Φανταστείτε ότι βρίσκεστε σε ένα μέρος της Ελλάδας όπου όλοι μιλούν γύρω σας και εσείς καταβάλλετε μεγάλη προσπάθεια να βγάλετε άκρη με όσα ακούτε. Κι όμως είναι ελληνικά!
Ανεξάντλητο εργαλείο επικοινωνίας η γλώσσα, εξελίσσεται κι αλλάζει, παραμένοντας ταυτόχρονα, ως μηχανισμός, «εγγεγραμμένος» μέσα μας. Και την ίδια στιγμή, διατηρεί ατόφια μέσα της στοιχεία και χαρακτηριστικά που μένουν αναλλοίωτα.
Ομάδες ανθρώπων, μικρές ή μεγάλες, διατηρούν και προστατεύουν διαλέκτους και γλωσσικά ιδιώματα με ρίζες βαθιές όσο το υφάδι της ύπαρξης της δικής τους και τον προγόνων τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, όπως η παρακάτω, αυτές τις ρίζες ακόμα και η επιστήμη δεν μπορεί να τις ανιχνεύσει.
Ο κάθε τόπος, ακόμα και η πιο απομακρυσμένη γωνιά, το κάθε χωριό, όσο μικρό κι αν είναι, έχει την δική του ντοπιολαλιά και τους δικούς του κώδικες επικοινωνίας. Άσχετα αν οι «έξω» δεν μπορούν να τους διαβάσουν και να τους κατανοήσουν. Εκφράσεις που μοιάζουν απλά σκόρπιες λέξεις, για τους κατοίκους διαφόρων περιοχών έχουν ξεχωριστή σημασία.
Όταν μάλιστα αυτή η διάλεκτος- γλώσσα, όπως μας διορθώνουν- διαφυλάσσεται και συνεχίζεται όχι μόνο από τους μεγάλους σε ηλικία κατοίκους του κάθε τόπου, αλλά και από τα μικρότερα παιδιά, τότε αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία στα μάτια εκείνων που βλέπουν την παράδοσή τους να διατηρείται και να διαιωνίζεται περνώντας στις επόμενες γενιές.
Αυτό συμβαίνει και με τον Αρχάγγελο της Ρόδου. Το χωριό βρίσκεται σε απόσταση 30 χλμ. από την πόλη της Ρόδου. Με πληθυσμό πάνω από 8.000 κατοίκους είναι το μεγαλύτερο χωριό της Ρόδου αλλά και το πιο ιδιαίτερο, σύμφωνα με τους κατοίκους του.
Κτίστηκε τα μεσαιωνικά χρόνια σε… μακρινή απόσταση από την παραλιακή θέση, για να προστατεύει τους κατοίκους από τις πειρατικές επιδρομές. Ο ντόπιοι ασχολούνται κυρίως με την οικοδομή ενώ πολλοί εργάζονται ως ξενοδοχοϋπάλληλοι.
«Ήταν οι πρώτοι οικοδόμοι και οι πρώτοι κεραμίστες στο νησί. Να ξέρετε ότι έχουν χτίσει όλη τη Ρόδο», λέει ο πρόεδρος της Κοινότητας Αρχαγγέλου Αργύρης Αργυρού με περηφάνια.
Αν και το χωριό είναι ένα από τα πιο σημαντικά τουριστικά θέρετρα της Ρόδου, οι κάτοικοι διατηρούν ζωντανά τα ήθη και έθιμα των προγόνων τους, μένοντας πιστοί, σχεδόν προσκολλημένοι στις παραδόσεις.
Ένα από αυτά είναι και η γλώσσα. Το χωριό Αρχάγγελος έχει αναπτύξει τη δική του γλώσσα, μία γλώσσα που παρά την προσπάθεια που κάνουν εδώ και πολλά χρόνια γλωσσολόγοι και πανεπιστημιακοί, ακόμη δεν φαίνεται να έχουν ικανοποιήσει την περιέργειά τους για το ποια είναι η ρίζα της.
«Η πιο γλυκιά γλώσσα είναι η αρχαγγελίτικια» λέει. Δεν είναι ελληνικά, ούτε κυπριακά. Είναι μια δική μας γλώσσα που μόνο οι ντόπιοι του χωριού μας μπορούν να καταλάβουν. Ούτε καν οι υπόλοιποι Ροδίτες, γιατί δεν πρόκειται για μια διάλεκτο, αλλά για μια δική μας γλώσσα, την αρχαγγελίτικη», λέει ο κ. Αργυρού.
Τον ρωτάμε εάν η διάλεκτος αυτή μοιάζει με κάποια και μας απαντάει: «Είναι ξεχωριστή. Ας πούμε ότι είναι πιο βαριά από τα κυπριακά. Εάν εγώ μιλήσω μαζί σου αρχαγγελίτικα δεν θα καταλάβεις ούτε μια λέξη».
Και συνεχίζει: «Μου λένε πολλοί “τι γλώσσα μιλάτε”; “Εμείς μιλάμε αρχαγγελίτικα” τους απαντάω. Είναι γλώσσα δικιά μας, είναι παραδοσιακή γλώσσα. Εάν μιλάμε με έναν άλλο Ροδίτη στο δίπλα χωριό δεν μας καταλαβαίνει κανένας. Ακόμα και τα μικρά παιδιά που πηγαίνουν σχολείο χρησιμοποιούν τη γλώσσα αυτή. Είναι ξεχωριστή» λέει στο newsbeast.gr ο κ. Αργυρού.
Σύμφωνα με τον κύριο Αργυρού οι κάτοικοι του χωριού μιλούν στην καθημερινότητά τους τη συγκεκριμένη γλώσσα και με αυτόν τον τρόπο περνάει από γενιά σε γενιά. Μέσα από την καθημερινή χρήση της διαρκεί στον χρόνο και κάνει τον τόπο τους να είναι ξεχωριστός. Η νέα γενιά γνωρίζει τα «αρχαγγελίτικα», κάτι που κάνει τη γλώσσα τους να επιβιώνει αιώνες τώρα και ταυτόχρονα να διατηρεί και το μυστήριο γύρω από τη φύση της.
Όσο για την καταγωγή των αρχαγγελίτικων οι ντόπιοι επιμένουν ότι πρόκειται για μια δική τους διάλεκτο εντελώς διαφορετική από όλες τις ντοπιολαλιές της Ρόδου.
«Τα παιδιά ό,τι μιλάνε στο σπίτι μέσα μιλάνε κι έξω. Τους αρέσουν τα αρχαγγελίτικα. Να φανταστείτε οι φοιτητές που πάνε στην Αθήνα, εάν βρεθούν σε μία καφετέρια μιλούν τη γλώσσα μας και δεν τους καταλαβαίνει κανένας» μας λέει ο κ. Αργυρού.
Και συνεχίζει: «Εμείς λέμε “Πώς σε λόσε;” δηλαδή “πώς σε λένε;”, λέμε “ρκινούμε” κι όχι “αρχίζουμε” και “χαντέστε” αντί για “πάμε”. Το ψωμί το λέμε “λουτριά”, τη γωνία “καντούνι”, τις κόρες “κοπελούδες”, το στρογγυλό ψωμί “λουτριά” και το Πάσχα τρώμε ριφικί δηλαδή “αρνί με γέμιση”.
Λατρεύει τον τόπο του και αυτό φαίνεται σε κάθε λέξη που χρησιμοποιεί όταν μιλάει για εκείνον, ακόμα και στον τόνο της φωνής του. «Είναι δυνατόν να μην αγαπάω τον τόπο μου; Όταν πάω στη Αθήνα νομίζω ότι είμαι φυλακή» λέει χαρακτηριστικά.
Ταξιδεύοντας κανείς σε χωριά της Ελλάδας έρχεται αντιμέτωπος με το μεγαλείο της φύσης και την ομορφιά των τοπίων.
Σε αυτά τα μέρη μπορεί να συναντήσεις πράγματα και καταστάσεις σπάνιες που μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη σου. Ένα από αυτά είναι ο πλάτανος της Τσαγκαράδας Πηλίου με την ηλικία του σύμφωνα με τους δασολόγους να φτάνει τα 1.000 χρόνια.
Θεωρείται μάλιστα ένα από τα γηραιότερα πλατάνια της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης. Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Τσαγκαράδας, την Αγία Παρασκευή και αποτελεί το στολίδι του χωριού.
Η περίμετρος του κορμού του ανέρχεται στα 15 μέτρα, ενώ η κώμη του είναι τόσο μεγάλη ώστε είναι δυσχερής η μέτρησή της. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ρίζες του φτάνουν τα τέσσερα μέτρα κάτω από το πλακόστρωτο της πλατείας. Λέγεται μάλιστα ότι η μακροζωία του οφείλεται στις πηγές πάνω στις οποίες έχει απλωθεί.
Το φθινόπωρο είναι μια ιδανική εποχή για να επισκεφτείτε την Τσαγκαράδα στο Πήλιο και να την εξερευνήσετε. Ανήκει στην κατηγορία των ρομαντικών χωριών με τα αιωνόβια πλατάνια, τα τρεχούμενα νερά και τα παραδοσιακά αρχοντικά να πρωταγωνιστούν στο μοναδικό σκηνικό.
Ευρισκόμενο στις πλαγιές του Πηλίου περιτριγυρίζεται από δάση και αποτελείται από τέσσερις μικρότερους οικισμούς, οι οποίοι παίρνουν το όνομά τους από τις εκκλησίες που βρίσκονται στις κεντρικές πλατείες.
Χαρακτηριστικό της Τσαγκαράδας αποτελεί επίσης και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, γνωστή ως «Πηλιορείτικη». Τέτοια παραδείγματα αποτελούν η Εμπορική Σχολή, το Νανοπούλειο και το υδραγωγείο των Αγίων Ταξιαρχών.
Όσοι αγαπούν το περπάτημα και την πεζοπορία θα βρουν στην Τσαγκαράδα αυτό που έψαχναν. Υπάρχουν διάφορες διαδρομές για να ακολουθήσει κανείς και να βρει αυτή που του ταιριάζει ενώ ακόμη και η βόλτα στα καλντερίμια είναι απόλυτα χαλαρωτική και σε συνεπαίρνει.
Το σίγουρο είναι ότι φεύγει κανείς από εκεί με τις καλύτερες αναμνήσεις.
Τα βασικά συστατικά ενός θρίλερ που… σέβεται τον εαυτό του είναι πολύ συγκεκριμένα.
Ένα ωραίο όνομα, σκοτάδι, ένα μύθο (ή και περισσότερους) μοναξιά και πολλές, περίεργες φήμες να «σέρνονται» πίσω απ’ όλα αυτά.
Αν έχεις όλα αυτά τα συστατικά τότε σίγουρα έχεις μια ιστορία που θα «παίξει» με τα μυαλά των ανθρώπων και θα κάνει τις τρίχες να… σηκωθούν «κάγκελο».
Αυτό φαίνεται να ισχύει και στην περίπτωση της Μόρνας.
Η Μόρνα είναι ένα χωριό της Πιερίας. Μόρνα σημαίνει «σκοτεινός τόπος». Οι κάτοικοι του χωριού αποφάσισαν κάποια στιγμή να αλλάξουν το όνομα του τόπου τους και να τον πουν «Σκοτεινά».
Μόρνα Πιερίας ή Σκοτεινά Πιερίας. Έτσι θα το έχετε ακούσει. Και σίγουρα μετά τις συστάσεις ακολουθούν οι πολλές και διάφορες τρομακτικές ιστορίες που το έχουν αναγάγει σε ένα «στοιχειωμένο» χωριό οι κάτοικοι του οποίου μέσα σε ένα βράδυ αποφάσισαν να το εγκαταλείψουν και να πάνε να ζήσουν μερικά χιλιόμετρα βορειότερα. Σε ένα χωριό που το ονόμασαν Φωτεινά.
Όπως κάθε ιστορία που στηρίζει την ύπαρξή της σε μεταφυσικά ή παραφυσικά φαινόμενα, ωστόσο, υπάρχει και η λογική εξήγηση και αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση της Μόρνας.
Ειδικότερα, σε αυτή την ιστορία, μάλιστα, θα μπορούσε κάποιος να πει πως συμπυκνώνεται η διαδρομή της ελληνικής υπαίθρου μέσα στη σύγχρονη ιστορία και ιδιαίτερα από τη μεταπολίτευση και μετά.
Μέχρι να φτάσουμε εκεί, ωστόσο, έχουμε να κάνουμε με σκοτεινές φιγούρες που εμφανίζονται τόσο ξαφνικά όσο εξαφανίζονται. Με πόρτες που ανοιγοκλείνουν μόνες τους. Με απόκοσμες φωνές και πολλά ακόμα ανατριχιαστικά φαινόμενα.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου στα Σκοτεινά, πρώην Μόρνα – Από Lemur12
Η Μόρνα και οι «σκοτεινές» ιστορίες της
Η Μόρνα (ή Σκοτεινά όπως ονομάστηκε μεταγενέστερα) ήταν χτισμένη σε μια «γούβα» στα Πιέρια όρη. Αυτό σε συνδυασμό με την πυκνότατη βλάστηση κρατούσαν μακριά τον ήλιο τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Ξημέρωνε αργά και νύχτωνε πολύ νωρίς. Την μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου βρισκόταν στο σκοτάδι για 18 ώρες, με την ηλιοφάνεια να περιορίζεται σε 6 μόλις ώρες Η αρνητική ενέργεια στην περιοχή ήταν δεδομένη. Όπως δεδομένες είναι και οι διάφορες σκοτεινές ιστορίες.
Βοσκοί και άνθρωποι που σχολούσαν από τη δουλειά τους στο περίφημο εργοστάσιο ξυλείας (θα αναφερθούμε σε αυτό στη συνέχεια του κειμένου) ήταν μάρτυρες ενός περίεργου φαινομένου. Κοπέλες, μικρής ηλικίας, γυμνές, χόρευαν γύρω γύρω από το χωριό και τον ποταμό Μόρνο. Ήταν ένας χορός έκστασης που τους τρόμαζε με αποτέλεσμα μόλις έπεφτε το σκοτάδι, να κρύβονται στα σπίτια τους και να μη θέλουν να βγουν πριν ξημερώσει. Ελάχιστοι ήταν οι… τολμηροί που κυκλοφορούσαν τη νύχτα.
Το φαινόμενο αυτό οι κάτοικοι της περιοχής το είχαν ονομάσει «γκουλαγκούδια» που σημαίνει γυμνά και αφορούσε επτά κορίτσια που κυκλοφορούσαν και χόρευαν τον δικό τους σκοτεινό χορό τρομοκρατώντας τους κατοίκους με το γοερό κλάμα τους μέχρι που λίγο πριν το ξημέρωμα ανέβαιναν στην κορυφή του βουνού και κρυβόντουσαν σε μια σπηλιά που υπάρχει εκεί και περίμεναν εκεί μέχρι να έρθουν και πάλι τα μεσάνυχτα. Αυτή η ιστορία κράτησε από πολύ παλιά μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1960!
Παράλληλα, μια παλιά τρομακτική ιστορία ήταν αυτή με το «μαλλιαρό χέρι» που θεωρητικά κυνηγούσε όσους έβρισκε στο διάβα του. Το σπίτι από το οποίο υποτίθεται πως έβγαινε το «μαλλιαρό χέρι» άνηκε σε έναν νεαρό άνδρα ο οποίος αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα και να αναζητήσει την τύχη του στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου τελικά στέριωσε και έκανε οικογένεια και παιδιά. Το σπίτι εγκαταλείφθηκε στην τύχη του και όταν άρχισε να διαλύεται και να παίρνει μια πιο άγρια μορφή ο θρύλος για το τι γίνεται στο εσωτερικό του και την «κατάρα που άφησε πίσω του ο μετανάστης» γιγαντώθηκε με αποτέλεσμα οι κάτοικοι του χωριού να αποφεύγουν ακόμα και απ έξω να περάσουν.
Επιπλέον, φόβος μεγάλος υπήρχε στην περιοχή που λεγόταν Τούρκος και η οποία συνδέεται με την εποχή της Τουρκοκρατίας και τα όσα είχαν βιώσει οι Έλληνες με εκτελέσεις και φρικτά βασανιστήρια. Και εκεί υπάρχουν μαρτυρίες για απόκοσμες φωνές και εμφανίσεις πνευμάτων. Εκεί ακούγονταν διάφοροι απόκοσμοι ήχοι αγνώστου προέλευσης. Σκιές έκαναν την εμφάνισή τους και ψίθυροι από το πουθενά σε έκαναν να ανατριχιάζεις.
Όταν οι κάτοικοι εγκατέλειψαν το χωριό με σκοπό ουσιαστικά να το μεταφέρουν βορειότερα και να ξεκινήσουν εκεί τη ζωή τους από την αρχή, λέγεται, πως οι αυτοδιοικητικές αρχές τους ζήτησαν να τους εξηγήσουν τον λόγο που προχωράνε σε αυτή την κίνηση αλλά εκείνοι αρνήθηκαν πεισματικά να πουν οτιδήποτε.
Αυτό που ίσως είναι το πιο περίεργο απ όλα είναι πως αν σήμερα πάει κάποιος στο χωριό και επιχειρήσει να μπει μέσα στα εγκαταλελειμμένα σπίτια θα διαπιστώσει πως η φυγή των κατοίκων έγινε εσπευσμένα και σίγουρα χωρίς ιδιαίτερη προεργασία…
Η ακμή και η παρακμή ενός ορεινού χωριού
Η Μόρνα, ωστόσο, δεν έχει μόνο τη σκοτεινή της πλευρά. Έχει και την σκληρή της πλευρά που δεν αποκλείεται να είναι αυτή η υπεύθυνη για τη μετακόμιση του χωριού.
Πριν την απόλυτη παρακμή του, το χωριό είχε ζήσει για πολλά χρόνια την απόλυτη ακμή του.
Το δασικό σύμπλεγμα μεταξύ Σκοτεινών (Μόρνας) – Λιβαδίου – Φτέρης και Πλατανορέματος στα Πιέρια Όρη, καλύπτει μια έκταση 100.000 στρεμμάτων. Η οξιά του θεωρείται άριστης ποιότητας και από τις καλύτερες παγκοσμίως.
Εκεί, λοιπόν, για πολλές δεκαετίες λειτουργούσε το Κρατικό Εργοστάσιο Επεξεργασίας Ξύλου.
Όπως, μάλιστα, αναφέρει ο καθηγητής- ιστορικός Γιάννης Καζταρίδης ήταν τέτοια η ποιότητα της ξυλείας που έδινε η περιοχή που η Μόρνα επελέγη για να κατασκευαστεί η θαλαμηγός του βασιλιά Όθωνα με την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1830. Το πλοίο κατασκευάστηκε από πιερική ξυλεία και ήταν το «καμάρι» του νεαρού βασιλιά των Ελλήνων.
Δρύες, πλατάνια, καστανιές και οξιές «στολίζουν» τα Πιέρια όρη από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με αρχαία κείμενα πολλά καράβια ναυπηγήθηκαν στα παράλια της Κατερίνης από δέντρα που κάποτε φύτρωσαν και μεγάλωσαν εκεί.
Ενδεικτικό της ζωντάνιας και της οικονομικής ανάπτυξης που γνώρισε η περιοχή είναι το γεγονός ότι το 1956 το υπουργείο Εμπορίου, επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή, αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή του εργοστασίου της Μόρνας στην Εθνική Οικονομία, απένειμε στους υπεύθυνους Χρυσό Μετάλλιο, στο πλαίσιο της ΔΕΘ.
Όλα αυτά, όμως, μέχρι το 1967 οπότε και μπαίνει λουκέτο στο εργοστάσιο. Οι μέρες της δόξας είχαν περάσει ανεπιστρεπτί. Η Μόρνα άρχισε να γίνεται ακόμα πιο σκοτεινή καθώς οι δουλειές λιγόστεψαν και οι νέοι άνθρωποι προτιμούσαν την εσωτερική (και όχι μόνο) μετανάστευση μέχρι που και όσοι έμειναν πίσω, αποφάσισαν να κάνουν το μεγάλο βήμα για ένα καλύτερο αύριο.
Εγκατέλειψαν τα Σκοτεινά και πήγαν μερικά χιλιόμετρα βορειότερα και έχτισαν τα Φωτεινά. Το μέρος εκεί είναι, όντως, πιο φωτεινό και η ποιότητα ζωής καλύτερη.
Φεύγοντας άφησαν πίσω τους τη σκοτεινιά, την κακή ενέργεια, τις παλιές ζωές τους και κυρίως ένα χωριό στο οποίο πλέον τα μόνα που κατοικούν είναι στοιχειωμένοι μύθοι και τρομακτικές ιστορίες για απόκοσμες φωνές και αινιγματικές οπτασίες γυμνών νεαρών κοριτσιών.
Οι κάτοικοι του Αγίου Θωμά ενός πανέμορφου χωριού λίγο έξω από το Ηράκλειο Κρήτης, δεν φοβούνται όπως οι Γαλάτες μήπως τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι, ούτε καν τους βράχους που ισορροπούν με την μαεστρία ακροβάτη επάνω από τα κεφάλια τους.
Ξεχωριστή θέση έχει ο ”Καβαλάρης” ένας βράχος που ”κάθεται επάνω σε άλλους δυο και του έδωσαν το όνομα από τον Αη Γιώργη τον ”καβαλάρη” που η εκκλησία του είναι εκεί δίπλα στην κορφή του λόφου.
Η καθημερινότητα στο χωριό κυλάει ήσυχα και η ψυχραιμία των κατοίκων, ειδικά αυτών που μένουν κοντά στους βράχους που ισορροπούν, είναι παραπάνω από παροιμιώδης…. Ίσως είναι η πίστη τους ότι ο Αη Γιώργης τους προστατεύει και δεν θα τους αφήσει να πάθουν κακό.
Πάντως ότι και να ισχύει, οι επισκέπτες μένουν με την απορία. Το θέαμα που αντικρίζουν με τον ”Καβαλάρη” να ισορροπεί και τους κατοίκους ζουν και να εργάζονται από κάτω σαν να μην συμβαίνει τίποτα, δεν το συναντάς και κάθε μέρα. Εύχομαι πάντως, ποτέ να μην διαψευστούν οι κάτοικοι και προς θεού…μην ξεχαστεί κανείς και βάλει ”Rolling Stones” στο ραδιόφωνο.
Δεν συγκαταλέγεται στους γνωστούς προορισμούς της Κρήτης, αλλά εκεί παραθέριζε ο Νίκος Καζαντζάκης, βάζοντας στα βιβλία του το ιδιαίτερο αξιοθέατο
Το μικρό, ορεινό Κράσι δεν θα το βρείτε στους γνωστούς και πιο τουριστικούς προορισμούς της Κρήτης. Αλλά η κεντρική του πλατεία φιλοξενεί ένα αξιοθέατο με ιδιαίτερη αξία, καθώς εκεί στέκεται ο γηραιότερος πλάτανος του κόσμου.
Ο πλάτανος στην κεντρική πλατεία του χωριού μπορεί να είναι έως και 2400 ετών
Το Κράσι βρίσκεται στην κεντρική Κρήτη, 46 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 600 μέτρων στους πρόποδες του όρους Σελένα και μετρά 147 μόνιμους κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Είναι δε προορισμός με πολλές βουνίσιες ομορφιές, καθώς από τη μία πλευρά περιβάλλεται από πλούσιο δάσος με αζιλάκους (αριές), σφενδάμια και σπάνιους πρίνους, ενώ στα πόδια του έχει ένα μικρό μα πολύ εύφορο οροπέδιο. Χάρη στις εκεί καλλιέργειες και στην κτηνοτροφία, το χωριό είναι αυτάρκες σε μεγάλο βαθμό ως προς τις διατροφικές του ανάγκες.
Ένας κυκλικός, θολωτός τάφος στη θέση Αρμί δείχνει ότι η περιοχή του σημερινού χωριού ήταν κατοικημένη ήδη από τα προϊστορικά (πρωτομινωικά) χρόνια. Το Κράσι, ωστόσο, δείχνει να ιδρύεται κατά τον Μεσαίωνα, στα χρόνια της βυζαντινής κυριαρχίας της Κρήτης. Η πρώτη του εμφάνιση σε γραπτές πηγές ανάγεται στο 1280 και ξέρουμε ότι ήταν ακόμα ανθηρό το 1583, συνεχίζοντας να διατηρεί τον χριστιανικό του, ελληνόφωνο πληθυσμό σε όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Έγινε τμήμα της Ελλάδας το 1913.
Ο γηραιότερος πλάτανος στον κόσμο
Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκονται τρεις αιωνόβιοι πλάτανοι, όμως αυτός που κλέβει την παράσταση είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος, τον οποίον οι ντόπιοι αποκαλούν χαϊδευτικά «γερο-πλάτανο», καθώς θεωρείται το γηραιότερο πλατάνι σε όλον τον κόσμο.
Πολλοί εκτιμούν ότι μπορεί να είναι 1800 ή και 2400 ετών, αν και δεν υπάρχουν ασφαλή επιστημονικά τεκμήρια για να το πιστοποιήσουν. Σίγουρα πάντως είναι πάνω από 1000 χρονών, ενώ με περίμετρο ριζικού κορμού τα 24 μέτρα είναι ένα τα 5 μεγαλύτερα δέντρα της Ευρώπης –όπως έχει επιβεβαιώσει και ο Ολλανδός δασολόγος Jeroen Pater.
Ο Δήμος Μαλλίων τον προστατεύει κλαδεύοντας τα ξερά κλαδιά και ραντίζοντάς τον τέσσερις φορές τον χρόνο, προς αποφυγή ασθενειών. Εκτός δε από σήμα κατατεθέν του χωριού, είναι και ο κύριος λόγος που έρχονται εδώ επισκέπτες από όλον τον κόσμο (συνήθως τα καλοκαίρια), προκειμένου να τον δουν από κοντά. Από το 2011 και μετά χαρακτηρίζεται «διατηρητέο μνημείο φύσης», ύστερα από προεδρικό διάταγμα.
Ένας από τους επιφανέστερους θαυμαστές του ήταν και ο Νίκος Καζαντζάκης, ο οποίος μεταξύ 1910 και 1920 συνήθιζε να παραθερίζει στο Κράσι, καθώς ήταν το χωριό της συζύγου του Γαλάτειας. Μάλιστα, ο ξακουστός πλάτανος φιγουράρει σε κάμποσες σκηνές του βιβλίου «Καπετάν Μιχάλης» (1953). Σύμφωνα με μαρτυρίες των παλιότερων, στον σπουδαίο μας λογοτέχνη άρεσε να μελετά και να γράφει στη σκιά του, ενώ κατά καιρούς κάλεσε εκεί κι άλλους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, συγκροτώντας τη λεγόμενη «λογοτεχνική συντροφιά του Κρασίου».
Η ιστορική παρουσία της τελευταίας έπαιξε σημαντικό ρόλο για την ίδρυση ενός Σπιτιού της Λογοτεχνίας στο Κράσι (2009), ύστερα από συνεργασία των τοπικών αρχών με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μετάφρασης. Είναι το δεύτερο που λειτουργεί στη χώρα μας –το άλλο βρίσκεται στις Λεύκες της Πάρου– και ένα από τα 13 ανάλογα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Στεγάζεται στο κτήριο του παλιού σχολείου (χτίστηκε το 1882, εγκαταλείφθηκε το 1975) και λειτουργεί ως ξενώνας. Ωστόσο μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν μόνο συγγραφείς και μεταφραστές, έκαστος ένοικος για διάστημα δύο εβδομάδων το πολύ.
Η Μεγάλη Βρύση
Με το όνομα «Μεγάλη Βρύση» είναι γνωστό ένα λιθόδμητο υδραγωγείο στο ψηλότερο σημείο του χωριού, το οποίο θεωρείται από τα ωραιότερα συγκροτήματα ύδρευσης στην Κρήτη. Κατασκευάστηκε το 1890 με κοινοτικές δαπάνες, χάρη στις οποίες ήρθαν στο Κράσι οι περίφημοι Μοχιανοί μάστορες της εποχής (από το γειτονικό χωριό Μοχός, περίπου 8 χιλιόμετρα πιο πέρα). Στις μέρες μας η πηγή εξακολουθεί να διατηρεί άφθονα νερά ερχόμενα από το όρος Σελένα, που χρησιμοποιούνται για την άρδευση καρποφόρων δέντρων (καρυδιές, κατά κύριο λόγο).
Οι γούρνες της Κάτω Βρύσης ήταν τόπος συνάντησης των γυναικών του χωριού, στα παλιότερα χρόνια. Photo: Shutterstock
Ωστόσο το όνομα αυτό κρίνεται λίγο παραπλανητικό, καθώς οι βρύσες είναι δύο –οι ντόπιοι τις αποκαλούν συνήθως «πάνω» και «κάτω» βρύση. Αμφότερες είναι θολωτές, δίπλα μάλιστα στην Κάτω Βρύση διακρίνονται και αρκετές πέτρινες γούρνες. Τα παλιότερα χρόνια ήταν ο καθιερωμένος τόπος συνάντησης των γυναικών του χωριού, αφού εκεί μαζεύονταν για το πλύσιμο των ρούχων
Καφές, φαγητό και ποτό στο Κράσι
Ερχόμενοι για εκδρομή στο Κράσι θα βρείτε κάμποσα ωραία μέρη να κάτσετε για καφέ, για φαγητό και ρακή, απολαμβάνοντας την ομορφιά ενός ορεινού χωριού της Κρήτης που διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα.
Το Κράσι διαθέτει καφενεία –όπου θα βρείτε και ρακή ντόπιας παραγωγής, δυνατή– αλλά και ταβέρνες που μαγειρεύουν γνήσια κρητική κουζίνα με ντόπια προϊόντα, ψήνοντας σε ξυλόφουρνους.
Όπου και να κάτσετε θα φάτε καλά, ενδεικτικά και μόνο θα αναφέρουμε εδώ το μεζεδοπωλείο-παντοπωλείο «Κρασοψυχιά» (όπου μπορείτε να νοικιάσετε και δωμάτιο, εάν επιθυμείτε να μείνετε λίγες μέρες στο χωριό), την ταβέρνα «Καρές» με τραπεζάκια κάτω από καρυδιές και υπέροχο κουνέλι με ολόφρεσκες πατάτες και την παραδοσιακή ταβέρνα «Στεφανής» όπου συστήνεται να δοκιμάσετε κότσι, οφτό, καθώς και τα χειροποίητα μπιφτέκια.
Στην κορυφή της λίστας των εξαγόμενων φρούτων της χώρας μας βρέθηκε τη φετινή εμπορική σεζόν 2023/24 το ελληνικό ακτινίδιο, καταγράφοντας ρεκόρ σε αξία με εισροή 305,5 εκατ. ευρώ και διατηρώντας την τέταρτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή.
Η δυναμική που καταγράφει το προϊόν στις εξαγωγές, αντικατοπτρίζεται επίσης και στις καλές τιμές που απόλαυσαν και οι παραγωγοί. Την τρέχουσα εμπορική περίοδο η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 58,6% φτάνοντας τα 1,62 ευρώ/κιλό, ενώ οι αποθηκευμένες ποσότητες που εξήχθησαν τον α΄εξάμηνο του 2024 απόλαυσαν τιμή 1,733 ευρώ/κιλό.
Η καλή πορεία στις εξαγωγές αλλά και οι καλές τιμές που απολαμβάνει ο παραγωγός, οδήγησε στη διαρκή ανάπτυξη της καλλιέργειας του ακτινιδίου στη χώρα μας. Εντυπωσιακή είναι η αύξηση των φυτεύσεων ως προς την παραγωγή καθώς από 36.000 τόνους το 2001/2002 και 70.000 τόνους το 2007/08, έφτασε σε 313.393 τόνους το 2021/22. Το 2022/23 έφτασε τους 323.000 τόνους και το 2023/24 τους 290.000 τόνους.
Η διακίνηση όμως ατυποποίητων ακτινιδίων κατευθείαν από το χωράφι, όπως και οι κερδοσκοπικές πρακτικές να συγκομίζονται και να εξάγονται ποσότητες με ανώριμους καρπούς, που δεν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις ωριμότητας και εμπορίας, θέτουν σε κίνδυνο τη φήμη του προϊόντος.
Τι δείχνουν τα στοιχεία για τις εξαγωγές ακτινιδίου
Το 2022, οι παγκόσμιες εξαγωγές καρπών ακτινίδιου (βάσει στοιχείων UN COMTRADE and ITC statistics) κατέγραψαν μείωση σε όγκο φτάνοντας τους 1,647 εκατ. τόνους, σημειώνοντας αύξηση σε αξία με το ποσό να είναι στα 3,738 δισ. ευρώ έναντι 1,843 εκατ. τόνων και 3,311 δισ. ευρώ το 2021 .
Κατά τα τελευταία 15 χρόνια από 38.000 τόνους το 2007/08 έφτασε σε 198.142 τόνους την εμπορική περίοδο 2022/23 κατέγραψε ρεκόρ σε τονάζ
Σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Φρούτων και Λαχανικών Incofruit Hellas, η Ν Ζηλανδία με 1,616 δισ. ευρώ και 676,7 χιλ. τόνους είναι η πρώτη εξαγωγική χώρα το 2022, με δεύτερη την Ιταλία των 513,04 εκατ. ευρώ και 282,2 χιλ. τόνους. Τρίτο ως προς την αξία είναι το Βέλγιο με 483 εκατ. ευρώ και ως προς τις ποσότητες το Ιράν, με παραγωγή που εκτιμάται ότι φτάνει τους 193,88 (το 2021 δεν υπάρχουν στοιχεία 2022) χιλ. τόνους ακολουθούμενες από την Ελλάδα με 188,151 χιλ. τόνους και 210,083 εκατ. ευρώ.
«Η αύξηση των εξαγωγών ακτινιδίων της χώρας μας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που κατά τα τελευταία 15 χρόνια από 38.000 τόνους το 2007/08 έφτασε σε 198.142 τόνους την εμπορική περίοδο 2022/23 κατέγραψε ρεκόρ σε τονάζ με την αξία να διαμορφώνεται σε 202.692.162 ευρώ με μείωση κατά 17,7% της μεσοσταθμικής τιμής μονάδος έναντι της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου», σχολιάζει στον ΟΤ ο ειδικός σύμβουλος του Συνδέσμου Incofruit Hellas Γιώργος Πολυχρονάκης.
Οι αγορές
Την περίοδο 2022/23, σύμφωνα με τα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Incofruit Hellas, η παραγωγή της χώρας μας ανήλθε στους 323.000 τόνους και την περίοδο 2023/24, που έφτασε στο τέλος της, εκτιμάται ότι η ποσότητα που συγκομίστηκε είναι της τάξεως των 285.000 με 290.000 τόνους.
Όπως εξηγεί στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης «το εξαγωγικό εμπόριο της χώρας μας εκμεταλλευόμενο την καλή παραγωγή μας διεύρυνε και αύξησε τις εξαγωγές τυποποιημένων προϊόντων προς την ΕΕ και τις τρίτες εκτός ΕΕ 27 χώρες. Μάλιστα, αντικατέστησε το Ιράν στην αγορά της Ινδίας όσο διήρκεσε η απαγόρευση εισαγωγών (λόγω υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στο προϊόν) και την τρέχουσα εξαγωγική περίοδο 2023/24 διατήρησε μέρος των κατακτηθέντων μεριδίων. Παράλληλα με το άνοιγμα της αγοράς της Βραζιλίας εισήλθαν δυναμικά σ αυτή την αγορά εξισορροπώντας τις απώλειες της Ινδίας».
Το 63% της εμπορεύσιμης παραγωγής ετησίως εξάγεται, κυρίως σε ευρωπαϊκές αγορές, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, ενώ από τις τρίτες χώρες ανοδικά κινούνται οι εξαγωγές στην Κίνα, Ινδία, ΗΠΑ, Καναδά, Ουκρανία, Τουρκία και Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια ανοίγματος σε νέες αγορές και διασπορά του κινδύνου των αγορών, μετά και τον αποκλεισμό από τη ρωσική αγορά.
Τη σεζόν 2023/24, που έφτασε στο τέλος της, εκτιμάται ότι η ποσότητα ακτινιδίων που συγκομίστηκε είναι της τάξεως των 285.000 με 290.000 τόνους
Ταυτόχρονα, υπήρξε μια ανάκαμψη στην κατανάλωση φρούτων μετά την πανδημία του Covid, με την κατανάλωση να αναμένεται να συνεχιστεί ανοδικά τα επόμενα πέντε χρόνια. Η κατανάλωση στην Ευρώπη, έχει διαμορφωθεί σε υψηλά επίπεδα εν αντιθέσει με αυτή στην Β. Αμερική.
Προοπτικές και ευκαιρίες για το ακτινίδιο
«Η φετινή περίοδος έδωσε ευκαιρίες και μερικώς επετεύχθη ο στόχος μας που ήταν η αξιοποίηση βάση προγράμματος της συγκυριακής μείωσης της παραγωγής της Ιταλίας (– 15% στις πράσινες ποικιλίες) για διεύρυνση του πελατολογίου και των αγορών των ποιοτικών προϊόντων μας. Προϊόντων με ταυτοποίηση της προέλευσης τους, τυποποίηση και ποιότητα και όχι η διακίνηση πρώτης ύλης ως commodities – χωρίς μετασυλλεκτική προστιθέμενη αξία- στο ιταλικό εξαγωγικό εμπόριο για διατήρηση της παρουσίας του στα ράφια των λιανικών καταναλωτικών αγορών», τονίζει ο κ. Πολυχρονάκης, ξεκαθαρίζοντας ότι «θα πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό ότι το μακροπρόθεσμο όφελος των παραγωγών αφορά την απευθείας σύνδεση των προϊόντων τους με τις καταναλωτικές αγορές μέσω του υγιούς εξαγωγικού εμπορίου της χώρας μας. Δεν θα πρέπει να επαναληφθεί και για τα προϊόντα αυτά το κακό προηγούμενο του ελαιολάδου».
Οι προοπτικές για το προϊόν ήταν ευοίωνες γιατί η ποιότητα των προϊόντων μας είναι εξαιρετική (τηρουμένων των ορθών καλλιεργητικών πρακτικών) και σε εμπορικό επίπεδο αφενός με τήρηση των υφισταμένων προδιαγραφών εμπορίας και υγιειονομικών απαιτήσεων και αφετέρου με αξιοποίηση των ευκαιριών που δίδουν οι νέες διμερείς συμφωνίες της χώρας μας για εισαγωγές ακτινιδίων όπως είναι η αγορά της Βραζιλίας, του Ισραήλ και του Βιετνάμ.
Παράνομες κοπές ακτινιδίου
«Η πολιτεία εκτιμώντας εγκαίρως, ότι το ακτινίδιο αποτελεί ένα σημαντικό ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν του οποίου η καλή ποιότητα διασφαλίζει τη φήμη των ελληνικών προϊόντων στις αγορές του εξωτερικού και προστατεύει τα συμφέροντα τόσο των Ελλήνων παραγωγών, όσο και των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεις που λειτουργούν με θεμιτό τρόπο και συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ισχύουσας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας, θέσπισε μέτρα για την διακίνηση και εμπορία των ακτινιδίων ακολουθώντας και την πρακτική ανταγωνιστριών παραγωγών χωρών», σημειώνει ο ειδικός σύμβουλος.
Έτσι, για την αντιμετώπιση των φαινομένων κυκλοφορίας ατυποποίητων προϊόντων, χωρίς προστιθέμενη αξία, κατευθείαν από τον αγρό, και χωρίς σήμανση, στοιχεία που συμβάλλουν και στον αφελληνισμό των ελληνικών ακτινιδίων, εκδόθηκε ΥΑ σχετικά με «Ρυθμίσεις θεμάτων εμπορίας και διακίνησης των ακτινιδίων».
Εφιστάται η προσοχή και ευθύνη των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών στην εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία εξόδου της χώρας τόσο για τον έλεγχο των εξαγομένων προϊόντων μας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων
Όμως, παρά την έκδοση απόφασης του ΥπΑΑΤ με θέμα «Εντατικοί έλεγχοι σε αποστελλόμενα στην ΕΕ φορτία ακτινιδίων» εξακολούθησαν να παρατηρούντα, και κατά την εμπορική περίοδο 2023/24, φαινόμενα διακίνησης ακτινιδίων από «Έλληνες, Ιταλούς και βαλκάνιους εμπόρους» ατυποποίητων φρούτων και λαχανικών (κατευθείαν από τον αγρό) κυρίως προς τις γειτονικές αγορές, με το πρόσχημα ότι προορίζονται για «βιομηχανική χρήση» που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας για διατήρηση της φήμης των προϊόντων της. Προκειμένου να εξυπηρετηθεί αυτή η δραστηριότητα εισήχθησαν πολλά bins από την μολυσμένη Ιταλία για την πραγματοποίηση καταστρατήγησης της ΚΥΑ (που απαγορεύει ρητά την χρήση bins και σε συσκευασία μεγαλύτερη των 20 κιλών) κινδυνεύοντας να διατεθούν ακατάλληλα προς νωπή κατανάλωση προϊόντα
«Εφιστάται η προσοχή και ευθύνη των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών στην εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία εξόδου της χώρας τόσο για τον έλεγχο των εξαγομένων προϊόντων μας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων μας προς αποφυγή δυσφήμησης των προϊόντων μας και προς αποφυγή διάθεσης ακατάλληλων προς νωπή κατανάλωση προϊόντων που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας κινδυνεύοντας να μείνει αδιάθετο μέρος από την παραγωγή ακτινιδίων από το πλήγμα της φήμης των προϊόντων της σε συνδυασμό με την υποκατανάλωση στις αγορές», επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης.
Τα ατυποποίητα και η …ιταλοποίηση
Συμπερασματικά, όπως τονίζει στον ΟΤ ο κ. Πολυχρονάκης «ενώ δυνάμεθα να πωλήσουμε τυποποιημένο το προϊόν σε υψηλότερες τιμές το πουλάμε ατυποποίητο κατευθείαν από τον αγρό όπως στην περίπτωση της Ιταλίας για «ιταλοποίηση» ή υποτιμολογημένο (όπως στην περίπτωση Βουλγαρίας )».
Ενδεικτικά το 2022 η Ιταλία, κατέγραψε εξαγωγές (βάσει στοιχείων UN Comtrade) προς όλο τον κόσμο 282.220 τόνων αξίας 513.041 εκατ. ευρώ ήτοι 1,82 ευρώ/κιλό κατά μέσο όρο, έναντι 188.351 τόνων αξίας 210,083 ευρώ δηλ.1,12 ευρώ/κιλό της χώρας μας δίδοντας το παράδειγμα του τι πρέπει να κάνει μια χώρα προκειμένου να αποκτούν τα εξαγόμενα απ αυτήν προϊόντα υψηλή προστιθέμενη αξία Σημειώνεται ότι η μεσοσταθμική τιμή της Ν.Ζηλανδίας ήταν 2,39 ευρώ/κιλό.
Απόδειξη αυτής της αρχής, όπως επισημαίνει, είναι ότι την τρέχουσα εμπορική περίοδο η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 58,6% σε 1,62 ευρώ/κιλό και ιδιαίτερη σημείωση ότι οι αποθηκευθείσες ποσότητες που εξήχθησαν τον α΄εξάμηνο 2024 απόλαυσαν τιμή 1,733 ευρώ/κιλό.
Η εκτίμηση για το 2023 είναι ότι η παγκόσμια παραγωγή ήταν μειωμένη με την χώρα μας να διατηρεί την 4η θέση
Η παγκόσμια παραγωγή ακτινιδίου – 4η θέση για την Ελλάδα
Το 2022 (τελευταία χρονιά επισήμων στοιχείων από τον FAO, τα οποία επεξεργάστηκε ο Σύνδεσμος Incofruit Hellas) καλλιεργήθηκαν παγκοσμίως και συγκομίσθηκαν 4,539 εκατομμύρια τόνοι ακτινιδίου έναντι 4,467 εκατ. τόνων το 2021.
Η Κίνα με 2,380 εκατομμύρια τόνους αποτελεί τη χώρα με τον μεγαλύτερο όγκο παραγωγής ακτινιδίων, που αντιπροσωπεύει το 53% της συνολικής παραγωγής. Στη δεύτερη θέση ακολουθεί η Νέα Ζηλανδία με 603,5 χιλ. τόνων, ενώ η Ιταλία με 431,56 χιλ. τόνους κατέλαβε την τρίτη θέση ως προς τη συνολική παραγωγή. Στην τέταρτη θέση ανήλθε η χώρα μας με 320.370 τόνους και ακολουθεί το Ιράν με 294.571 τόνους.
Η εκτίμηση για το 2023 είναι ότι η παγκόσμια παραγωγή ήταν μειωμένη με την χώρα μας να διατηρεί την 4η θέση.
Σημειώνεται ότι και η παραγωγή της Ιταλίας ανέκαμψε το 2022 σε σχέση με το 2021 [με συνέπεια τον περιορισμό των εισαγωγών πρώτης ύλης από την Ελλάδα κατά 24.000 τόνους (ατυποποίητων καρπών κατευθείαν από τον αγρό).
Πώς θα αντιμετωπιστούν οι διαταραχές στις αγορές
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και τις προοπτικές ο Incofruit Hellas πρότεινε μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση των διαταραχών στις αγορές μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το κλείσιμο στην ερυθρά θάλασσα. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:
Δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του ενιαίου ταμείου ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών.
Να εντακοποιηθούν οι έλεγχοι στα εισαγόμενα ακτινίδια τόσο από απόψεως φυτουγειονομικών όσο και της μη «ελληνοποίησής» προς διάθεση στην εγχώρια αγορά ή στην εξαγωγή τους για την διασφάλιση της φήμης του προϊόντος μας
Η ελληνική πολιτεία να λύσει άμεσα το πρόβλημα με τους αλλοδαπούς εργάτες γης καθότι οι μέχρι σήμερα νομοθετικές ρυθμίσεις είναι αναποτελεσματική (δεν εισακούσθηκαν σχετικές προτάσεις μας) και ο κίνδυνος μη καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων γης σε όλη την χώρα είναι υπαρκτός. Για το λόγο αυτό «προτείνεται να επιτραπεί στους μετανάστες χωρίς χαρτιά που ήδη ζουν και εργάζονται (παράνομα) να αποκτήσουν κατόπιν αιτήσεώς τους ειδική άδεια παραμονής (χωρίς δικαίωμα μετάβασης σε άλλη χώρα της Ε.Ε. και σε άλλο τομέα και να γίνουν νόμιμοι εργαζόμενοι – εάν εργάζονται σε ορισμένους τομείς που αντιμετωπίζουν έλλειψη εργατικού δυναμικού, όπως ως εργάτες γης για συγκομιδή προϊόντων, παράλληλα με την υφιστάμενη νομοθεσία για μετακλητούς εργάτες από διάφορες τρίτες χώρες».
Παράλληλα, προκειμένου να διατηρηθεί η παρουσία των προϊόντων μας στις παραδοσιακές και νέες καταναλωτικές αγορές, όπως επισημαίνει ο κ. Πολυχρονάκης θα πρέπει:
η ελληνική καλλιέργεια ακτινιδίων να εμπλουτιστεί από πλευράς νέων ποικιλιών. Η αλλαγή πλεύσης στις καλλιέργειες θα πρέπει να προβλέπει προϊόντα που από μελέτες προτίμησης των καταναλωτών θα επικρατήσουν την επόμενη δεκαετία και να εκμεταλλευτούμε όλες τις δυνατότητες που μας δίνει κλιματικά και γεωγραφικά η χώρα μας,
να οριοθετηθούν ζώνες παραγωγής σε έκταση ούτως ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από την διεθνή ζήτηση και
το ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες προς διεύρυνση των παραδοσιακών του αγορών τόσο ευρωπαϊκών όσο και σε τρίτες χώρες που έχουν συναφθεί διμερείς φυτουγειονομικές συμφωνίες ως π.χ σε ΗΠΑ, Καναδά κ.ά. που οι εξαγόμενες ποσότητες αυξάνονται από έτος σε έτος.
Το Βάι, ή πιο συγκεκριμένα το φοινικόδασος Βάι, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα στην Κρήτη και συνάμα μια από τις πιο όμορφες και ιδιαίτερες τοποθεσίες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
Το Βάι προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο όχι μόνο για το πανέμορφο φοινικόδασος του, αλλά και για τη μεγάλη αμμώδη παραλία που απλώνεται μπροστά του.
Το Βάι “ανακαλύφθηκε” από χίπις που διώχτηκαν στις αρχές του 70 από τα Μάταλα και βρέθηκαν στην περιοχή, αναζητώντας νέο καταφύγιο. Μέχρι τις αρχές του 1980 το Βάι είχε γίνει τόπος μόνιμης κατασκήνωσης και είχε μετατραπεί σε έναν απέραντο σκουπιδότοπο.
Στη δεκαετία του 1980 το Βάι κηρύχθηκε προστατευόμενη περιοχή και καθαρίστηκε. Σήμερα θεωρείται μια από τις ομορφότερες περιοχές στην Κρήτη και η παραλία φέρει τη Γαλάζια Σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Βάι δεν είναι το μοναδικό φοινικόδασος στην Κρήτη, αλλά είναι το μεγαλύτερο. Άλλη παραλία με μικρότερης έκτασης δάσος με φοίνικες θα βρείτε στην Πρέβελη κοντά στον Πλακιά.
Στους ελληνικούς δρόμους – όποιους τέλος πάντων υπήρχαν τις εποχές για τις οποίες γίνεται η αναφορά- το τρίκυκλο ήταν το βασικό μεταφορικό μέσο, τόσο σε επίπεδο επαγγελματικό (μεταφορές, μετακομίσεις κλπ) όσο και για την μεταφορά της οικογένειας, μαζί με το μηχανάκι. Άλλωστε, ποιος από τους σημερινούς 40άρηδες (και πάνω), μπορεί να ξεχάσει τα θρυλικά Zundapp.
Πάνω σε ένα τέτοιο έκανα κι εγώ τις πρώτες μου βόλτες, εκεί στις αρχές της 10ετίας του 1960, με τον (πατέρα) κυρ Ανδρέα τον υδραυλικό να καμαρώνει σαν …γύφτικο σκεπάρνι και την μητέρα μου στην πίσω θέση καθισμένη στο πλάι.
Το τρίκυκλο, ήταν εκείνες τις εποχές, το αυτοκίνητο της εργατικής τάξης, η οποίο βρισκόταν σε περίοδο οικονομικής και κοινωνικής ανάκαμψης, μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και τον Εμφύλιο.
Ίσως, και δικαίως, κάποιος αναρωτηθεί γιατί αυτή η αναφορά στο παρελθόν και στις προσπάθειες μικρών ελληνικών εταιριών να κατασκευάσουν ένα αυτοκίνητο Made in Greece.
Γιατί, όπως και τότε, έτσι και τώρα (υπόθεση Pony) , υπάρχουν δύο μαγικές λέξεις, στις οποίες περικλείεται όλη η αλήθεια για το γεγονός ότι τίποτα και ποτέ δεν προχώρησε. Ποιες είναι αυτές; ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΥΠΟΥ.
ΜΕΒΕΑ
Ας επιστρέψουμε όμως πίσω, στο ξεκίνημα της 10ετίας του 1960. Τότε που δημιουργείται η ΜΕΒΕΑ (Μεσογειακαί Επιχειρήσεις Βιομηχανίας Εμπορίου και Αντιπροσωπειών). Η νέα εταιρία δημιουργήθηκε μετά από την συνένωση δύο κατασκευαστών- συναρμολογητών μοτοποδηλάτων η δραστηριότητα των οποίων χρονολογούνταν από το 1954.
Η ΜΕΒΕΑ ξεκίνησε δυναμικά την παραγωγής της με ένα μικρό τρίκυκλο φορτηγό με κινητήρα ZUNDAPP 50cc. Η δημιουργία αυτή της ΜΕΒΕΑ αποτέλεσε μεγάλη εμπορική επιτυχία αφού οι πωλήσεις του συνεχίσθηκαν για πάνω από 30 χρόνια.
Παράλληλα το συγκεκριμένο μοντέλο αποτέλεσε και μια εξαγωγική επιτυχία για την μικρή ελληνική βιοτεχνία, αφού πωλήθηκε σε μεγάλους αριθμούς στην Ασία σαν επιβατηγό και σαν φορτηγό.
Μάλιστα, τα κατασκευαστικά σχέδια και η τεχνογνωσία της ΜΕΒΕΑ, δίνονται και σε μια άλλη εταιρεία την MEGO, για να μεγαλώσει η παραγωγή και να καλυφθεί η ζήτηση.
Ίσως κάποιοι νεώτεροι θεωρήσουν την τότε εγχώρια βιοτεχνία κατασκευής οχημάτων σαν μια ακόμη ελληνική πατέντα. Όμως, αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα εκείνης της εποχής, αν αναλογισθούμε ότι την ίδια περίοδο, η περίφημη σήμερα BMW, κατασκεύαζε επίσης ένα τρίκυκλο όχημα, το Isetta (1955- 1962).
ΜOTOR CAR
Θεωρήθηκε –και όχι αδίκως- ως ένα μάλλον περίεργο , σχεδιαστικά, όχημα. Ήταν ελληνικής σχεδίασης και κατασκευής, ενώ χρησιμοποιούσε κινητήρες VW και Ford. Για τουλάχιστον δυόμιση 10ετίες ήταν το σήμα κατατεθέν στις πιάτσες των Δημόσιων Μεταφορών. Τι ήταν αυτές (για να λυθούν οι απορίες των νεώτερων;). Κάτι σαν τις σημερινές πιάτσες των ταξί. Στις 10ετίες του 1960, του ΄70 αλλά και των αρχών του ΄80, το ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητο ήταν κάτι μάλλον άγνωστο για τον μέσο Έλληνα, ιδιώτη ή επαγγελματία. Έτσι, όποια μεταφορά ήθελε να κάνει (ένα κρεβάτι ή ένα ψυγείο που αγόρασε, μετακόμιση, τα εργαλεία του ο επαγγελματίας υδραυλικός ή χτίστης κλπ), απευθυνόταν στους κατόχους τέτοιων τρικύκλων Δημόσιας Χρήσης (όπως ονομάζονταν).
Το συγκεκριμένο όχημα είχε κατασκευαστεί για να μεταφέρει φορτία μέχρι 350 κιλά. Όμως, δεν ήταν λίγες οι φορές που φορτωνόταν με 2 τόνους αγκομαχώντας έτσι στους κακούς δρόμους της εποχής.
SAM
Ο Στέφανος Μπαλτάς, ήταν ένας από τους πολλούς Έλληνες βιοτέχνες – κατασκευαστές τρικύκλων φορτηγών. Δημιούργησε και λειτούργησε την εταιρεία του από το 1966 έως το 1974. Τα πρώτα του μοντέλα χρησιμοποίησαν κινητήρες V.W. Τα επόμενα FORD 1300
Η επιτυχία των SAM, ήταν στο σασί που δεν σκούριαζε εύκολα. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν, έστω και ελάχιστες, 36 χρόνια μετά το κλείσιμο.
Attica 200
Το 1963, ο Γιώργος Δημητριάδης (ιδρυτής της Βιοπλαστικ A.E.), αγόρασε τα δικαιώματα κατασκευής του γερμανικού τρίτροχου Fuldamobil στην Ελλάδα. Ο ίδιος επιχειρηματίας, είχε προσπαθήσει να προχωρήσει την κατασκευή ενός τετράτροχου αυτοκινήτου, μια 5ετία πριν (1958), όμως, εκείνη η απόπειρα είχε αποτύχει.
Το Fuldamobil ήταν ένα όχημα που παράχθηκε στην Γερμανία σχεδόν για μια 20ετία (1950 και 1969), όταν η χώρα προσπαθούσε να αναγεννηθεί από τις στάχτες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μάλιστα, το Fuldamobil παράχθηκε σε διάφορες εκδοχές αμαξωμάτων, και, λόγω της πρακτικότητάς του, δόθηκε η άδεια κατασκευής στη Χιλή και τη Βρετανία ως Nobel, την Αργεντινή ως Bambi, την Ολλανδία ως Bambino, τη Σουηδία ως Fram King Fulda και την Ινδία ως Hans Vahaar. Το Attica είχε αρκετά επιτυχημένη καριέρα στη χώρα μας, και εξελίχθηκε σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις, δύο από τις οποίες ήταν σε μορφή cabrio. Η παραγωγή του σταμάτησε το 1972 όταν πια ήταν εκτός εποχής, σχεδιαστικά και τεχνολογικά.
Alta A200
Η Alta υπήρξε μία σημαντική ελληνική επιχείρηση, η οποία, θα λέγαμε, άδικα – όπως τόσο συχνά συμβαίνει – έχει «σβηστεί» από τη μνήμη μας. Κατασκεύασε τρίκυκλα φορτηγά και μοτοσυκλέτες όπως και το τρίκυκλο επιβατικό Α200, το οποίο ήταν μία εκσυγχρονισμένη έκδοση του γερμανικού Fuldamobil (το οποίο παρήχθη στην Ελλάδα επίσης ως Attica) που παρουσιάσθηκε το 1968. Το κομψό Α200, του οποίου το σχέδιο φαίνεται να είχε επηρεασθεί από ιταλικά μοντέλα της εποχής του, κατασκευάσθηκε με μέτρια εμπορική επιτυχία μέχρι το 1974 και είναι επιβεβαιωμένα το τελευταίο μοντέλο – εκδοχή του Fuldamobil (κάτι που προκαλεί ενθουσιασμό σε Γερμανούς φίλους του τελευταίου, καθώς αποδεικνύει την αντοχή της τεχνολογίας του στο χρόνο).
Μέχρι πριν λίγα χρόνια, το κουφάρι του τελευταίου εργοστασίου της εταιρίας στην Ελευσίνα σώζεται ακόμα κοντά σε μία γέφυρα της Εθνικής Οδού Αθηνών – Κορίνθου.
ΒΕΤ 500
Το μικρό ΒΕΤ 500 του 1973 έχει την τιμή να είναι το μόνο (πραγματικά) ελληνικό, οικογενειακό επιβατικό αυτοκίνητο που έλαβε κανονικά έγκριση τύπου από το ελληνικό κράτος και παρήχθη, έστω και σε μόνο 15 κομμάτια.
Δημιουργός του ο δαιμόνιος Πέτρος Κωνσταντίνου, ο οποίος προηγουμένως είχε κατασκευάσει σειρά τρικύκλων φορτηγών και, το 1965, ένα πρωτότυπο τρίκυκλο επιβατικό. Το ΒΕΤ 500 χαρακτηριζόταν από καλή οδική συμπεριφορά και ελκυστικό σχέδιο αμαξώματος, ενώ, σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, υπήρξαν συζητήσεις για μεταφορά της παραγωγής του στη Νότια Αφρική.
Το μοντέλο “KERABOSS SUPER K”, της KERABOSS CARS MANUFACTURING, είναι ΝΕΟ αυτοκίνητο και όχι άλλο ένα.
Αυτό υπήρξε, το κυρίαρχο κριτήριο, για την σύλληψη και την υλοποίηση του αυτοκινήτου. Να είναι μοναδικό, να ξεχωρίζει από όλα τα αλλά αυτοκίνητα και με αυτό τον τρόπο να κάνει και τον οδηγό / ιδιοκτήτη του μοναδικό και ξεχωριστό.
Η ιδιαίτερη εμφάνιση του, η απόλαυση της οδήγησης του και η κορυφαία στρεπτική του ακαμψία, σε προκαλούν να το αποκτήσεις.
Επιπλέον , ο military σχεδιασμός του, είναι διαχρονικός, καθιστώντας το μονίμως επίκαιρο.
Ο σχεδιασμός του, επιτρέπει διάφορες παραλλαγές, ανάλογα με τις επιλογές του πελάτη για διαφοροποίηση. Δηλαδή customizing. Κινείται σε εντελώς διαφορετική σφαίρα, σε σχέση με τα καθημερινά αυτοκίνητα.
Εμφανισιακά του ιδιαιτερότητα, σε συνάρτηση με τον περιορισμένο αριθμό αυτοκινήτων που θα παράγονται, το κατατάσει στην κατηγορία των Limited Edition αυτοκινήτων.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΗΚΑ
Το “KERABOSS SUPER K”, χρησιμοποιεί τα πιο σύγχρονα ευρωπαϊκά, νέας αντιρρυπαντικής τεχνολογίας & eco, μηχανικά και ηλεκτρονικά μέρη.
Μήκος : 3200 mm
Πλάτος: 1450 mm
Μεταξόνιο: 2150mm
Ύψος: 1590 mm
Το όνειρο για ένα παιδί, συνήθως έρχεται μαζί με πολλές αγωνίες και συχνά με πολλά εμπόδια.
Όμως, για τους εργαζόμενους στα My market που προσπαθούν να γίνουν γονείς, και φέτος τους δίνεται μια μεγάλη ευκαιρία, αφού η εταιρεία προσφέρει δωρεάν θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στους ανθρώπους της.
Η αλυσίδα σούπερ μάρκετ My market προσέφερε στους εργαζομένους της την ίδια ευκαιρία για πρώτη φορά πέρυσι, τιμώντας την Παγκόσμια Ημέρα της Μητέρας. Σε μια ενέργεια υψηλού συμβολισμού για την ίδια την εταιρεία και για την ουσία της μητρότητας, καλύφθηκαν πλήρως τα έξοδα για τρεις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οι οποίες, χάρη στη συγκινητική στήριξη του συνεργαζόμενου φορέα Be-Live, έγιναν τέσσερις.
Ένα χρόνο αργότερα, τα My market μοιράζονται μαζί μας τα ευχάριστα νέα: Μια συνάδελφός τους ήδη κυοφορεί, ενώ άλλες τρεις βρίσκονται στο στάδιο της θεραπείας! Με τις ευχές της εταιρείας όλα να πάνε κατ’ ευχήν για όλα τα ζευγάρια, ανακοινώθηκε φέτος η επέκταση του συγκεκριμένου προγράμματος.
Λιγότερες γεννήσεις, περισσότερες δυσκολίες
Στην Ελλάδα, από το 2010 και μετά, κάθε χρόνο γεννιούνται 10.000 παιδιά λιγότερα, ενώ σε κάθε γέννηση αντιστοιχούν δύο θάνατοι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Με δεδομένο ότι για κάθε δύο ανθρώπους που πεθαίνουν γεννιέται ένας, είναι βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια η ελληνική κοινωνία θα γνωρίσει δραστικές αλλαγές σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Στο μεταξύ, για τα ίδια τα ζευγάρια που προσπαθούν να αποκτήσουν οικογένεια, οι προκλήσεις είναι πολλαπλές. Πριν από σαράντα χρόνια τα περισσότερα παιδιά γεννιούνταν από μητέρες μικρότερης ηλικίας, από 20 έως 34 ετών, ενώ σήμερα γεννιούνται από μητέρες ηλικίας 25-39 ετών. Ενώ και στην ηλικιακή κατηγορία των 40-44 ετών για τις γυναίκες, καταγράφονται τετραπλάσιες γεννήσεις σε σύγκριση με πριν από τέσσερις δεκαετίες.
Όπως είναι φανερό, η μέση αναπαραγωγική ηλικία αυξάνεται, με συνέπεια πολλά ζευγάρια να αντιμετωπίζουν και προβλήματα υπογονιμότητας. Αν μαζί με αυτά έχουν να αντιμετωπίσουν και οικονομικές δυσκολίες, το όνειρο ενός παιδιού μπορεί γίνει πολύ πιο δύσκολο.
Θεραπείες για άλλα τρία ζευγάρια
Αναγνωρίζοντας το δικαίωμα των εργαζομένων τους να διεκδικήσουν αυτό το όνειρο, τα My market, με αφορμή την φετινή Ημέρα της Μητέρας στις 12 Μαΐου, αλλά και την Ημέρα του Πατέρα στις 16 Ιουνίου, συνεχίζουν την έμπρακτη στήριξη του θεσμού της οικογένειας, αναλαμβάνοντας τα έξοδα θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για άλλα τρία ζευγάρια.
Τα ζευγάρια επιλέγονται με βάση ιατρικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια που έχει ορίσει ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Be-Live, μέσα από μία διάφανη και αξιόπιστη διαδικασία και θα ενταχθούν στο πρόγραμμα στήριξης που προσφέρει σε οικονομικά ευάλωτα υπογόνιμα ζευγάρια.
Βασικό κριτήριο ένταξης ενός ζευγαριού στο πρόγραμμα είναι ένας από τους δύο να ανήκει στο ανθρώπινο δυναμικό της METRO, σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδας.
Αναλυτικότερα μπορείτε να δείτε τα κριτήρια ένταξης στο be-live.gr, όπου περιγράφεται όλη η διαδικασία αίτησης για τη συμμετοχή των υποψηφίων γονέων στο πρόγραμμα της Be-Live.
Με την ελπίδα ακόμη περισσότερα ζευγάρια να πραγματοποιήσουν σύντομα το όνειρό τους για δημιουργία οικογένειας, τα My market θυμίζουν ότι θα είναι στο πλευρό των ανθρώπων τους με κάθε μέσο που διαθέτουν.
