Δημοσιεύτηκαν από τις 14 Οκτωβρίου 2001 ως τις 5 Ιουνίου 2016. Ο λόγος για τα άρθρα του υπέγραψε στην «Καθημερινή» τα οποία κλείνει στις σελίδες του το νέο του βιβλίο. «Σκέψεις για τον 21 ο αιώνα», λοιπόν, από τον ιστορικό και πανεπιστημιακό, Θάνο Βερέμη (εκδόσεις Καστανιώτη), οι οποίες έδωσαν το έναυσμα για μια κουβέντα μαζί του.

–        Οι «Σκέψεις για τον 21ο αιώνα» «πατάνε» σε δυο πόλους, τις σύγχρονες πολιτικές εξελίξεις από τη μια και σταθερά πολιτισμικά σημεία αναφοράς από την άλλη;

«Ναι, το βιβλίο έχει δυο άξονες. Μια συγχρονική που έχει σχέση με ότι συμβαίνει τώρα – την κρίση – και μια διαχρονική που έχει να κάνει με τα μεγάλα έργα τέχνης, αυτά που διαρκούν μέσα στο χρόνο. Κι αυτές οι δυο φάσεις εναλλάσσονται. Στην πρώτη είμαστε όλοι μπλεγμένοι – με τις αγωνίες μας, τις απόψεις μας – και στη δεύτερη όλα διαρκούν μέσα στο χρόνο και μπορούμε να τα αντιμετωπίζουμε με κάποια νηφαλιότητα».

–        Ποιος ο στόχος του συγγραφέα για το μη εξειδικευμένο – σε ιστορικά και κοινωνικοπολιτικά ζητήματα – κοινό που θα διαβάσει αυτό το βιβλίο;

«Ο στόχος είναι να πάρει ο αναγνώστης μια απόσταση από τα σημερινά και να δει αν έχουν ξαναυπάρξει ανάλογα στο παρελθόν. Είναιμ θα έλεγα, μια προσπάθεια ιστορικής αποτίμησης αυτών που συμβαίνουν σήμερα σε σχέση μ’ αυτά που υπήρξαν κάποτε».

–        Βγαίνει κάποιο συμπέρασμα κύριε Βερέμη;

«Το συμπέρασμα είναι ότι η κοινωνία και η ιστορία δεν μένουν ακίνητες. ΄Εχω ένα φόβο για τη σημερινή εποχή – κι αυτό εκφράζεται σε πολλά άρθρα – ότι δημιουργείται μια διάσταση ανάμεσα σ’ αυτούς που ονομάζουμε “δασκάλους”, αυτούς που ξέρουν κάτι παραπάνω ως προς την παιδεία ας πούμε, και σ’ αυτούς που νομίζουν ότι δεν τους χρειάζεται κάτι παραπάνω, μια επιπλέον γνώση. Σ’ εκείνους που πιστεύουν ότι οι άνθρωποι γεννιόνται μια χαρά και χαλάνε από τον πολιτισμό καταλήγοντας σ’ αυτό που ο Ρουσσώ ονομάζει “ευγενής βάρβαρος”. Κάτι τέτοιο, αλλά στο άστρο του λαϊκισμού ξαναγεννιέται σήμερα. Κι αυτός είναι ο κίνδυνος: Μια γενιά απαίδευτων ανθρώπων που θεωρούν ότι είναι μια χαρά όπως είναι. Κατά τη γνώμη μου πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο συντηρητισμό που καλλιεργείται από τους πολιτικούς για να κολακεύει το κοινό τους».

–        Η ιστορία σε τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμη;

«Η ιστορία μπορεί να μας φανεί χρήσιμη κυρίως σ’ αυτό τον τομέα όταν βλέπουμε τη σύγκρουση ανθρώπων που ήταν ανόμοιοι σε αξία. Ας πούμε ο Βενιζέλος κι ο Κωνσταντίνος. Ο Βενιζέλος ήταν ένας καλλιεργημένος (κατά το μέτρο του δυνατού) και πολύ ευφυής άνθρωπος της εποχής, με μεγάλες ευχέρειες κι ικανότητες (υπήρχε σ’ εκείνον  το στοιχείο της ικανότητας, της αριστείας που απαξιώνεται και θεωρείται ρετσινιά από κάποιους ιθύνοντες σήμερα…) Η σύγκριση στην ιστορία, λοιπόν, είναι ανάμεσα σ’ έναν άριστο, τον Βενιζέλο, κι ένα “τούβλο απελέκητο” που ήταν ο Κωνσταντίνος. διάσημος βλαξ της ιστορίας αλλά … λεβεντιά καμαρωτή. Κι εκεί διχάστηκε η Ελλάδα στα δυο. Κι εκεί βλέπει κανείς πως μπορεί να ξελογιάσει τον κόσμο ένας ωραίος αντίθετα μ’ εκείνον που υπόσχεται δυσχέρειες…»

–        Βλέπετε αντιστοιχίες με το σήμερα;

«Ναί, με πολλούς από τους πολιτικούς που βρίσκονται σήμερα στη Βουλή. Η Βουλή των Ελλήνων σταδιακά παραπαίει. Εχοντας ξελογιάσει μια κοινωνία σταδιακά αρχίζει να ξελογιάζεται κι εκείνη από την κοινωνία που ξελόγιασε. Στη Δημοκρατία συμβαίνει αυτό: Η κοινωνία γεννά το κράτος, κι αυτό την κοινωνία. Είναι ένας φαύλος κύκλος».

–        Αυτός είναι ένας κίνδυνος της Δημοκρατίας

«Βεβαίως. Διότι όπως λέει ο Αριστοτέλης, η Δημοκρατία μπορεί να ανθίσει όταν βασίζεται στην αρετή της κοινωνίας και η αρετή διδάσκεται κατ’ Αριστοτέλη».

–        Μιλήσατε για το λαϊκισμό κι ήθελα να σας ρωτήσω: Σας ανησυχεί ο λαϊκισμός που εφαρμόζεται από την παρούσα κυβέρνηση;

«Βέβαια, για μένα είναι ένας κίνδυνος. Εγώ δεν πιστεύω στον… Ρουσσώ. Εγώ είμαι παιδί του Διαφωτισμού. Πιστεύω ότι οι άνθρωποι πρέπει να καλλιεργούν τη λογική που τους έδωσε η φύση γιατί αν την έχουν ακαλλιέργητη θα λιμνάσει. Κι όταν κοιμάται η λογική, ξυπνά το θυμικό που δεν είναι ο καλύτερος οδηγός».

–        Σας ανησυχεί η πολιτική κατάσταση της χώρας;

«Πάρα πολύ με ανησυχεί διότι η Βουλή, όπως σας είπα πριν, δεν έχει αντάξιους εκπροσώπους του λαού αλλά ανθρώπους που λειτουργούν με τη λογική «ότι αρπάξουμε».

–        Η πρώτη φορά Αριστερά σας απογοήτευσε;

«Μα δεν με γοήτευσε και ποτέ. Η πρώτη φορά Αριστερά τα βρήκε με την άλλη άκρη του λαϊκισμού, με τον Καμμένο – ο οποίος είναι κωμικό πρόσωπο δεν μπορείς να τον πάρεις στα σοβαρά. Θα μου πείτε, μπορείς να πάρεις τον Τραμπ στα σοβαρά; ΄Όχι, άλλη περίπτωση λαϊκισμού αυτή. Βλέπει κανείς, σ’ όλες τις κοινωνίες ο λαικισμός ευδοκιμεί».

–        Διέξοδο βλέπετε;

«Να αντιληφθεί ο κόσμος ότι κάτι δεν πάει καλά και να αυτοϊαθεί».

–        Υπάρχει κάποιος πολιτικός της νεώτερης ή μη ελληνικής ιστορίας που θα τον συγκρίνατε με τον Πρωθυπουργό;

«Όχι, ο πρωθυπουργός μας είναι μοναδικός. Δεν υπάρχει κανένα τέτοιο παράδειγμα, Υπήρξαν νέοι πολιτικοί – κι ο Βενιζέλος όταν ήρθε στην Ελλάδα ήταν λιγότερο από 40 χρονών, ήταν 38,39 ετών. Αλλά ήταν ένας άνθρωπος με άλλες διατεταγμένες πλεύσεως (εσωτερικές εννοώ). Δεν ήταν ένας καταληψίας που αναδείχτηκε από εκεί. Βέβαια ο Τσίπρας δεν αναδείχτηκε μόνο από τις καταλήψεις.

Εχει έναν αέρα, είναι γλυκός, μιλάει ωραία, αρέσει στις κοπέλες, έχει πολλά καλά. Αλλά τι σύστημα έχει να μιμηθούμε; Τις κοπάνες από το Πανεπιστήμιο που δεν πάτησε ποτέ σε μάθημα στο Πολυτεχνείο; Γιατί είναι αξιοξιομίμητος; Ωραία. Οι άριστοι είναι κακό πράγμα. Οι … πάτοι τι είναι; Παράδειγμα προς μίμηση; Ο Τσίπρας είναι προϊόν μιας εποχής ανώμαλης στην Παιδεία. Κι επειδή αυτή η ανωμαλία είναι γοητευτική, τον προκρίναμε. Και τώρα ή θα πληρώσουμε το κόστος ή θα δρέψουμε τις δάφνες».

[toc]