Είναι αρκετές οι φορές που ο γονιός προσπαθεί να καταλάβει γιατί το παιδί του συμπεριφέρεται με κάποιο τρόπο που τον προβληματίζει ή γιατί το δικό του παιδί δεν είναι σαν του …γείτονα ή σαν το αδελφάκι του…

Συνήθως ο καθένας κρίνει πρώτα από τον εαυτό του, τι θα έκανε σε διάφορες περιπτώσεις, βγάζοντας τα δικά του συμπεράσματα. Αν προσθέσουμε και τη διαφορά ηλικίας που έχει ο γονιός με το παιδί, τότε αντιλαμβανόμαστε πως εφόσον δεν μπορεί πλέον να λειτουργήσει με έναν παιδικό τρόπο αλλά με εκείνον του ενήλικα, δεν είναι και τόσο εύκολο να καταλάβει τον παιδικό ψυχισμό!

Ας δούμε λοιπόν πώς θα μπορέσει ο γονιός να έρθει πιο κοντά στο μικρό του και να καταλάβει τη ψυχολογία του καλύτερα.

Ενημερώνομαι για τα στάδια ανάπτυξης της παιδικής ψυχοσυναισθηματικής ωρίμανσης και για την παιδική ψυχολογία:
Πώς θα καταλάβω το παιδί μου αν δεν μπορώ να καταλάβω τον τρόπο που η παιδική ψυχούλα αισθάνεται, αντιδρά και το παιδικό μυαλουδάκι σκέφτεται; Αν το παιδί μου φέρεται σύμφωνα με την ηλικία του αλλά εγώ περιμένω μία άλλου είδους συμπεριφορά; Άλλωστε είναι χρέος μου αν θέλω να γίνω ένας καλός γονιός να φροντίσω να μάθω για τον ψυχισμό του, έτσι δεν κάνω άλλωστε και με τη δουλειά μου;

Παρατηρώ το παιδί:
Η παρατήρηση (δεν εννοώ να το μαλώσετε αλλά να προσέχετε πως συμπεριφέρεται) πολλές φορές δίνει από μόνη της απαντήσεις. Αν για παράδειγμα, είναι θυμωμένο μπορεί να σφίγγει τα χείλια του και να μαζεύει τις γροθιές του, χωρίς όμως να το εκφράζει. Αν νιώθει θλιμμένο ίσως είναι σαν να μην έχει και τόσο καλή επαφή με το περιβάλλον του, κλπ.

Το κάθε παιδί έχει τον δικό του κώδικα έκφρασης που αν ο γονιός τον αποκωδικοποιήσει, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο εύκολα, καθώς δεν θα υπάρχουν παρερμηνείες από τη μία αλλά θα το βοηθήσει να εξωτερικεύσει και αυτό που αισθάνεται από την άλλη, χωρίς να το καταπίνει και να το μαζεύει μέσα του…

Παρατηρώ και άλλα συνομήλικα παιδιά:
Για να μπορέσω να κατανοήσω ακόμη πιο καλά την συμπεριφορά του και να δω αν και που διαφέρει και πόσο. Βέβαια, δεν το συγκρίνω ούτε του φέρνω παραδείγματα για τα άλλα παιδιά που είναι πιο ευγενικά, πιο καλοί μαθητές, πιο… «καλά παιδιά»

Είμαι δίπλα του:
Με τη στάση μου και με τα λόγια μου που χρειάζεται να ταιριάζουν, του δείχνω ότι είμαι εκεί και μπορώ να το ακούσω να μου μιλάει για αυτό που το απασχολεί, χωρίς να το κρίνω, χωρίς να το μαλώσω αλλά αντίθετα μπορώ να το στηρίξω σε αυτό που έχει μέσα του…

Μπαίνω στη θέση του:
Ναι, χρειάζεται να «κατέβω» στο ύψος του για να κατανοήσω τον τρόπο του, να καταλάβω πως αισθάνεται, να του μιλήσω στη γλώσσα του, με απλά λογάκια που ταιριάζουν στην ηλικία και στην ανάπτυξή του, ενώ όταν δεν κατανοώ μία συμπεριφορά ας προσπαθήσω να το δω από τη δική του πλευρά, σαν να είμαι εγώ στην ηλικία του και στη θέση του…

Δεν υποθέτω αλλά κάνω σωστές ερωτήσεις και ακούω τι μου λέει:
Για να διευκολύνω την διαδικασία, δεν μένω στο τι νομίζω εγώ αλλά αντίθετα, του κάνω στοχευμένες ερωτήσεις χωρίς να αφήνω υπονοούμενα και «ακούω» τι μου λέει χωρίς να παρεμβαίνω! Πολλές φορές δεν χρειαζόμαστε κάποιον να μας πει τι να κάνουμε αλλά ένα αυτί να μας ακούσει! Μάλιστα, σημασία έχει οι ερωτήσεις μου να είναι τέτοιες που θα εκμαιεύουν την απάντηση με περιγραφικό τρόπο και όχι ένα απλό «ναι» ή «όχι», πχ., «σου αρέσει αυτό χρώμα;» αλλά «ποιο χρώμα νομίζεις ότι είναι πιο ωραίο για…»

Απαντώ και εγώ στις δικές του ερωτήσεις:
Αν θέλω να μου ανοιχτεί, χρειάζεται να δει πως έχω και εγώ την ίδια διάθεση ανοίγματος… διαφορετικά, θα είναι μάταιο και χωρίς την απαραίτητη ισορροπία, με αποτέλεσμα να μην μου ανοίξει θέματα ούτε και στο μέλλον ξανά!

Σέβομαι τη διαφορετικότητα του παιδιού μου:
Ναι, ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, όχι μόνο το κάθε παιδί και ας πρόκειται για τα δικά μου παιδιά, που τα μεγαλώνουν οι ίδιοι γονείς με τον ίδιο σχεδόν τρόπο! Χρειάζεται να σέβομαι την διαφορετικότητα και να του περάσω αυτή την αξία για να μπορεί και το ίδιο να νιώθει καλά όχι μόνο με άλλους ανθρώπους που εκφράζουν τη διαφορετικότητά τους αλλά και με τον εαυτό του τον ίδιο, όταν νιώθει πως ακολουθεί διαφορετικούς τρόπους έκφρασης ή του αρέσουν διαφορετικά πράγματα από τους φίλους του, κλπ.

Τέλος, ας έχω στο μυαλό μου πως υπάρχουν πολλοί τρόποι έκφρασης πέρα από αυτόν της ομιλίας, όπως για παράδειγμα μέσα από τη ζωγραφική ή την τέχνη γενικότερα, το γράψιμο που είναι και ο αγαπημένος τρόπος έκφρασης της εφηβικής περιόδου, διάφορα παιχνίδια και δραστηριότητες…

Ας έχω το μυαλό μου ανοιχτό και την «διαίσθηση» στο τι μπορεί να συμβαίνει. Αν παρόλα αυτά δεν τα καταφέρνω γιατί δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω ή πώς να το κάνω, αν περνάω και εγώ ως γονιός δύσκολη φάση στη ζωή μου – συναισθηματική, ψυχική, οικονομική, ίσως τότε χρειάζομαι τη βοήθεια ειδικού που θα με βοηθήσει να δω πως μπορώ να το κατανοήσω περισσότερο…

Μαρίνα Μόσχα
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σ∈ξουαλικής Υγείας

Ένα κείμενο-εγκώμιο σε όλες τις πολύχρωμες στιγμές που θα έρθουν. Ένα κείμενο κραυγή για όλες εκείνες τις μέρες που τελείωσαν και σκέφτηκες «πάλι τίποτα δεν έκανα», για όλα εκείνα που ανέβαλες για την επόμενη μέρα, εβδομάδα ή μήνα χωρίς λόγο. Για όλα εκείνα τα «από Δευτέρα» που δεν έγιναν ποτέ. Για όλα εκείνα τα προγράμματα που καθαρόγραψες σε χαρτιά και εξελόφυλλα και ποτέ δεν τηρήθηκαν.

Τέρμα τα «από Δευτέρα». Ό,τι θέλεις να κάνεις, να το κάνεις τώρα. Πολύ κλισέ αυτό που θα πω, αλλά καλώς ή κακώς η ζωή κυλάει κι εμείς τρέχουμε από πίσω της. Σταματά να τρέχεις από πίσω της και προσπάθησε να συμβαδίσεις μαζί της.

Άντε , τι κάθεσαι; Πάρε τώρα και κλείσε θέση στα σεμινάρια σκηνοθεσίας που πάντα ήθελες να κάνεις, αλλά επειδή τα θεωρούσες ανούσια έβαζες κάτι άλλο στη θέση τους.

Ξεκινά τώρα το γυμναστήριο που γράφτηκες 3 μήνες πριν (ετήσια εγγραφή τρομάρα σου!) κι έχεις πάει 3 φορές από τότε.

Πήγαινε σήμερα για εκείνον τον καφέ στην Πλάκα που λέτε εδώ και τρεις εβδομάδες με τους κολλητούς σου και πάντα καταλήγετε απλά να περιγράφετε εκείνη την τέλεια λεμονόπιτα που θα φάτε σε κάποια μαγευτική ταράτσα που θα βρείτε.

Βάλε σήμερα εκείνο το πανέμορφο φθινοπωρινό φουστάνι που το κρατάς για την ειδική περίσταση. Ποια ειδική περίσταση περιμένεις ακριβώς; Έχεις κάποια πρόσκληση για το κόκκινο χαλί μήπως; Να ζεις την κάθε σου μέρα ως ειδική περίσταση. Να την κάνεις εσύ ξεχωριστή κι ας μην ήταν στην αρχή. Πάντα με ενοχλούσαν όλοι εκείνοι που κάνουν ετοιμασία υπερπαραγωγή όταν είναι να βγουν έξω βράδυ, αλλά όταν πάνε σε σπίτια φίλων ή στο σούπερ μάρκετ είναι τελείως παραμελημένοι. Να ετοιμάζεσαι για σένα και για κανέναν άλλον.

Την ιδία άποψη έχω και για το χώρο που ζεις. Παρατηρώντας μόνο την κατάσταση του σπιτιού που ζει ένας άνθρωπος μπορείς αμέσως να καταλάβεις την ψυχολογία του. Αν ζεις σε ένα σπίτι που δε σου αρέσει κάνε κάτι για αυτό.

Οι μικρές κινήσεις είναι αυτές που θα σου αλλάξουν τη διάθεση. Μην περιμένεις τις γιορτές για να στρώσεις το καλό σου τραπεζομάντιλο. Πάρε επιτέλους εκείνες τις κόκκινες καρέκλες για την κουζίνα που πάντα ήθελες. Άναψε κεριά, ακόμα κι αν είσαι μόνος σου. Ο χώρος που μένεις αντικατοπτρίζει τη διάθεσή σου.

Ταξίδια, άλλο κεφάλαιο που έχω βαρεθεί να ακούω. Αν παρατηρήσεις όλοι λένε ότι λατρεύουν τα ταξίδια, αλλά κάνεις δεν ταξιδεύει. Σε περίπτωση που τους ρωτήσεις δε, οι απαντήσεις-δικαιολογίες ποικίλουν, με πιο συχνή τα οικονομικά.

Ζούμε σε μια εποχή που μπορείς να κάνεις το Μιλάνο-Αθήνα με 20 ευρώ! Επομένως, συνήθως τα χρήματα είναι δικαιολογία. Τα ταξίδια είναι απ’ τις πιο όμορφες εμπειρίες που μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος. Πάντα γυρίζεις γεμάτος ψυχική ενέργεια κι είναι κάτι που θα μιλάς για όλη σου τη ζωή. Όποτε, πριν πείσεις τον εαυτό σου πως έχεις κατάθλιψη, μήπως να πας σε εκείνο το χωριό κάπου στην Ισπανία που πάντα ονειρευόσουν να επισκεφτείς κι όλο το αμελούσες;

Βλέπεις, είναι όλες αυτές οι κινήσεις που μοιάζουν μικρές, αλλά μπορεί να σε γεμίσουν με χαρά. Η βόλτα με το ταίρι σου αργά το βράδυ στον Φλοίσβο πίνοντας μπρίζερ. Οι «χαλαρές» μαζώξεις με φίλους σπίτι που μπορεί να καταλήξουν σε ξέφρενα γλέντια μέχρι το πρωί. Η αγορά εκείνου του εξεζητημένου παλτό που ποτέ δεν έπαιρνες γιατί θεωρούσες ότι δεν είναι για σένα. Α και σταμάτα επιτέλους να μιλάς τόσο πολύ κι άκουσε και λίγο τους γύρω σου. Κλάψε με την στενοχώρια του φίλου σου και γέλα με τη χαρά του. Να εκτίθεσαι, αλλιώς τι νόημα έχει η ζωή; Μην ασχολείσαι με τη γνώμη των άλλων. Να ζηλεύεις και να μη φθονείς.

Άκου λοιπόν… Να ξυπνάς κάθε πρωί και να πίνεις τον αγαπημένο σου καφέ. Η ζωή είναι πολύ μικρή για να πίνεις κακό καφέ. Να κυνηγάς τη δουλειά των ονείρων σου, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα. Να βλέπεις περισσότερο τους φίλους σου και να μη διαλέγεις το μαγαζί της γειτονιάς σου ως εύκολη λύση για την έξοδό σου.

Να πιέζεις τον εαυτό σου να γυμναστεί, όσο πτώμα κι αν νιώθεις. Να ακολουθείς ο,τι χαζομάρα σε κάνει χαρούμενο, από «ομαδική γιόγκα» μέχρι και «δωρεάν μαθήματα για αρχάριους στην ιστιοπλοΐα». Καταντήσαμε να αρκούμαστε στα «θα πάω» και τα «ενδιαφέρομαι» του Facebook χωρίς να κάνουμε τίποτα από όλα αυτά.

Να διαβάζεις περισσότερο και να αγχώνεσαι λιγότερο. Να κάνεις εκπλήξεις στον σύντροφό σου και να παίρνεις δώρα σε ανθρώπους αγαπημένους χωρίς να υπάρχει λόγος. Α και με όλους αυτούς που κραυγάζουν «κοιμήσου λίγο και ζήσε πολύ», διαφωνώ κάθετα. Κοιμήσου όσο θέλεις και ζήσε την υπόλοιπη σου μέρα ποιοτικά. Αφού ο ύπνος είναι ευτυχία γιατί να τον στερηθούμε.

Να λες «σ’ αγαπάω» σε αυτούς που το νιώθεις κάθε μέρα. Είναι δωρεάν κι όχι δεν το κάνει ξεχωριστό αν το λες μια στο τόσο. Να το λες όποτε σου βγαίνει. Η ζωή είναι μικρή για να είναι θλιβερή, φίλε μου. Αγάπα πολύ και γέλα ανεξέλεγκτα.

Γράφει η Παναγιώτα Βράμπα