Ο νορβηγικός σολομός είναι ένα από τα πιο δημοφιλή ψάρια παγκοσμίως, αλλά μια νέα μελέτη εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ασφάλειά του.
Αυτό το ψάρι λέγεται ότι περιέχει 70 είδη παρασίτων και εκτίθεται σε πολυάριθμες επικίνδυνες χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε ιχθυοκαλλιέργειες για τον έλεγχο λοιμώξεων και ασθενειών.
Τα προϊόντα σολομού εκτροφής μπορούν να καταναλωθούν χωρίς προηγούμενη επεξεργασία και επομένως παρουσιάζουν σημαντικό κίνδυνο για τη μεταφορά ανθεκτικών παθογόνων μικροοργανισμών στον άνθρωπο. Τούρκος Ακαδημαϊκός που ειδικεύεται στις ασθένειες των ψαριών, εξέτασε τον νορβηγικό σολομό και διαπίστωσε ότι είναι μολυσμένος με παράσιτα, τα οποία μπορούν να εξαπλωθούν στις τουρκικές εκμεταλλεύσεις σολομού, με αποτέλεσμα μαζική θνησιμότητα και οικονομικές απώλειες για τον κλάδο της αλιείας.
Μία νέα καμπάνια που ξεκίνησε το foodwatch στις 4 Δεκεμβρίου 2024 έχει σκοπό να πείσει όσο το δυνατόν περισσότερους καταναλωτές να μποϊκοτάρουν τον σολομό Νορβηγίας. «Το σύστημα εκτροφής σολομού είναι άρρωστο – και εν μέρει ευθύνονται τα σούπερ μάρκετ. Εκατομμύρια άρρωστοι σολομοί που υποφέρουν από προσβολή από παράσιτα και ασθένειες πεθαίνουν στις νορβηγικές φάρμες κάθε χρόνο. Πολλά από αυτά τα ζώα πιθανότατα καταλήγουν στο πιάτο μας κατά παράβαση των κανόνων – συχνά ακόμη και με υποτιθέμενες βιώσιμες ετικέτες» υποστηρίζει η Foodwatch
Σύμφωνα και με βρετανικά δημοσιεύματα ακόμα και τα λεγόμενα «βιολογικά» προϊόντα σολομού που πωλούνται από τα σούπερ μάρκετ του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν εκτεθεί σε απαγορευμένα τοξικά φυτοφάρμακα που συνδέονται με νευρολογικές διαταραχές, όπως αποκάλυψε η MailOnline. Η νορβηγική εταιρεία Mowi, η οποία αυτοχαρακτηρίζεται ως ο «μεγαλύτερος προμηθευτής σολομού εκτροφής στον κόσμο και ο πιο βιώσιμος παραγωγός πρωτεϊνών» πουλά ψάρια που εκτίθενται σε δεκάδες χημικές ουσίες ως «βιολογικά» προϊόντα. Η εταιρεία – η οποία προμηθεύει τα μεγαλύτερα σουπερμάρκετ της χώρας – έχει εκμεταλλευτεί ένα κενό στη νομοθεσία που της επέτρεπε να ανακηρύξει τον σολομό βιολογικό εάν είχε υποβληθεί σε πρόγραμμα τουλάχιστον τριών μηνών και συμμορφωνόταν με τις απαιτήσεις χημικών και ζωοτροφών.
Σύμφωνα και με δημοσίευμα του stiripesurse.ro τα ψάρια που εκτρέφονται σε ιχθυοκαλλιέργειες τρέφονται με μείγμα επεξεργασμένων ζωοτροφών, που περιέχουν ιχθυάλευρα, αλλά και διάφορα χημικά πρόσθετα. Για την πρόληψη ασθενειών χρησιμοποιούνται αντιβιοτικά και φυτοφάρμακα και ορισμένες από αυτές τις ουσίες καταλήγουν στο κρέας του ψαριού και, σιωπηρά, στο σώμα των καταναλωτών. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι στα ιχθυοτροφεία υποχρεούνται να φορούν ειδικό προστατευτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων μάσκες και φόρμες, λόγω των τοξικών ουσιών που χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση της υγιεινής των δεξαμενών. Αυτές οι χημικές ουσίες, αν και προορίζονται για την προστασία των ψαριών, μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Ο σολομός εκτροφής περιέχει υψηλότερα επίπεδα ρύπων σε σύγκριση με τον άγριο. Οι ερευνητές βρήκαν πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB) και διοξίνες – βιομηχανικές τοξίνες που συνδέονται με καρκίνο, προβλήματα ανοσοποιητικού συστήματος και αναπτυξιακά προβλήματα στα παιδιά – να κρύβονται σε αυτά τα ψάρια. Αυτές οι ουσίες συσσωρεύονται στο σώμα τους μέσω της τροφής που τρώνε, η οποία συχνά περιλαμβάνει αλεσμένα ψάρια, πρωτεΐνη σόγιας και συνθετικά πρόσθετα.
Βαρέα μέταλλα όπως ο υδράργυρος και ο μόλυβδος εμφανίζονται επίσης στον σολομό εκτροφής. Ενώ τα επίπεδα μπορεί να μην είναι επικίνδυνα υψηλά σε μία μόνο μερίδα, η συχνή κατανάλωση εγείρει ανησυχίες. Ιδιαίτερα ο υδράργυρος μπορεί να έχει νευρολογικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα σε έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά.
Παράλληλα σχεδόν 63 εκατομμύρια σολομοί – αριθμός ρεκόρ – πέθαναν πρόωρα πέρυσι στις μεγάλες υποβρύχιες θαλάσσιες εγκαταστάσεις που είναι διάσπαρτες στα φιόρδ της Νορβηγίας, της μεγαλύτερης παραγωγού σολομού Ατλαντικού στον κόσμο. Σύμφωνα με το phys.org ο σολομός που πεθαίνει πρόωρα συνήθως μετατρέπεται σε ζωοτροφή ή βιοκαύσιμο. Ωστόσο, σύμφωνα με τα νορβηγικά μέσα ενημέρωσης, ορισμένα ψάρια που είναι σε άθλια κατάσταση τη στιγμή της σφαγής, ή ακόμη και ήδη νεκρά, μερικές φορές καταλήγουν σε πιάτα για δείπνο, μερικές φορές ακόμη και αποστέλλονται με ετικέτα με την ένδειξη “ανώτερη”. Η Νορβηγική Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων δήλωσε ότι παρατήρησε ανωμαλίες στα μισά από τα ιχθυοτροφεία που επιθεωρήθηκαν πέρυσι, σημειώνοντας ότι, μεταξύ άλλων, τραυματισμένα ή παραμορφωμένα ψάρια είχαν εξαχθεί κατά παράβαση των νορβηγικών κανονισμών. Η κατανάλωση αυτού του σολομού δεν αποτελεί κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, λένε οι ειδικοί, ωστόσο βλάπτεται η φήμη του.
Παρά τα όσα αναφέρονται παραπάνω, σε πρόσφατη εργαστηριακή ανάλυση 12 προϊόντων καπνιστού σολομού, τα δείγματα που εξετάστηκαν δεν περιείχαν υπολείμματα αντιβιοτικών ή αιθοξυκινίνης, μια ουσία που χρησιμοποιούνταν παλαιότερα ως αντιοξειδωτικό στις ζωοτροφές αλλά έχει απαγορευτεί στην ΕΕ. Επιπλέον, δεν εντοπίστηκαν άλλες κρίσιμες μολυσματικές ουσίες, γεγονός που επιβεβαιώνει την ασφάλεια κατανάλωσης. Η βασική διαφοροποίηση μεταξύ των δειγμάτων προέκυψε από την αναλογία ωμέγα-3/ωμέγα-6, που δείχνει κατά πόσο τα καλά λιπαρά υπερισχύουν των κακών. Η φυσική διατροφή των άγριων σολομών, που αποτελείται από καρκινοειδή και μικρά ψάρια, ευνοεί την υψηλή συγκέντρωση ωμέγα-3. Αντίθετα, οι σολομοί εκτροφής τρέφονται κυρίως με φυτικές τροφές, γεγονός που μειώνει την περιεκτικότητα σε ωμέγα-3 και αυξάνει τα ωμέγα-6.
Άγριος σολομός ή σολομός εκτροφής – Οι ουσιαστικές διαφορές
Μια άλλη σημαντική πτυχή που τονίζεται είναι η διαφορά μεταξύ εκτρεφόμενου και άγριου σολομού. Ενώ ο άγριος σολομός τρέφεται φυσικά και έχει ένα ισορροπημένο διατροφικό προφίλ, ο σολομός εκτροφής περιέχει υψηλότερα επίπεδα ανθυγιεινών λιπών και τοξικών ρύπων. Ο σολομός Νορβηγίας έχει επίσης περιεκτικότητα σε θερμίδες περίπου 212 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια, σε σύγκριση με 115 θερμίδες για τον άγριο σολομό.
Για όσους θέλουν να επωφεληθούν από τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα χωρίς τους κινδύνους της κατανάλωσης σολομού εκτροφής, οι ειδικοί προτείνουν ασφαλέστερες εναλλακτικές λύσεις, όπως οι σαρδέλες που είναι εξαιρετική πηγή ωμέγα-3.
