεις. Η μία ήταν η κρίση του κορονοϊού, που η εφοδιαστική αλυσίδα επλήγη σε πολύ σημαντικό βαθμό, η δεύτερη ταυτόχρονα κρίση ήταν ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος δεν έχει σταματήσει ακόμα και σήμερα που μιλούμε και άρα συνεχίζει να επιδρά στις τιμές των τροφίμων. Υπάρχει και ένας τρίτος παράγοντας, ο οποίος αρχίζει και φαίνεται και το νιώθουμε σε όλες τις πτυχές της ζωής μας, η κλιματική αλλαγή.
Το βλέπουμε αυτό στα θέματα της λειψυδρίας, στα θέματα της δυσκολίας των αγροτών να αρδεύσουν τα αγροκτήματά τους και καταλαβαίνετε ότι αυτό σημαίνει πολύ μειωμένη παραγωγή. Μειωμένη παραγωγή σημαίνει αυξημένες τιμές δυστυχώς και αυτό συμβαίνει επίσης παντού. Άρα εάν δεν βρούμε λύσεις οι οποίες να είναι μόνιμες σε αυτά τα προβλήματα, όχι λύσεις εύκολες που ακούμε πολλές φορές από διάφορους δημοσιολογούντες ή αντιπολιτευόμενους, η μείωση του ΦΠΑ, μαγικά πλαφόν ή διάφορα άλλα» ανέφερε καταλήγοντας ο κ. Αναγνωστόπουλος.
«Η δική μου πάγια αρχή οτιδήποτε οδηγεί στη μείωση των τιμών στην Ελλάδα, στην τσέπη του καταναλωτή είναι σε θετική κατεύθυνση. Αυτό είναι δεδομένο. Δεν σημαίνει ότι μπορεί να λύσει το πρόβλημα της ακρίβειας που είναι πολυδιάστατο. Δεν μπορεί με ένα μέτρο να λυθεί.
Με αυτή την έννοια, η πλήρης απαξίωση ότι δεν αντιμετώπισε το πρόβλημα της ακρίβειας, εμένα δεν με βρίσκει σύμφωνο. Από την άλλη, και η υπερβολική αποδοχή ότι πήραμε αυτό το μέτρο και το αντιμετωπίσαμε, ούτε αυτό είναι σωστό. Μια κοινή λογική είναι κάπου στη μέση» επισήμανε ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Καταναλωτών Νέο ΙΝΚΑ, Παναγιώτης Γεωργιάδης, μιλώντας στην ίδια εκπομπή.
«Γινόταν όλα αυτά τα χρόνια μια παρανόηση. Δηλαδή οποιοδήποτε μέτρο ή πρωτοβουλία παρουσιαζόταν ως η λύση για την ακρίβεια και ο αντίλογος ερχόταν ότι δεν αποτελεί αυτή τη λύση, με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται και η αξία του όποιου μέτρου ή πρωτοβουλίας.
Σαφώς, τα οποιαδήποτε, είτε απαγόρευση, μείωση των προωθητικών ενεργειών όταν είχαμε αυξήσεις, είτε το πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους, είτε το Καλάθι σε οποιαδήποτε μορφή έχει εφαρμοστεί μέχρι τώρα, συνέβαλαν στην ανάσχεση του ρυθμού αύξησης των τιμών. Είναι δεδομένο αυτό και σε κάποιες περιπτώσεις είχαμε και μειώσεις. Άρα από αυτή την άποψη είναι σε θετική κατεύθυνση. Έλυναν όλα αυτά μεμονωμένα το πρόβλημα της ακρίβειας;. Δεν μπορούσαν» συνέχισε ο κ. Γεωργιάδης.
Ως προς την πρωτοβουλία της μείωσης τιμής σε 2000 κωδικούς στα σουπερμάρκετ, ο κ. Γεωργιάδης απάντησε στο ίδιο πνεύμα με την άποψη που εξέφρασε για το
«Είναι σε θετική κατεύθυνση. Δεν θα διαρκέσει όμως. Μέχρι τέλους του χρόνου είναι αυτή η πρωτοβουλία. Οπότε μετά θα πρέπει να ληφθούν ή άλλα μέτρα ή άλλες πρωτοβουλίες ή να δούμε με ποιον τρόπο μπορεί να έχουμε αύξηση του εισοδήματος ή μείωση φορολογίας, άμεσης ή έμμεσης. Αυτοί είναι οι τρόποι. Δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι. Δηλαδή εντατικοποίηση ελέγχων και οι τρόποι που σας είπα για να παταχθεί το φαινόμενο της ακρίβειας.
Άρα μέχρι στιγμής βοηθάει, δεν λύνει το πρόβλημα, βοηθάει όμως. Γι’ αυτό λέω ότι υπό αυτή την έννοια, οτιδήποτε ελαφρύνει έστω και ένα ευρώ είναι θετικό, γιατί μπορούσε να μην υπάρξει καν η πρωτοβουλία αυτή».
«Ήταν ένα θετικό στοιχείο το ότι έχουμε μια αποκλιμάκωση του ρυθμού αύξησης του πληθωρισμού για το Σεπτέμβριο. Ίσως οφείλεται και στην κόπωση της ζήτησης, γιατί είχαμε αυξημένη ζήτηση λόγω και των τουριστών το καλοκαίρι και για αυτό τροφοδότησε τις πληθωριστικές πιέσεις. Τώρα το Σεπτέμβριο ήρθαμε σε μια κανονικότητα, σε μια ομαλότητα. Είναι θετικό ότι έπεσε και ο γενικός πληθωρισμός και ο πληθωρισμός στα τρόφιμα, πιέζονται πολύ οι καταναλωτές από τη στέγη, από τα ενοίκια» συμπλήρωσε.
Ως προς την εκτίμηση του Υπ. Ανάπτυξης ότι με τη νέα πρωτοβουλία στις μειώσεις των τιμών στα δύο χιλιάδες προϊόντα, το μέσο νοικοκυριό εξοικονομεί στο μέσο νοικοκυριό κατά μέσον όρο 25 ευρώ τον μήνα, ο κ. Γεωργιάδης εξήγησε ότι δεν φαίνεται κάτι τέτοιο αν εξετάσει κανείς ποιες είναι οι καθημερινές ανάγκες των καταναλωτών.
«Έχει μειώσεις σε κωδικούς σε καθημερινά είδη της τάξης του 3% ή του 5%, όπως στα ζυμαρικά, το ρύζι, το ψωμί στα συσκευασμένα, έχει μεγαλύτερες μειώσεις σε προϊόντα όπως είναι καθαριστικά, είδη προσωπικής φροντίδας. Ένα νοικοκυριό όμως, σε είδη άμεσης ανάγκης που χρειάζεται να προμηθευτεί, όπως είναι το γάλα, το ψωμί, το κρέας, κάθε μέρα ή κάθε εβδομάδα, δεν θα φανεί τόσο μεγάλη η μείωση, με τη μεγάλη έκπτωση του ποσοστού του 20%-30% για να πάρει μια σφουγγαρίστρα που μπορεί να το πάρει μια φορά τον χρόνο.
Στην καθημερινότητα, με το 3% δεν φαίνεται».
Η ακρίβεια κατ’ αντιστοιχία σε ποσοστό, περίπου έχει χτυπήσει το ίδιο όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισήμανε.
«Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι έχουμε πολύ χαμηλότερο διαθέσιμο εισόδημα λόγω του ότι ήρθαμε από μια κρίση οικονομική που ξεκίνησε από τα μνημόνια το 2010. Εκεί είναι το μεγάλο πρόβλημα. Όλες αυτές οι χώρες είχαν ανάπτυξη όλα αυτά τα χρόνια και εμείς πάνω που βγήκαμε από όλο αυτό, την οικονομική ύφεση που είχαμε, ήρθε ο κορονοϊός με συνέπειες που ήταν γενικές για όλους και μας βρήκε αδυνατισμένους» είπε χαρακτηριστικά. Καταλήγοντας σημείωσε ότι το καλάθι με προϊόντα ευρείας κατανάλωσης του Έλληνα καταναλωτή σε σύγκριση με το καλάθι του Γερμανού για παράδειγμα, έχει εξισορροπήσει, ωστόσο κάνοντας την αναγωγή στον μέσο προσαρμοσμένο μισθό, βλέπει κανείς την αγοραστική αξία που έχει ο μισθός του Γερμανού σε σχέση με του Έλληνα.
