Η ανάπτυξη της ψυχολογίας και ειδικότερα της πειραματικής ψυχολογίας τον 19ο και 20o αιώνα έδωσε την ευκαιρία στους επιστήμονες να μελετήσουν τις βιολογικές διεργασίες στον ανθρώπινο εγκέφαλο, τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά και τις αντιδράσεις. Αυτές οι πληροφορίες μας βοηθάνε να κατανοήσουμε και τις δικές μας αντιδράσεις. Επίσης, βοηθάνε άλλους ανθρώπους να ελέγχουν τους άλλους ή να πουλάνε πράγματα.
Δείτε παρακάτω 10 ψυχολογικά πειράματα που θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε την φύση της κοινωνίας, αλλά και τον ίδιο σας τον εαυτό.
10. Πείραμα Κάρλσμπεργκ: “Ακόμα και ένα μικρό παιδί μπορεί να κρύβει ένα μαχαίρι πίσω από την πλάτη του!”
Περιγραφή πειράματος: φανταστείτε μια αίθουσα σινεμά γεμάτη με μοτοσυκλετιστές με τατουάζ και μόνο 2 κενές θέσεις στην μέση της αίθουσας. Έχετε αγοράσει εισιτήρια και πηγαίνετε στην αίθουσα. Βλέπετε αυτούς τους άντρες: μένετε ή φεύγετε; Η ομάδα του Κάρλσμπεργκ έκανε αυτό το πείραμα.
Αποτέλεσμα: οι μοτοσυκλετιστές χειροκρότησαν όλους τους θαρραλέους ανθρώπους που πήγαν να κάτσουν στις θέσεις τους και τους έδωσαν από μια μπύρα. Το πείραμα έδειξε ότι δεν πρέπει να κρίνουμε έναν άνθρωπο από την εμφάνισή του.
9. Η επίδραση της συμμόρφωσης του Σόλομον Ας: “Προτιμώ να συμφωνήσω με όλους παρά να διαφωνήσω.”
Περιγραφή πειράματος: ο Σόλομον Ας ήθελε να αναδείξει την δύναμη της συμμόρφωσης σε μια ομάδα. Η συμμόρφωση συμβαίνει όταν η συμπεριφορά ενός ανθρώπου αλλάζει κάτω από την πίεση της γνώμης ενός άλλου από φόβο μήπως κάνει λάθος. Οι συμμετέχοντες του πειράματος έπρεπε να υπολογίσουν το μήκος των γραμμών του πίνακα, να βρουν μια ίση, να πουν το χρώμα της πυραμίδας ή να πουν σε κάποιον το όνομά τους. Σε όλα τα πειράματα όλοι οι συμμετέχοντες εκτός από έναν ήταν ηθοποιοί. Ο πρωταγωνιστής του πειράματος ήταν πάντα ο τελευταίος που απαντούσε.
Αποτέλεσμα: στο 75% των περιπτώσεων ο πρωταγωνιστής του πειράματος συμφώνησε με τους άλλους συμμετέχοντας ακόμα και όταν ήταν προφανές ότι έκαναν λάθος. Όσοι είπαν την πραγματική τους άποψη ένιωσαν πολύ άβολα.
8. Το φαινόμενο της λάθος συναίνεσης: “Αν έχεις διαφορετική άποψη, κάνεις λάθος.”
Περιγραφή πειράματος: ο Λι Ρος, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, πρότεινε στους συμμετέχοντες του πειράματος να λύσουν μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε 2 απαντήσεις. Επίσης, έπρεπε να φανταστούν τι απαντήσεις θα έδιναν οι άλλοι συμμετέχοντες και να κάνουν μια περιγραφή για τους ανθρώπους που επέλεξαν την άλλη επιλογή από αυτούς.
Αποτέλεσμα: το πείραμα έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων θεώρησε ότι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες επέλεξαν την ίδια απάντηση με τους ίδιους και έκαναν πολύ αρνητική περιγραφή για όσους επέλεξαν την άλλη απάντηση.
7. Το φαινόμενο των παρευρισκομένων και η διάσπαση της ευθύνης: “Δεν ξέρω τίποτα. Κάποιος άλλος θα βοηθήσει.”
Περιγραφή του πειράματος: μετά την συγκλονιστική δολοφονία της Κίτι Γκενοβέζ, στην οποία δεν βοήθησε κανείς από τους αυτόπτες μάρτυρες, οι επιστήμονες Τζον Ντάρλι και Μπιντ Λατάν έκαναν μια σειρά από πειράματα για να ελέγξουν την αντίδραση.
Αποτέλεσμα: αποδείχθηκε ότι σε επείγουσες καταστάσεις οι άνθρωποι αντιδρούν πιο γρήγορα, αν είναι μόνοι τους. Ωστόσο, αν υπάρχουν άλλοι τριγύρω θα διστάσουν να βοηθήσουν και να σκεφτούν ότι θα βοηθήσει κάποιος άλλος.
6. Οχτώ ώρες χωρίς συσκευές: “Το παιδί μου είναι το καλύτερο. Δεν μπορεί να κάνει κακές σκέψεις.”
Περιγραφή του πειράματος: η Εκατερίνα Μουράσοβα, οικογενειακή ψυχολόγος, έκανε την υπόθεση ότι τα σημερινά παιδιά διασκεδάζουν πάρα πολύ τους εαυτούς τους και φοβούνται να μείνουν μόνα τους. Έτσι, έκανε ένα πείραμα βάζοντας μερικά παιδιά να περάσουν 8 ώρες χωρίς κινητό, τάμπλετ, υπολογιστή και τηλεόραση. Ωστόσο, μπορούσαν να ζωγραφίζουν, να διαβάσουν βιβλία ή να περπατήσουν.
Αποτέλεσμα: μόνο 3 από τα 68 παιδιά ηλικίας 12 έως 18 κατάφεραν να ολοκληρώσουν το πείραμα και 7 μπορούσαν να περάσουν πάνω από 8 ώρες. Τα υπόλοιπα παιδιά σταμάτησαν το πείραμα λέγοντας ότι ένιωθαν πόνο στο στήθος ή είχαν πυρετό. Μάλιστα, 3 παιδιά σκέφτηκαν την αυτοκτονία.
5. Αυθόρμητες εκφράσεις προσώπου και υποταγή: “Δεν φταίω εγώ. Με ανάγκασαν να το κάνω!”
Περιγραφή πειράματος: κύριος στόχος του πειράματος ήταν να αναγνωρίσει μοτίβα του πως τα δυνατά συναισθήματα εκφράζονται μέσω των μυών του προσώπου. Ζωγράφισαν στα πρόσωπα των συμμετεχόντων γραμμές για να μπορούν να εντοπίζουν πιο εύκολα τους μυς. Μετά από αυτό έπρεπε να μυρίσουν αμμωνία, να κοιτάξουν άσχημες φωτογραφίες, να αγγίξουν βατράχους και στο τέλος να αποκεφαλίσουν έναν αρουραίο.
Αποτέλεσμα: δεν αναγνώρισαν κάποιο μοτίβο, αλλά όλοι οι συμμετέχοντες ήταν πρόθυμοι να κάνουν πράγματα που στην κανονική τους ζωή δεν θα έκαναν ποτέ.
4. Επίδραση Ρίνγκελμαν: “Απλά θα σε βλέπω να δουλεύεις.”
Περιγραφή πειράματος: ο Μαξιμίλιαν Ρίνγκελμαν έκανε την υπόθεση ότι κάθε άνθρωπος συμβάλλει λιγότερο σε έναν κοινό σκοπό, αν δουλεύει μαζί με άλλους.
Αποτέλεσμα: τα προσωπικά επιτεύγματα κάθε ατόμου είναι μεγαλύτερα από τη συνεισφορά του. Ο επιστήμονας εξήγησε ότι οι άνθρωποι χάνουν τα προσωπικά τους κίνητρα, όταν δουλεύουν σε μια ομάδα.
3. Κοινωνική διευκόλυνση και ανασταλτική επίδραση: “Απλά κοίτα με!”
Περιγραφή πειράματος: ο ψυχολόγος Νόρμαν Τρίπλετ κάποια στιγμή παρατήρησε ότι οι άνθρωποι δουλεύουν πολύ καλύτερα, όταν τους παρακολουθεί κάποιος.
Αποτέλεσμα: κατά την διάρκεια της δοκιμασίας με τους ποδηλάτες αποδείχθηκε ότι η παρουσία ενός αδιάφορου θεατή μείωσε την αποδοτικότητα των ποδηλατών.
2. Επίδραση Χάουθορν: “Το αφεντικό μου με συμπαθεί και εκτιμάει την δουλειά μου.”
Περιγραφή πειράματος: στην εταιρία Western Electric η απόδοση των συναρμολογητών μειώθηκε δραματικά. Ο ψυχολόγος Έλτον Μάγιο κλήθηκε για να διαπιστώσει αν υπήρχε κάποια σύνδεση ανάμεσα στο φως του δωματίου και την αποδοτικότητα. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του πειράματος αποδείχθηκε ότι η βελτίωση και τη επιδείνωση των συνθηκών εργασίας είχαν θετικό αντίκτυπο στους εργαζομένους.
Αποτέλεσμα: οι εργαζόμενοι ένιωθαν ότι είναι μέρος ενός σημαντικού γεγονότος. Κατάλαβαν ότι οι υπεύθυνοι νοιάζονταν για αυτούς και άρχισαν να δουλεύουν καλύτερα.
1.Το πόδι στην πόρτα: “Μπορώ να έχω λίγο νερό; Πεινάω και δεν έχω που να μείνω.”
Περιγραφή πειράματος: οι ψυχολόγοι Τζόναθαν Φρίντμαν και Σκοτ Φράζιερ έκαναν μια σειρά από πειράματα, θέλοντας να αναδείξουν πως αντιδρούν οι άνθρωποι, όταν τους ζητάνε μεγάλες χάρες και η ανάμειξή τους στην διαδικασία είναι μεγάλη.
Αποτέλεσμα: αν οι άνθρωποι σας κάνουν μια μικρή χάρη, τότε υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνουν κάτι άλλο. Για παράδειγμα, μόνο το 46% των ανθρώπων που τους ζήτησαν να δωρίσουν χρήματα σε ένα αντικαρκινικό ίδρυμα έδωσαν χρήματα, αλλά όσοι φορούσαν το σήμα του ιδρύματος συμφωνούσαν πολύ πιο εύκολα.
