Η έγκαιρη διάγνωση της άνοιας μπορεί να ανοίξει την πόρτα για μελλοντική φροντίδα και θεραπεία, και ο εντοπισμός των συμπτωμάτων είναι το κλειδί για να επιτευχθεί αυτό.

Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για την άνοια, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί καλύτερα εάν αναζητηθεί ιατρική παρέμβαση και συμβουλή στα αρχικά στάδια.

Η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν περισσότεροι από 944.000 άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο που πάσχουν από τη νόσο και ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Η πιο κοινή αιτία της είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, ακολουθούμενη από την αγγειακή άνοια, άνοια με σώματα Lewy και μετωποκροταφική άνοια.

Τα κοινά συμπτώματα της άνοιας

Το NHS λέει ότι τα συμπτώματα της πάθησης μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα με:

• απώλεια μνήμης,
• ταχύτητα σκέψης,
• νοητική ευκρίνεια και ταχύτητα,
• κακή διάθεση και
• δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες.

Αλλά αυτά τα γνωστά συμπτώματα δεν είναι τα μόνα σημάδια που πρέπει να προσέχετε.

Το σημάδι της άνοιας που μπορείτε να εντοπίσετε όταν κάνετε ντους

Η απώλεια όσφρησης θα μπορούσε επίσης να είναι μια πιθανή προειδοποίηση για άνοια. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Alzheimer’s & Dementia, το σύμπτωμα θα μπορούσε να υποδείξει την πάθηση στα πρώτα στάδια και είναι πιθανό να εντοπιστεί όταν κάνετε ντους.

Μια μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο διαπίστωσε ότι η απότομη μείωση της όσφρησης ενός ατόμου μπορεί να αποτελεί πρώιμη ένδειξη της πάθησης.

Αυτό συμβαίνει επειδή η μνήμη είναι ζωτικής σημασίας όταν πρόκειται για την ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τις μυρωδιές. Ως μέρος της μελέτης, οι ερευνητές ανέλυσαν την αίσθηση της όσφρησης σε 515 ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με την ελπίδα να αναπτύξουν προληπτικό έλεγχο όσφρησης, παρόμοιο με αυτόν των τεστ όρασης και ακοής.

Ο επιστήμονας προτείνει ότι αυτά τα τεστ θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να παρακολουθούν πιθανά προειδοποιητικά σημάδια, τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μειωμένη ικανότητα να μυρίζεις το σαμπουάν και το αφρόλουτρο όταν κάνεις μπάνιο.

Σημάδι άνοιας η ταχεία μείωση της όσφρησης, σύμφωνα με τη μελέτη

«Αυτή η μελέτη παρέχει μια άλλη ένδειξη για το πώς η ταχεία μείωση της όσφρησης είναι ένας πραγματικά καλός δείκτης του τι πρόκειται να συμβεί τελικά, όταν κάτι εμφανίζεται δομικά σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου», ανέφερε ο ανώτερος συγγραφέας Jayant M. Pinto, καθηγητής χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο οποίος μελετά την οσφρητική νόσο και την ασθένεια των κόλπων.

«Μπορέσαμε να δείξουμε ότι ο όγκος και το σχήμα της φαιάς ουσίας στις οσφρητικές και σχετιζόμενες με τη μνήμη περιοχές του εγκεφάλου των ατόμων με ταχεία έκπτωση της όσφρησής τους ήταν μικρότερα σε σύγκριση με άτομα που είχαν λιγότερο σοβαρή μείωση της όσφρησης», τόνισε επίσης ο επιστήμονες..

Εάν ανησυχείτε για τη μνήμη σας ή πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε άνοια, είναι καλή ιδέα να επισκεφτείτε τον γιατρό σας. Εάν ανησυχείτε για τα συμπτώματα κάποιου άλλου, ενθαρρύνετέ τον να κλείσει ένα ραντεβού με έναν γιατρό και ίσως προτείνετε να πάτε μαζί του.

Η άνοια δεν είναι μια ενιαία, συγκεκριμένη ασθένεια, αλλά είναι ένας γενικός όρος-ομπρέλα για προβλήματα με την μνήμη, τη σκέψη και την λήψη αποφάσεων, τα οποία παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή.

Ως γενικός όρος με τόσο ευρύ ορισμό, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί μερικοί δυσκολεύονται να διακρίνουν την άνοια με την φυσιολογική μείωση της μνήμης, που έρχεται με την ηλικία.

Υπάρχουν χαρακτηριστικά που διαχωρίζουν την άνοια από την καθημερινή λήθη, συμπεριλαμβανομένου ενός απλού «τεστ», που μπορεί να αποκαλύψει ένα βαθύτερο πρόβλημα.

Η άνοια και η φυσιολογική γήρανση είναι δύο ξεχωριστά πράγματα

Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι άνοιας και παρουσιάζονται με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Στα πρώτα τους στάδια, μερικά από αυτά μπορεί να φαίνονται παρόμοια με τα φυσιολογικά αποτελέσματα της γήρανσης, αν και οι ειδικοί λένε ότι είναι σαφώς διακριτά.

“Οι φυσιολογικές αλλαγές στην μνήμη, που σχετίζονται με την ηλικία, διαφέρουν πολύ από την άνοια”, λέει η δρ. Verna Porter, νευρολόγος και διευθύντρια του τμήματος Άνοιας, Νόσου Αλτσχάιμερ και Νευρογνωστικών Διαταραχών στο Κέντρο Υγείας Providence Saint John της Καλιφόρνια. “Η βασική διαφορά μεταξύ της απώλειας μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία και της άνοιας (όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ) είναι ότι στη φυσιολογική γήρανση η λήθη δεν παρεμβαίνει στην ικανότητά σας να συνεχίσετε τις κανονικές καθημερινές σας δραστηριότητες.

Με άλλα λόγια, τα κενά μνήμης έχουν μικρό αντίκτυπο στην καθημερινή σας ζωή, ή στην ικανότητά σας να συνεχίζετε τις συνήθεις δουλειές, εργασίες και ρουτίνες που συνθέτουν την καθημερινή μας ζωή. Αντίθετα, η άνοια χαρακτηρίζεται από έντονη, επίμονη και παραλυτική μείωση δύο ή περισσότερων διανοητικών ικανοτήτων, όπως η μνήμη, η γλώσσα, η κρίση και η αφηρημένη συλλογιστική, που παρεμβαίνουν και διαταράσσουν σημαντικά τις κανονικές καθημερινές σας δραστηριότητες».

Άνοια: Ένας απλός τρόπος για να επισημάνετε πιθανό σοβαρό πρόβλημα

Ο Max Lugavere, συγγραφέας των μπεστ σέλερ Genius Foods και The Genius Life, έχει γράψει εκτενώς για το θέμα της άνοιας. Αν και κατέστησε σαφές ότι αυτό σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επίσημο διαγνωστικό τεστ, πρόσφερε τον δικό του απλό εμπειρικό κανόνα για τη διάκριση μεταξύ άνοιας και καθημερινής λήθης:

«Το να ξεχάσεις πού είναι τα κλειδιά σου μπορεί να αποδοθεί στη φυσιολογική γήρανση. Αλλά αν ξεχάσεις για ποια κλειδαριά προορίζονται τα κλειδιά σου, τότε πρέπει να πας και να αναζητήσεις τη διάγνωση ενός νευρολόγου».

Άνοια: Προσέξτε και αυτά τα σημάδια

Υπάρχουν αρκετά “καμπανάκια” ότι είναι καιρός να αναζητήσετε ιατρική φροντίδα για ήπιες γνωστικές αλλαγές. Σύμφωνα με την δρ. Porter, αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

• επανειλημμένη υποβολή της ίδιας ερώτησης
• το να ξεχνάς μια λέξη, φράση ή ιδέα την ώρα που μιλάς
• να χρησιμοποιείς την λάθος λέξη στη συνομιλία
• να καθυστερείς να ολοκληρώσεις καθημερινές δουλειές, ή εργασίες
• να παρατάς συχνά αντικείμενα σε λάθος μέρη
• να χαθείς καθώς περπατάς, ή οδηγείς σε σχετικά γνωστές περιοχές
• ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση, την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά χωρίς σαφή λόγο

“Όταν η απώλεια μνήμης γίνεται τόσο διάχυτη που αρχίζει να διαταράσσει την εργασία, τα χόμπι, τις κοινωνικές δραστηριότητες και τις οικογενειακές σχέσεις, αυτό μπορεί να υποδηλώνει τα προειδοποιητικά σημάδια ενός εξελισσόμενου συνδρόμου άνοιας, ή μιας κατάστασης που μιμείται την άνοια”, λέει η δρ. Porter.

Πηγή: iatropedia

Η επιστήμη έχει εντοπίσει αρκετούς παράγοντες κινδύνου για την άνοια, όπως το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η γενετική προδιάθεση, ο διαβήτης κ.α.

Ωστόσο, μια μελέτη δείχνει ότι η ομάδα αίματος σας μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για γνωστικά προβλήματα, επηρεάζοντας τη μνήμη και πολλά άλλα.

Παράγοντες κινδύνου για την άνοια

Μια ομάδα ερευνητών παρακολούθησε πάνω από 30.000 άτομα για 3,5 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε γνωστικές δοκιμασίες για να αξιολογηθεί η γνωστική τους λειτουργία.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεστ που μέτρησαν τη λεκτική ευχέρεια, την άμεση μνήμη, τον προσανατολισμό και την ικανότητα εκμάθησης μιας λίστας 10 λέξεων.

Στο τέλος της περιόδου μελέτης, είχε αναπτυχθεί σημαντική γνωστική έκπτωση σε 495 άτομα. Από αυτήν την ομάδα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μια συγκεκριμένη ομάδα αίματος παρουσίαζε υψηλότερο κίνδυνο για γνωστική έκπτωση.

Η ομάδα αίματος ΑΒ συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης με αναλογία πιθανοτήτων (OR) 1,82 (95% CI 1,15–2,90).

Αυτό ήταν ανεξάρτητο από την ηλικία, τη φυλή, την περιοχή και το φύλο. Επιπλέον, υψηλότερα επίπεδα του παράγοντα VIII – μιας πρωτεΐνης που διευκολύνει την πήξη του αίματος – συσχετίστηκαν επίσης με μεγαλύτερο κίνδυνο γνωστικών προβλημάτων, με OR 1,24 (95% CI 1,10–1,38 ανά κάθε 40 IU/dL υψηλότερο FVIII).

Τι είναι ο λόγος πιθανοτήτων;

Ο λόγος πιθανοτήτων (OR) είναι ένα μέτρο συσχέτισης μεταξύ παραγόντων κινδύνου (ή εκθέσεων) και εκβάσεων. Με άλλα λόγια, οι «πιθανότητες» είναι ο λόγος της πιθανότητας να συμβεί το συμβάν ενδιαφέροντος (ή το αποτέλεσμα) προς την πιθανότητα να μην συμβεί.

Επομένως, μια αναλογία πιθανοτήτων μεγαλύτερη από 1 υποδηλώνει ότι το αποτέλεσμα είναι πιο πιθανό στην ομάδα που εκτίθεται σε σχέση με τη μη εκτεθειμένη ομάδα.

Γιατί είναι υψηλότερος ο κίνδυνος

Ένας θεωρητικός λόγος, σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης, για τον οποίο ο τύπος αίματος ΑΒ συσχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης είναι ότι αυτός ο τύπος αίματος επηρεάζει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου (CVD) και η έρευνα έχει ήδη δείξει μια σχέση μεταξύ παραγόντων κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου και γνωστικής έκπτωσης.

Τι πρέπει να κάνετε εάν έχετε ομάδα αίματος AB

Πρώτον, να θυμάστε ότι αυτή είναι μόνο μία μελέτη και πρέπει να επαναληφθεί για να καθοριστεί εάν τα ίδια αποτελέσματα προκύπτουν και από άλλες έρευνες.

Επίσης, αν και αυτή η μελέτη δείχνει μια συσχέτιση (σημειώστε ότι δεν αποδεικνύει ότι το ένα προκαλεί το άλλο) μεταξύ της ομάδας αίματος και του κινδύνου γνωστικής έκπτωσης, η έρευνα έχει δείξει ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που έχουν αποδειχθεί ότι σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο της άνοιας.

Με άλλα λόγια, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε και μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας. Η διατροφή, η σωματική άσκηση και η πνευματική δραστηριότητα έχουν συσχετιστεί επανειλημμένα με μειωμένο κίνδυνο άνοιας.

Η διατροφή είναι μια αλλαγή στον τρόπο ζωής που μπορεί να κάνει τη διαφορά για πολλές ασθένειες.

Ωστόσο, οι επιστήμονες αποκάλυψαν ότι ορισμένες τροφές, που συχνά θεωρούνται ως απολαυστικές λιχουδιές, θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να είναι βασικές για την καταπολέμηση της άνοιας.

Σύμφωνα με μια πρώτη στο είδος της μελέτη και τo oloygeia.gr η κατανάλωση τυριού, κρασιού και αρνιού βρέθηκε ότι μειώνει τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης σε μεγαλύτερη ηλικία. Πιστεύεται ότι αυτές οι τροφές θα μπορούσαν να αυξήσουν τα επίπεδα πρωτεϊνών στον εγκέφαλο για να τον προστατεύσουν από βλάβες.

Τι είναι η άνοια

Η άνοια είναι ένα σύνδρομο, ή μια ομάδα συμπτωμάτων, που σχετίζεται με τη συνεχιζόμενη παρακμή του εγκεφάλου. Μερικά από τα πιο γνωστά συμπτώματα περιλαμβάνουν απώλεια μνήμης, σύγχυση και αλλαγές συμπεριφοράς.

Αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε κινητικά προβλήματα, κατάθλιψη, ακόμη και παραισθήσεις. Λόγω της φύσης της πάθησης αυτά τα συμπτώματα θα επιδεινωθούν προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου.

Είναι πιο διαδεδομένη σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών και για αυτόν τον λόγο, μερικές φορές θεωρείται ως μια κατάσταση που είναι σχεδόν αναπόφευκτη καθώς μεγαλώνουμε. Ωστόσο, περίπου το 40% των περιπτώσεων πιστεύεται ότι μπορούν να προληφθούν μέσω ορισμένων αλλαγών στον τρόπο ζωής.

Πώς διεξήχθη η μελέτη για τη σχέση μεταξύ διατροφής και άνοιας

Στο πλαίσιο της έρευνας, η ομάδα του Πανεπιστημίου της Αϊόβα στις ΗΠΑ ανέλυσε σχεδόν 1.800 Βρετανούς ηλικίας 46 έως 77 ετών. Συνέκρινε τη διατροφή τους με την ικανότητά τους να σκέφτονται γρήγορα και με ακρίβεια κατά τη διάρκεια μιας δεκαετίας.

Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με την πρόσληψη φρέσκων και αποξηραμένων φρούτων, ωμών λαχανικών και σαλάτας, μαγειρεμένων λαχανικών, λιπαρών ψαριών, άπαχων ψαριών, επεξεργασμένου κρέατος, πουλερικών, βοδινού, αρνιού, χοιρινού, τυριού, ψωμιού, δημητριακών, τσαγιού και καφέ, μπύρας και μηλίτης, κόκκινου και λευκού κρασιού και σαμπάνιας και οινοπνευματώδων ποτών.

Ολοκλήρωσαν επίσης ένα τεστ νοημοσύνης υγρής φάσης (FIT) ως μέρος του ερωτηματολογίου με οθόνη αφής που συντάχθηκε μεταξύ 2006 και 2010 και στη συνέχεια σε δύο αξιολογήσεις παρακολούθησης από το 2012-2013 και ξανά μεταξύ 2015-2016. Το τεστ παρέχει μια εικόνα σχετικά με την ικανότητα ενός ατόμου να «σκέφτεται εν κινήσει.

Ποια είναι τα τρόφιμα που προστατεύουν περισσότερο από την άνοια και ποιο αυξάνει τον κίνδυνο

Τα αποτελέσματα από αυτό έδειξαν ότι το τυρί ήταν μακράν η πιο προστατευτική τροφή έναντι των γνωστικών προβλημάτων που σχετίζονται με την ηλικία, ακόμη και αργά στη ζωή. Επίσης, η καθημερινή κατανάλωση αλκοόλ, ιδιαίτερα κόκκινου κρασιού, και ένα εβδομαδιαίο γεύμα με αρνί, αλλά όχι άλλα κόκκινα κρέατα, βρέθηκε ότι βελτιώνουν τη μακροπρόθεσμη γνωστική ικανότητα.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο Journal of Alzheimer’s Disease το 2020, έδειξε επίσης ότι ένα δημοφιλές συστατικό πρέπει να αφαιρεθεί από τη διατροφή μας για να προστατευτούμε από την άνοια: το αλάτι. Ως εκ τούτου, τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο για Αλτσχάιμερ προειδοποιήθηκαν να προσέχουν πρόσληψη αλατιού για να αποφύγουν γνωστικά προβλήματα με την πάροδο του χρόνου.

«Ενώ λάβαμε υπόψη αν αυτό οφείλεται μόνο στο τι τρώνε και πίνουν οι εύποροι, απαιτούνται τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές για να καθοριστεί εάν οι εύκολες αλλαγές στη διατροφή μας θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά τον εγκέφαλό μας», σχολίασε ο συγγραφέας της μελέτης Δρ. Auriel Willette, επίκουρος καθηγητής στην Επιστήμη των Τροφίμων και την Ανθρώπινη Διατροφή.

«Ανάλογα με τους γενετικούς παράγοντες που φέρουν, ορισμένα άτομα φαίνεται να προστατεύονται περισσότερο από τις επιπτώσεις του Αλτσχάιμερ, ενώ άλλα φαίνεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο», ανέφερε με τη σειρά του υποψήφιος διδάκτορας νευροεπιστήμης Brandon Klinedinst και πρόσθεσε:

«Τούτου λεχθέντος, πιστεύω ότι οι σωστές διατροφικές επιλογές μπορούν να αποτρέψουν την ασθένεια και τη γνωστική έκπτωση συνολικά. Ίσως η μαγική λύση που αναζητούμε είναι η αναβάθμιση αυτού που τρώμε. Η γνώση του τι συνεπάγεται αυτό συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση του Αλτσχάιμερ και στην αναστροφή αυτής της ασθένειας».

Πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση αλκοόλ έχει συνδεθεί με γνωστική έκπτωση. Η Εταιρεία Αλτσχάιμερ προειδοποιεί ότι εάν πίνετε τακτικά περισσότερες από 14 μονάδες αλκοόλ την εβδομάδα αυξάνετε τον κίνδυνο άνοιας».