Μπορεί η Ελλάδα να μην είναι μια από τις χώρες που ηγούνται της τεχνολογικής και επιστημονικής ανάπτυξης – με τη συνεχιζόμενη κρίση να κάνει ακόμα χειρότερα τα πράγματα- ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως το 2016 απουσίαζαν οι εξελίξεις και τα επιτεύγματα με ελληνικό «χρώμα». Από αυτά, ξεχωρίζουμε τα εξής.

(1) Αλγόριθμος Τεχνητής Νοημοσύνης, ικανός να προβλέπει αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που ανέπτυξαν Έλληνες ερευνητές στη Βρετανία. Η είδηση γύρω από το συγκεκριμένο επίτευγμα έκανε τον γύρο του κόσμου, με πλήθος δημοσιεύσεων σε διεθνή ΜΜΕ, τα οποία έκαναν λόγο για έναν επερχόμενο «ψηφιακό δικαστή», ή κάτι ανάλογο.

Βεβαίως, όπως εξήγησαν ο δρ. Νίκος Αλετράς και ο δρ. Δημήτρης Τσαραπατσάνης, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά- χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν πρόκειται για ένα εξαιρετικά σημαντικό επίτευγμα μεγάλης αξίας, το οποίο ανοίγει νέους ορίζοντες όσον αφορά στη συνεργασία μεταξύ Δικαιοσύνης και τεχνολογίας.

(2) H πρωτοφανής στα ιατρικά χρονικά περίπτωση 67χρονης η οποία έγινε παρένθετη μητέρα, φέρνοντας στον κόσμο το εγγόνι της, καθώς η κόρη της δεν είχε καταφέρει να κάνει παιδί λόγω προβλήματος υγείας, παρά τις προσπάθειες επτά ετών.

Πρόκειται για την Αναστασία Όντου από τον Αμπελώνα της Λάρισας, η οποία έφερε στον κόσμο το εγγονάκι της- ένα κοριτσάκι ενός κιλού και 30 γραμμαρίων- μετά από 31 εβδομάδες, χάρη σε εξωσωματική γονιμοποίηση και εμβρυομεταφορά.

Θεωρείται πως πρόκειται για μεγαλύτερη σε ηλικία παρένθετη μητέρα στον κόσμο. Ο τοκετός έγινε στη Μαιευτική Γυναικολογική ΓΑΙΑ του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, ενώ τη διαδικασία διεξήγε ο μαιευτήρας γυναικολόγος Δρ. Κων/νος Πάντος, διευθυντής της ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ.

(3) Oι Αθηναίοι έσπευσαν να αγκαλιάσουν ολόθερμα το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το μεγαλύτερο έργο της χρονιάς που μας πέρασε. Η νέα μας Εθνική Βιβλιοθήκη και η νέα Λυρική σκηνή μέσα σε μια όαση πρασίνου στο φαληρικό Δέλτα έγιναν πόλος έλξης χιλιάδων επισκεπτών που έσπευσαν να κατακλύσουν ενθουσιασμένοι τις εγκαταστάσεις του, αλλά και τα διεθνή μέσα που έσπευσαν να σχολιάσουν από το design του Ρέντσο Πιάνο μέχρι το αναπόφευκτο ερώτημα: Πως θα καταφέρει η ελληνική πολιτεία να διατηρήσει αυτό το πολυδάπανο έργο εν καιρό κρίσης;

Το 2017 αναμένεται ιδιαίτερα ενδιαφέρον καθώς το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος κάλεσε το ελληνικό κράτος να παραλάβει το έργο.

(4) UPSat: Ο πρώτος δορυφόρος που φτιάχτηκε στην Ελλάδα, από το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Libre Space Foundation, κατέχει μια σημαντική πρωτιά, καθώς πρόκειται για τον πρώτο δορυφόρο παγκοσμίως με ανοικτά και διαθέσιμα σε όλους σχέδια, σύμφωνα με τα πρότυπα του ελεύθερου και ανοικτού λογισμικού.

Είναι ένας νανοδορυφόρος με διαστάσεις 20 cm x 10cm x 10cm, σύμφωνα με τις προδιαγραφές δορυφόρων κατηγορίας «cubesat» μεγέθους 2U. Τα cubesats συχνά τίθενται σε τροχιά από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ή ως δευτερεύον φορτίο από άλλες τροχιακές αποστολές μεγαλύτερων δορυφόρων.

Ο στόχος της αποστολής QB50, στην οποία ο UPSat συμμετέχει, είναι να δημιουργηθεί ένα δίκτυο από πενήντα cubesats για να μελετήσει τα κατώτερα στρώματα της θερμόσφαιρας, τα οποία είναι τα λιγότερο μελετημένα τμήματα της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας. Η εκτόξευσή στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό του είχε σε πρώτη φάση προγραμματιστεί να γίνει στις 30 Δεκεμβρίου- ωστόσο το χρονοδιάγραμμα άλλαξε και αναμένεται να πραγματοποιηθεί στις 17 Μαρτίου, από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ.

(5) Μπορεί το Εθνικό Μουσειο Σύγχρονης Τέχνης να “μισο-άνοιξε” με την περιοδική έκθεση «ΕΜΣΤ-ΜΗΚΑ Κρίσιμοι Διάλογοι: Αθήνα-Αμβέρσα», σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας αλλά το πρώτο βήμα έγινε για τα εγκαίνια ενός μουσείου που περιμέναμε εδώ και 12 χρόνια.

Δεν ξέρουμε τι ακριβώς επιφυλάσσει το 2017 για το ΕΜΣΤ- ως προς το παρόν γνωρίζουμε μόνο πως τον Απρίλιο θα συμμετάσχει (ευτυχως) στη Documenta. To μόνο σίγουρο είναι πως οι διεθνείς ταξιδιωτικοι οδηγοί αναφέρουν το ΕΜΣΤ ως ένα ακόμα λόγο για να επισκεφτεί κανείς στην Αθήνα.

(6) Ένα τεράστιο «νεκροταφείο» αρχαίων ναυαγίων στο αρχιπέλαγος των Φούρνων στο Αιγαίο: Πρόσφατες έρευνες στην περιοχή (Fourni Underwater Survey, με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον, της RPM Nautical Foundation και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων) αύξησαν ακόμα περισσότερο την αξία της όσον αφορά στον τομέα της θαλάσσιας/ υποβρύχιας αρχαιολογίας, καθώς τον Ιούλιο ο συνολικός αριθμός ναυαγίων που είχαν εντοπιστεί μέσα σε διάστημα εννιά μηνών ανερχόταν στα 45- μετά τον εντοπισμό 23 τα οποία χρονολογούνται από το 1000 πΧ μέχρι τον 19ο αιώνα μΧ. Σημειώνεται πως τα περισσότερα μεγάλα νησιά της Μεσογείου έχουν τρία με τέσσερα γνωστά ναυάγια, καθιστώντας το αρχιπέλαγος των Φούρνων μια ζώνη τεράστιου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, που προσέλκυσε το ενδιαφέρον διεθνών ΜΜΕ.

(7) Markus I: Ένα φθηνό προσθετικό χέρι υψηλών δυνατοτήτων από Έλληνες φοιτητές, το οποίο δεν απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Το κόστος κατασκευής του είναι μόλις 250 ευρώ και αναπτύχθηκε από τον Βασίλειο Χειλά, της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, και τον Γεώργιο Φιλανδριανό της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ- τριτοετείς φοιτητές και οι δύο.

Πρόκειται για ένα πραγματικά σημαντικό επίτευγμα, δεδομένου του ότι συνήθως τα εξελιγμένα προσθετικά χέρια απαιτούν χειρουργική επέμβαση σε νεύρα και χαρακτηρίζονται από υψηλό οικονομικό κόστος. Όσον αφορά στο όνομά του, όπως είπαν οι ίδιοι, προέρχεται από τον Markus Sergius, τον Ρωμαίο στρατηγό που έχασε το χέρι του στη μάχη και αποτελεί τον πρώτο ιστορικά καταγεγραμμένο άνθρωπο που χρησιμοποίησε ανθρώπινο μέλος.

(8) Η νεκρόπολη του Φαλήρου και η άνοδος της δημοκρατίας στην Αθήνα. Φως στις διαδικασίες και τα γεγονότα που οδήγησαν στην άνοδο της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα ρίχνει η περαιτέρω μελέτη της αρχαίας νεκρόπολης του Φαλήρου– ενός από τα μεγαλύτερα αρχαία νεκροταφεία που έχουν βρεθεί στην Ελλάδα, με τεράστιο αριθμό σκελετών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια σειρά σκελετών με δεμένα χέρια (περίπου 15), που θεωρείται ότι ανάγονται στην ταραγμένη περίοδο πριν την άνοδο της δημοκρατίας τον 6ο αιώνα, υποδεικνύοντας μια σειρά κοινωνικών και πολιτικών ταραχών που τελικά έφεραν την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην πόλη- κράτος.

Η μελέτη των ευρημάτων αποτέλεσε αντικείμενο ξένων δημοσιευμάτων, με ξένους ερευνητές να θεωρούν πως, πέρα από την πολιτική κατάσταση στην αρχαία Αθήνα, κατά την περίοδο, ενδέχεται να αποτελέσουν «παράθυρο» και σε άλλους τομείς, όπως η διατροφή των αρχαίων κατοίκων, οι ασθένειες, η κοινωνική διαστρωμάτωση κ.α.