«Κακό σκυλί! Κακό σκυλί!»

Ακόμη και αν δεν είστε ιδιοκτήτης σκύλου, στοιχηματίζω ότι έχετε ακούσει αυτή τη φράση σε αφθονία. Η αυστηρή νουθεσία συνήθως συνοδεύεται από το αποπνικτικό απότομο τράβηγμα του λουριού ή το επιδεικτικά ηχηρό κτύπημα μιας εφημερίδας και πολύ συχνά έχει ως αποτέλεσμα το ένοχο σκυλίσιο κλαψούρισμα ή το να τραπεί σε φυγή ο σκύλος, με την ουρά στα σκέλια.

Τότε λοιπόν ο ιδιοκτήτης μπορεί να σκεφτεί ότι ο Φίντο έμαθε το μάθημά του. Αλλά πιθανότατα δεν θα το έμαθε!

Μια επίλεκτη γενιά εκπαιδευτών, συμπεριλαμβανομένου και του Σίζαρ Μίλαν, του «Γητευτή Σκύλων» στο Κανάλι του National Geographic, συστήνει πολύ ενεργά τη χρήση της, όπως χαρακτηρίζεται, θετικής τιμωρίας. Αυτή είναι η κλασσική Skinnerian θεωρία της εφαρμογής κινήτρου με σκοπό την μείωση ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.

Για παράδειγμα, πείτε ότι δεν θέλετε να πηδάει ο σκύλος σας πάνω στους επισκέπτες. Την επόμενη φορά που θα πηδήξει σε κάποιον, μπορείτε να του δώσετε ένα δυνατό χαστούκι στη μουσούδα, ελπίζοντας ότι θα συσχετίσει τον πόνο με αυτού του είδους τη συμπεριφορά. Επομένως, θα είναι λιγότερο πρόθυμος να πηδάει πάνω στον κόσμο. Ο Μίλαν κατ’ ευφημισμόν ορίζει αυτή την τιμωρία ως «πειθαρχία».

«Σιγουρέψου ότι προσφέρεις στον σκύλο σου ένα ολοκληρωμένο πακέτο όταν τον βάζεις στον κόσμο σου», ενθαρρύνει σε δημοσίευση στο μπλογκ της ιστοσελίδας του. «Μαζί με την άσκηση, την τροφή, το καταφύγιο, τη στοργή και την αγάπη, πρόσφερέ του και μια υγιή δόση από κανόνες, όρια και πειθαρχία.

Μην βλέπεις την πειθαρχία ως τιμωρία, απλά μόνο ως ένα ακόμη δώρο που δίνεις στον καλύτερό σου φίλο για να τον κρατάς ευτυχισμένο και ισορροπημένο», διακηρύσσει η δημοσίευση σαν μια γλυκιά αλλά παράξενα δυστοπική μόδα.

Αλλά υπάρχουν πολλά προβλήματα με την θετική τιμωρία. Πρωτίστως, δεν είναι πολύ συγκεκριμένη. Η εκπαιδεύτρια σκύλων Pat Miller περιγράφει αυτή την παγίδα στο βιβλίο της “Η δύναμη της θετικής εκπαίδευσης σκύλων” : Πείτε ότι το κουτάβι σας ουρεί στο χαλί του σαλονιού.

Εξαγριωμένοι, ουρλιάζετε και βρίζετε το τιποτένιο κουτάβι σας, προκαλώντας τη φυγή του μακριά από εσάς. Συγχαρητήρια, λέει η Μίλλερ, καταφέρατε να τρομάξετε τον σκύλο σας. Αλλά στην ουσία το μόνο που του δώσατε να καταλάβει είναι ότι δεν θα πρέπει να ουρεί μπροστά σας ή στο χαλί του σαλονιού. Την επόμενη φορά, απλά θα ουρήσει σε διαφορετικό χαλί. Το μάθημα που θέλατε να μεταδώσετε «να μην ουρεί στο σπίτι» δεν σχετίστηκε καθόλου.

Επιπλέον, μια πρωτοποριακή έρευνα του 1968, που διεξήχθη από τον Richard Solomon στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, έδειξε ότι ο σκύλος δεν θα πάρει κανένα μήνυμα ότι έκανε κάτι που δεν έπρεπε, εκτός και αν τον πιάσεις πάνω στην πράξη και τον τιμωρήσεις επί τόπου. Θα μάθει όμως να φοβάται… εσένα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αν εφαρμόζεται ήπια θετική τιμωρία μπορεί αποτελεσματικά να μειώσει ανεπιθύμητες συμπεριφορές αλλά επίσης θα προκαλέσει και δυο ανεπιθύμητες αντιδράσεις: φόβο και επιθετικότητα.

Το 2009, ερευνητές στην Κτηνιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας μοίρασαν μια έρευνα σε ιδιοκτήτες που προηγουμένως είχαν φέρει τους σκύλους τους για να αντιμετωπίσουν προβλήματα επιθετικότητας. Στο ανώνυμο ερωτηματολόγιο, ζητήθηκε από τους ιδιοκτήτες να υπογραμμίσουν τις τακτικές της εκπαίδευσης που χρησιμοποίησαν στα ζώα τους στο παρελθόν και επίσης να περιγράψουν την αντίδρασή τους σε αυτές.

Η ειδική συμπεριφοράς ζώων και καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Ουισκόνσιν, Patricia Mc Connell, περιγράφει τα αποτελέσματα στο μπλόγκ της:

Οι πιο συγκρουσιακές και θα έλεγα, επιθετικές, συμπεριφορές εκ μέρους των ιδιοκτητών, οδήγησαν στα υψηλότερα επίπεδα επιθετικών αντιδράσεων από τους σκύλους. Το 43% των σκύλων αντέδρασε με επιθετικότητα όταν τους κτύπησαν ή τους κλώτσησαν, το 38% όταν τους έπιασαν με δύναμη τη μουσούδα και τους απέσπασαν με δύναμη κάποιο αντικείμενο από το στόμα, το 36% όταν τους έβαλαν ή προσπάθησαν να τους βάλουν φίμωτρο, το 29% σε μια «κυριαρχική θέση κάτω», το 26% σε ένα ταρακούνημα του σαγονιού ή του σβέρκου.

«Η βία γεννά βία, η επιθετικότητα γεννά επιθετικότητα», προσθέτει η Mc Connell. Το συμπέρασμά της επιβεβαιώνεται και από επιπρόσθετες μελέτες. Το 2008, Βέλγοι επιστήμονες ανέλυσαν τη συμπεριφορά τριάντα τριών σκυλιών από ομάδες χειρισμού στον Βέλγικο στρατό.

Ανακάλυψαν ότι οι σκύλοι που είχαν καταχωρηθεί ως «χαμηλής απόδοσης» τιμωρούνταν πολύ πιο συχνά από τους «υψηλής απόδοσης» σκύλους. Αυτές οι ποινές περιελάμβαναν τραχύ τράβηγμα των λουριών και κρέμασμα των σκύλων από τα κολάρα τους.

Την επόμενη χρονιά, μελετητές από το Ηνωμένο Βασίλειο ανέλυσαν με λεπτομέρεια τα αποτελέσματα μελέτης που εξέτασε σκύλους που κρατούνται σε καταφύγια, ανακαλύπτοντας ότι οι προσπάθειες των ανθρώπων να επιβάλλουν κυριαρχία πάνω στους σκύλους οδήγησε σε αυξανόμενη επιθετικότητα.

«Θα πρέπει να διδάσκουμε τα σκυλιά μας και όχι να τους επιβαλλόμαστε και να τα απειλούμε», προτρέπει η Mc Connell.

Αυτό σημαίνει αντικατάσταση της τυλιγμένης εφημερίδας με σκυλίσιες λιχουδιές, στα βρυχώμενα ουρλιαχτά με χαρούμενο έπαινο και στα δυνατά χαστούκια με απαλά χάδια/κτυπήματα. Η θετική τιμωρία μετατρέπεται σε θετική ενίσχυση, όπου η καλή συμπεριφορά επιβραβεύεται, κάτι που είναι καλύτερο από το να τιμωρείται η κακή συμπεριφορά.

Γράφοντας στη Ζωντανή Επιστήμη, η Lynne Peeples, περιγράφει μια θεμελιώδη μελέτη, όπου συνέκρινε τις δυο μεθόδους, με την θετική ενίσχυση να καταλαμβάνει ολοφάνερα την κορυφή.

Τον Φεβρουάριο του 2004, μια εργασία στην Προστασία των Ζώων από την Elly Hiby και τους συνεργάτες της στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ συνέκρινε τη σχετική αποτελεσματικότητα των θετικών και τιμωρητικών μεθόδων για πρώτη φορά.

Οι σκύλοι έγιναν πιο υπάκουοι όσο περισσότερο εκπαιδεύονταν με επιβραβεύσεις. Όταν τους επιβαλλόταν τιμωρία, από την άλλη πλευρά, η μόνη σημαντική αλλαγή ήταν η αντίστοιχη αύξηση των άσχημων συμπεριφορών.

Η «πειθαρχία» που είναι η προσέγγιση του Σίζαρ Μίλαν, μπορεί να οδηγήσει σε φαινομενικά θαυματουργά αποτελέσματα στην τηλεόραση. Αλλά στον αληθινό κόσμο, δεν είναι ούτε αποτελεσματική ούτε τεκμηριωμένη.

Μετάφραση και επιμέλεια κειμένου Γιώργης Ταξιδευτής

Τίτλος πρωτότυπου : Why You Should Never Hit Your Dog,

Συγγραφέας: Steven “Ross” Pomeroy

Πηγή: realclearscience