Με αφορμή τα όσα τραγικά διαδραματίστηκαν στο Μενίδι πριν από λίγο καιρό, η ένταξη και η εκπαίδευση των Ρομά ήρθαν στην κορυφή της επικαιρότητας και τέθηκαν εκ νέου ως προτεραιότητα.

Ο Παναγιώτης Χαρίτος, πρόεδρος της οργάνωσης επιστημόνων Ρομά και διαμεσολαβητών «Ρομά χωρίς σύνορα», με σπουδές στο Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου, μίλησε στην Εφημερίδα των Συντακτών για τις συνθήκες που ζουν οι περίπου 6.000 Ρομά στους Σοφάδες Καρδίτσας -ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς στην Ευρώπη- όπου μεγάλωσε και μας εξήγησε ποιες παρεμβάσεις χρειάζονται για να οδηγηθούν οι εκατοντάδες χιλιάδες Ρομά στη χώρα μας μακριά από την εγκληματικότητα και την γκετοποίηση.

Εκτός του ότι είναι δημοτικός σύμβουλος στον Δήμο Σοφάδων, ο κ. Χαρίτος εργάζεται εντατικά για την ίδρυση ενός πανελλήνιου συλλόγου επιστημόνων Ρομά οι οποίοι, όπως μας λέει, είναι περίπου 100 σε όλη τη χώρα.

• Ποιος είναι ο ρόλος του διαμεσολαβητή στις κοινότητες των Ρομά;

Η παρουσία του διαμεσολαβητή στα κέντρα κοινότητας και γενικά στις δημόσιες υπηρεσίες είναι πάρα πολύ σημαντική. Ρόλος του είναι να συνδέσει την κοινότητα των Ρομά με τις υπηρεσίες, τους πόρους και τα εφόδια που χρειάζονται, τους βοηθάει σε διάφορα θέματα, όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η εργασία και η σχέση τους με τους δήμους και τις περιφέρειες.

Σύμφωνα με κάποια στοιχεία που μας έδωσε η Ενωση Διαμεσολαβητών, στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 80 διαμεσολαβητές που είναι πιστοποιημένοι από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Είναι και γυναίκες και άνδρες. Είναι όλοι Ρομά, θα ήταν πάρα πολύ θετικό να αξιοποιηθούν όχι μόνο στα κέντρα κοινότητας.

Πρέπει να κάνει ένα άνοιγμα η κυβέρνηση και να προσλάβει διαμεσολαβητές σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες.

Ιδιαίτερα στο κομμάτι της αστυνόμευσης, γιατί έχουμε πολλά και διάφορα φαινόμενα με την παραβατικότητα.

Πριν γίνει όμως αυτό θα έπρεπε και να υπάρξει κάποια επίσημη εκπαίδευση αυτών των ανθρώπων από το κράτος, ίσως σε κάποιο πανεπιστημιακό ίδρυμα.

• Ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι Ρομά στους Σοφάδες Καρδίτσας; Αποτελεί ο συγκεκριμένος οικισμός ένα θετικό παράδειγμα σε σχέση με άλλες περιπτώσεις στην Ελλάδα;

Ο οικισμός των Σοφάδων αποτελείται από 5 με 6 χιλιάδες δημότες-κατοίκους οι οποίοι είναι νόμιμοι και μόνιμοι.

Εχει περίπου 1.200 παράγκες και σπίτια μαζί, έχει έκταση 240 στρέμματα, τα 180 είναι στο σχέδιο πόλεως, τα άλλα δεν είναι.

Βέβαια και τα εκτός σχεδίου σπίτια έχουν νομιμοποιηθεί όλα. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ άσχημες.

Ο οικισμός βρίσκεται στην κόκκινη γραμμή. Δεν υπάρχουν παιδικές χαρές, δεν υπάρχουν αθλητικές υποδομές, δεν υπάρχουν χώροι ψυχαγωγίας, δεν υπάρχουν δρόμοι, οι υπόνομοι και οι βόθροι είναι βουλωμένοι.

Σε αυτόν τον οικισμό χρειάζεται μια μεθοδευμένη και σωστή παρέμβαση. Ενα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και οι Ρομά και οι μη Ρομά είναι το ενδεχόμενο αυτός ο πληθυσμός να συρθεί ραγδαία στην πόλη των Σοφάδων.

Πρέπει η πολιτεία να κάνει μια μετεγκατάσταση του οικισμού σε έναν πρότυπο οικισμό με αναπτυξιακούς ορίζοντες. Ο Δήμος Σοφάδων έχει αρκετά χωράφια και οικόπεδα.

• Πόσο δύσκολο είναι για έναν νεαρό Ρομά να ενταχθεί στην εκπαίδευση και να σπουδάσει; Είναι τα μέτρα που εξήγγειλε ο υπουργός Παιδείας για εισαγωγή στην τριτοβάθμια χωρίς εξετάσεις στη σωστή κατεύθυνση;

Το να παρακολουθήσει ένας μαθητής Ρομά την εκπαίδευση από κοινωνικούς, κοινωνιολογικούς, περιβαλλοντικούς και εξωτερικούς λόγους είναι δύσκολο.

Αλλά από ικανότητες, γνώσεις και αντίληψη είναι εύκολο. Τα παιδιά των Ρομά είναι πανέξυπνα και αυτό το λένε διάφορες έρευνες, δεν το λέω μόνο εγώ.

Αυτό που εξήγγειλε ο υπουργός και όλο το υπουργικό συμβούλιο είναι ένα πολύ θετικό και πολύ σοβαρό βήμα.

Φωνάζω γι’ αυτό από το 2010. Για το θέμα είχε γίνει ερώτηση στη Βουλή το 2015 από τη βουλευτή του νομού μας κ. Κατσαβριά στον τότε υπουργό Παιδείας, Νίκο Φίλη.

Ζητήσαμε να εισάγονται μαθητές στα Πανεπιστήμια με το 10%, αυτό λέγεται μέτρο θετικής διάκρισης, όπως γίνεται για τους μουσουλμάνους και το 5% για τα παιδιά με κινητικά προβλήματα.

Τότε ο υπουργός μάς απάντησε ότι αυτό είναι αντισυνταγματικό και δεν έγινε.

Τώρα όμως με το περιστατικό στο Μενίδι έγιναν κάποιες εξαγγελίες. Το βλέπω πολύ θετικό.

Εάν αυτό δεν μείνει στα λόγια και γίνει νόμος του κράτους πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια οι Ρομά θα βρίσκονται σε άλλο πλαίσιο, θα συζητάμε άλλα θέματα και θα αλλάξουν πάρα πολλά πράγματα μέσα στην κοινότητά τους, αλλά και για την υπόλοιπη κοινωνία.

Ισως είναι το σημαντικότερο που έχει εξαγγείλει η ελληνική κυβέρνηση για τους Ρομά από τη Μεταπολίτευση.

Εμείς προτείνουμε, εισαγωγή μαθητών Ρομά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς πανελλήνιες εξετάσεις με το 10%.

Αν π.χ. στη Νομική Αθηνών εισάγονται κάθε χρόνο 200 φοιτητές οι 20 θέσεις να προβλέπονται για φοιτητές Ρομά.

Οχι για όλους τους Ρομά αλλά με εκαιδευτικά και κοινωνικά κριτήρια. Και για κορίτσια και για αγόρια.

Για παράδειγμα, επειδή παντρεύονται από νεαρή ηλικία να υπάρχει ειδική ρύθμιση μοριοδότησης στη Σχολή όταν υπάρχει νιόπαντρο ζευγάρι.

Αυτό πρέπει να γίνει για να μην έχουμε φοιτητική διαρροή.

• Αρκεί μόνο η εκπαίδευση για να αντιμετωπιστεί η γκετοποίηση; Γιατί με τα όσα τραγικά είδαμε στο Μενίδι δεν πέσαμε από τα σύννεφα;

Δεν είμαι ειδικός για το θέμα του Μενιδίου, αλλά από την προσωπική μου εμπειρία και το αντικείμενό μου ως κοινωνικού επιστήμονα θεωρώ ότι είναι δύσκολο, όμως τα προβλήματα αυτά υπάρχουν σε όλες τις κοινωνίες.

Και στα Εξάρχεια τα ίδια περιστατικά θα αντιμετωπίσουμε. Η ελληνική κοινωνία είναι πολύ έμπειρη σε τέτοια θέματα.

Στο Μενίδι αυτά δεν είναι πρωτόγνωρα, υπάρχουν εδώ και πάρα πολλά χρόνια και ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 2000, όταν η ελληνική πολιτεία σταμάτησε να δίνει άδειες πλανόδιου στους Τσιγγάνους, έχασαν την επαγγελματική τους δραστηριότητα και βρήκαν παράτυπους τρόπους επιβίωσης.

Εκεί βρίσκεται η αφετηρία του προβλήματος.

Τη δεκαετία του 1990 οι Ρομά δούλευαν, είχαν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος σε όλη την επικράτεια και δεν είχαμε τέτοια περιστατικά.

Αλλος ασχολούνταν με τα χαλιά, με το εμπόριο, με τα παπούτσια, με τη μαναβική.

Το εμπόριο ναρκωτικών και άλλες τέτοιες δραστηριότητες αυξήθηκαν όταν το κράτος έκοψε τις άδειες πλανόδιου.

Αν η κυβέρνηση με την εισαγωγή στην τριτοβάθμια δώσει και τη δυνατότητα να έχουν άδεια ασκήσεως επαγγέλματος οι Τσιγγάνοι, θα αλλάξουν αρκετά πράγματα και θα μειωθεί η παραβατικότητα.

Εμείς στην περιοχή των Σοφάδων αυτό το πετύχαμε. Καλέσαμε όλους τους προέδρους από όλα τα χωριά που είχαν καλλιεργήσιμη γη και τους ζητήσαμε να βάζουν στα χωράφια Ρομά.

Σε συνεργασία και επαφές που είχαμε με τις αστυνομικές αρχές μάς είπαν ότι κατά τους θερινούς μήνες, την περίοδο που εργάζονται οι Ρομά, μειώνονται οι παραβατικές συμπεριφορές.

Γιατί κάτι τέτοιο να μη γίνει και στο Μενίδι, στον Ασπρόπυργο και αλλού;

• Συμμετέχοντας στην οργάνωση «Ρομά χωρίς σύνορα» ασχολείστε έντονα και με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Τι δεν έχει κάνει η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε. για την ένταξη των Ρομά;

Πολλά πράγματα δεν έχει κάνει. Η ελληνική πολιτεία χρήζει ειδικής χρηματοδότησης από την Ε.Ε. με αρκετά εκατομμύρια ευρώ για την ένταξη των Ρομά στον τομέα τον αναπτυξιακό, της εκπαίδευσης, της στέγασης.

Αυτά τα χρήματα δεν αξιοποιήθηκαν. Επρεπε να στεγαστούν όλοι οι Ρομά, να μορφωθούν όλοι οι Ρομά όπως έγινε στην Ισπανία.

Εκεί αξιοποιήθηκαν όλα τα κονδύλια και το 95% των Ρομά είναι ενταγμένοι, βουλευτές, δικηγόροι, γιατροί, εργάζονται και δεν υπάρχει ούτε καν ρατσισμός.

Στην Ελλάδα είμαστε στο άλλο άκρο. Τα χρήματα αυτά κάποιοι που εμπλέκονται, όπως τοπικοί άρχοντες, τα μοίρασαν κάτω από το τραπέζι, αυτή είναι η αλήθεια.

Για παράδειγμα, το 2013 σε απάντηση ερώτησης στη Βουλή ο τότε υπουργός Εσωτερικών, Γιάννης Μιχελάκης, είχε πει ότι για τη στέγαση και τους οικισμούς των Ρομά δόθηκαν 61,5 εκατομμύρια ευρώ, όπως και χρήματα για δανειοδότηση για να χτίσουν σπίτια.

Τα χρήματα αυτά εξαφανίστηκαν και γι’ αυτό δεν φταίνε οι Ρομά, ούτε τα διαχειρίστηκαν.

Τα χρήματα από την Ε.Ε. δεν αξιοποιούνται. Θα προτιμούσα να συσταθεί μια επιτροπή ή ένα συμβούλιο που να αποτελείται και από τους ίδιους τους Ρομά για να αξιοποιηθούν τα χρήματα και να πάμε στους Ρομά να μιλήσουμε για κοινωνική ένταξη.

[efsyn]