Έλλειμμα εκπαίδευσης και παιδείας, έλλειμμα ενημέρωσης και προφύλαξης σε ό,τι αφορά την κατανάλωση αλκοόλ από την οικογένεια, το σχολείο, την πολιτεία «μεθά» τα ελληνόπουλα, και μάλιστα εξ απαλών ονύχων.
Το θλιβερό περιστατικό που καταγράφηκε την περασμένη Παρασκευή σε γνωστό κλαμπ του Αμαρουσίου, με «θύματα» του αλκοόλ 15χρονους μαθητές – κάποιοι εκ των οποίων οδηγήθηκαν και στο νοσοκομείο- κάθε άλλο παρά μεμονωμένο γεγονός αποτελεί.
Δεκάδες χιλιάδες μαθητές γυμνασίου και λυκείου διασκεδάζουν κάθε Σάββατο σε κλαμπ, καφετέριες και παρεμφερείς χώρους της επικράτειας στους οποίους παρότι, ο νόμος απαγορεύει την κατανάλωση αλκοόλ από άτομα ηλικίας κάτω των 17 χρόνων, η περιεκτικότητα των… ροφημάτων σε οινόπνευμα χτυπάει κόκκινο!
Σύμφωνα με τα στοιχεία της διαχρονικής έρευνας ESPAD, που πραγματοποιεί το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, οι Έλληνες έφηβοι πρωτοπίνουν μπίρα ή κρασί στα 12 με 13 χρόνια τους και στα 14 με 15 χρόνια «περνούν» στα πιο «σκληρά ποτά», όπως το τζιν, η βότκα, η τεκίλα, το ουίσκι κ.λπ. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την πρώιμη κακή συνήθεια παίζει και η κατανάλωση συσκευασμένων αλκοολούχων αναψυκτικών.
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι έφηβοι πίνουν με συνομηλίκους τους σε πάρτι, νυχτερινές εξόδους, σε ιντερνέτ-καφέ κλπ. Σπάνια καταναλώνει μόνος του αλκοόλ ο έφηβος, τουλάχιστον στην αρχή. Τα ποσοστά των παιδιών που μέθυσαν για πρώτη φορά σε ηλικία κάτω των 13 ετών είναι 9% για τα αγόρια και 5% για τα κορίτσια- θετικό θεωρείται πως είναι από τα χαμηλότερα ποσοστά σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Γιατί πίνουν οι έφηβοι
Σύμφωνα με την υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας του νοσοκομείου Παίδων «Αγλαϊα Κυριακού» κυρία Άρτεμις Τσίτσικα, «το αλκοόλ μπορεί να προσφερθεί για πρώτη φορά σε μια οικογενειακή γιορτή ή και από φίλους. Oι έφηβοι πίνουν συνήθως το Σαββατοκύριακο, στα πάρτι με φίλους, σε μικρές ή μεγάλες ομάδες φίλων ή στο σπίτι φίλου όταν λείπουν οι γονείς του.
Η χρήση και κατάχρηση αλκοόλ στην εφηβεία είναι φαινόμενο πολυπαραγοντικό. Εξαρτάται από γενετικούς παράγοντες και την κληρονομικότητα, την ευαλωτότητα της προσωπικότητας, την οικογένεια και τη λειτουργικότητά της, ενώ σημαντικό ρόλο στην εφηβεία παίζει και η πίεση από τους συνομηλίκους (peer pressure)».
Ωστόσο, ο συνδυασμός εφηβεία και αλκοόλ μπορεί να είναι εκρηκτικός. «Η εφηβεία αποτελεί από μόνη της μία περίοδο επαναστατικότητας, πειραματισμού και σημαντικής επιρροής από τους συνομηλίκους. Οι έφηβοι αρέσκονται να ακολουθούν «μόδες», να αποδεικνύουν στους συνομηλίκους τους ότι είναι θαρραλέοι, τολμηροί και να υιοθετούν συμπεριφορές ενηλίκων» λέει η ειδικός και εξηγεί πώς αυτό λειτουργεί στην πράξη σε σχέση με το αλκοόλ.
«Οι έφηβοι είναι ευάλωτοι στις υπερβολές και συχνά τους είναι δύσκολο να αυτοοριοθετούνται με αποτέλεσμα να φτάνουν σε ακραίες συμπεριφορές που συμπεριλαμβάνουν και τη χρήση και κατάχρηση αλκοολούχων ποτών. Επιπλέον, η χρήση αλκοόλ μπορεί να μειώσει το άγχος τους, να τους διευκολύνει κοινωνικά και να τους βοηθήσει να λειτουργήσουν σεξουαλικά. Ας μην ξεχνάμε ότι η χρήση αλκοόλ είναι καθόλα νόμιμη και συχνά παρουσιάζεται από τα ΜΜΕ με πολύ γοητευτικό τρόπο, χωρίς να αναφέρονται ή να τονίζονται οι αρνητικές συνέπειες της κατάχρησης» τονίζει η κυρία Τσίτσικα.
Χωρίς όρια η κατανάλωση αλκοόλ και στην Ευρώπη
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες σημειώνεται τάση μείωσης της ηλικίας έναρξης της κατανάλωσης αλκοόλ (<13 ετών). Χώρες στις οποίες καταγράφεται πρόβλημα με την κατανάλωση αλκοόλ στους εφήβους είναι η Βουλγαρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Λετονία, η Αυστρία, η Δανία, ενώ τη χαμηλότερη μέση κατανάλωση έχουν οι μαθητές στην Αρμενία και την Κύπρο. Μάλιστα, στη Βρετανία περισσότερα από 10.000 παιδιά καταλήγουν ετησίως στο νοσοκομείο εξαιτίας του ποτού.
Στην Ελλάδα όπως δείχνει η διαχρονική παρακολούθηση της εξέλιξης της κατανάλωσης αλκοόλ στη χώρα τα τελευταία 25 χρόνια μέσα από τη μελέτη ESPAD, οι έφηβοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν την επικινδυνότητα της χρήσης ουσιών και της κατανάλωσης αλκοόλ. Τα ευρήματα της τελευταίας έρευνας είναι ελαφρώς ενθαρρυντικά, καθώς φαίνεται τάση μείωσης σε σχέση με τα προηγούμενα έτη για την κατανάλωση αλκοόλ.
Ο ρόλος της οικογένειας
Το κλειδί για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης έγκειται στη σωστή ενημέρωση των γονέων, λένε οι ειδικοί. «Οι ίδιοι οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η δική τους στάση απέναντι στο αλκοόλ αποτελεί πρότυπο για τη συμπεριφορά που θα αναπτύξει ο έφηβος. Καλό είναι να αποφεύγονται τακτικές εκφοβισμού, να ενθαρρύνεται ο αυτοσεβασμός του εφήβου και να αποθαρρύνονται οι συμπεριφορές χρήσης αλκοόλ επισημαίνοντας στον έφηβο τις συνέπειες που θα τον οδηγήσουν σε καταστάσεις αμηχανίας ή ντροπής» εξηγεί η κυρία Τσίτσικα.
Θα απέτρεπαν από τη χρήση αλκοόλ τους μαθητές και τους νέους οι έλεγχοι στα καταστήματα ψυχαγωγίας; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι μονολεκτική. Οι ειδικοί θεωρούν πως τα μέτρα απαγόρευσης ή τα τιμωρητικά μέτρα μπορεί να έχουν κάποιο προσωρινό αποτέλεσμα, ωστόσο το κλειδί είναι η παιδεία. Έλεγχος στα κέντρα διασκέδασης και στα σημεία αγοράς των ποτών μπορεί να συμβάλλει στο να μην είναι προσιτά τα ποτά στις ευαίσθητες ηλικίες, αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό.
«Οι γονείς είναι σημαντικό να καλύπτουν συναισθηματικά τα παιδιά και παράλληλα να εφαρμόζουν όρια και να ενημερώνουν. Το παράδειγμα που δίνουν οι ίδιοι έχει πολύ μεγάλη δύναμη. Στο σχολείο μεγάλη αποτελεσματικότητα έχουν οι εργασίες στις οποίες οι έφηβοι συμμετέχουν ενεργά και ενημερώνουν συνομηλίκους. Σημαντικός είναι ο έλεγχος της διαφήμισης, η ενημέρωση από τα ΜΜΕ και η δημιουργία εκπομπών για νέους» καταλήγει η κυρία Τσίτσικα.
