Ο Μιχαήλ κι εγώ ήμασταν παντρεμένοι επτά χρόνια. Από την πρώτη κιόλας μέρα που παντρευτήκαμε, είχα δεχθεί να ζούμε με την πεθερά μου, τη Αντωνία, μια γυναίκα που είχε υποστεί εγκεφαλικό, ήταν παράλυτη στη μία πλευρά και χρειαζόταν συνεχή φροντίδα για κάθε γεύμα και κάθε ξεκούραση.
Στην αρχή, νόμιζα πως θα ήταν απλό: εκείνη ήταν η πεθερά μου, εγώ η νύφη της, κι έτσι η φροντίδα της ήταν απλώς το καθήκον μου.
Ποτέ όμως δεν φαντάστηκα ότι αυτό το βάρος θα κρατούσε τόσο πολύ — και το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν πως προερχόταν από το άτομο που έπρεπε να το μοιραστεί μαζί μου: τον άντρα μου, τον Μιχαήλ.
Ο Μιχαήλ πήγαινε στη δουλειά την ημέρα, και τα βράδια ήταν κολλημένος στο κινητό του. Συχνά έλεγε: «Εσύ φροντίζεις καλύτερα τη μαμά από μένα. Αν προσπαθήσω εγώ, θα υποφέρει περισσότερο.» Ποτέ δεν τον κατηγόρησα γι’ αυτό.
Νόμιζα ότι έτσι λειτουργεί η ζωή: η γυναίκα αναλαμβάνει το σπίτι, ο άντρας βγάζει τα προς το ζην. Μέχρι που ανακάλυψα ότι ο Μιχαήλ δεν ήταν μόνο στη δουλειά — είχε και κάποια άλλη.
Μια μέρα έπεσα πάνω σε ένα μήνυμα στο κινητό: «Θα έρθω πάλι απόψε. Μαζί σου είναι χίλιες φορές καλύτερα απ’ το να είμαι σπίτι.» Δεν φώναξα, δεν έκλαψα, δεν έκανα σκηνή.
Απλώς ρώτησα ήρεμα: «Και τη μητέρα σου, που την παραμέλησες τόσα χρόνια, τι θα κάνεις;»
Ο Μιχαήλ δεν είπε τίποτα. Την επόμενη κιόλας μέρα έφυγε από το σπίτι. Ήξερα πολύ καλά πού είχε πάει.
Κοίταξα τη Αντωνία— τη γυναίκα που κάποτε με επέκρινε για κάθε μπουκιά που έτρωγα, για κάθε ξεκούραση που έπαιρνα, που έλεγε ότι «δεν ήμουν άξια να γίνω νύφη της» — και ένας κόμπος ανέβηκε στον λαιμό μου. Ήθελα να τα παρατήσω όλα. Αλλά υπενθύμισα στον εαυτό μου: ένας άνθρωπος πρέπει πάντα να κρατά την αξιοπρέπειά του.
Μια εβδομάδα αργότερα, πήρα τον Μιχαήλ τηλέφωνο.
«Είσαι ελεύθερος; Θα φέρω τη μητέρα σου για να την φροντίζεις εσύ.»
Μάζεψα τα φάρμακά της, τα ιατρικά της χαρτιά και ένα παλιό ιατρικό τετράδιο σε μια πάνινη τσάντα. Εκείνο το βράδυ την έβαλα στο αναπηρικό καροτσάκι και της είπα γλυκά:
«Μαμά, θα σε πάω για λίγες μέρες στο σπίτι του Μιχαήλ. Να αλλάξεις παραστάσεις, γιατί είναι βαρετό να μένεις συνέχεια στο ίδιο μέρος.»
Έγνεψε με τα μάτια της να λάμπουν σαν παιδιού.
Στο μικρό διαμέρισμα, χτύπησα το κουδούνι. Ο Μιχαήλ άνοιξε την πόρτα και πίσω του στεκόταν η άλλη γυναίκα, με μια μεταξωτή νυχτικιά και κατακόκκινο κραγιόν. Έσπρωξα τη Αντωνία στο σαλόνι, τακτοποίησα τα σεντόνια και τα μαξιλάρια της, και άφησα την τσάντα με τα φάρμακα στο τραπέζι.
Το σπίτι μύριζε έντονα άρωμα αλλά ένιωθε παγωμένο και σιωπηλό.
Ο Μιχαήλ ψέλλισε: «Τι… τι κάνεις;»
Χαμογέλασα ήρεμα. «Θυμάσαι; Η μαμά είναι δική σου. Εγώ είμαι μόνο η νύφη σου. Τη φρόντισα επτά χρόνια — αυτό είναι αρκετό.»
Η γυναίκα πίσω του χλώμιασε, κρατώντας ακόμη ένα κουτάλι γιαούρτι που δεν είχε προλάβει να φάει.
Στάθηκα στην άκρη ήρεμα, σαν να ολοκλήρωνα μια δουλειά που είχα σχεδιάσει καιρό.
«Εδώ είναι το ιατρικό ιστορικό, οι συνταγές, οι πάνες, τα επιθέματα και η κρέμα για τις πληγές της. Έχω γράψει όλες τις δοσολογίες στο τετράδιο.»
Άφησα το τετράδιο στο τραπέζι κι ετοιμάστηκα να φύγω.
Η φωνή του Μιχαήλ ανέβηκε. «Εγκαταλείπεις τη μητέρα μου; Αυτό είναι σκληρό!»
Σταμάτησα, χωρίς να γυρίσω, και απάντησα ήρεμα, σταθερά:
«Εσύ την παραμέλησες για επτά χρόνια — αν αυτό δεν είναι σκληρότητα, τότε τι είναι; Εγώ την φρόντισα σαν δική μου οικογένεια, όχι για χάρη σου, αλλά γιατί είναι μητέρα. Τώρα φεύγω — όχι από εκδίκηση, αλλά γιατί έκανα το χρέος μου σαν άνθρωπος.»
Γύρισα προς τη γυναίκα και την κοίταξα στα μάτια, χαμογελώντας γλυκά.
«Αν τον αγαπάς, να τον αγαπήσεις ολοκληρωτικά. Το πακέτο είναι ολόκληρο.»
Έπειτα άφησα το συμβόλαιο του σπιτιού στο τραπέζι.
«Το σπίτι είναι στο όνομά μου» είπα. Εκείνος πήρε μόνο τα ρούχα της μητέρας του. «Αλλά αν χρειαστείς ποτέ χρήματα για τη φροντίδα της μαμάς, θα συνεχίσω να συνεισφέρω.» του είπα.
Έσκυψα και χάιδεψα για τελευταία φορά τα μαλλιά της πεθεράς μου.
«Μαμά, να είσαι φρόνιμη εδώ. Κι αν νιώσεις στενοχώρια, θα έρθω να σε δω.»
Η Aντωνία χαμογέλασε, η φωνή της έτρεμε. «Ναι… να με επισκεφθείς όταν γυρίσεις σπίτι.»
Έφυγα, κλείνοντας την πόρτα πίσω μου.
Το δωμάτιο έμεινε βουβό, γεμάτο από ένα μείγμα αρώματος και απαλής μυρωδιάς λαδιού μασάζ. Εκείνη τη νύχτα κοιμήθηκα γαλήνια, χωρίς όνειρα. Το επόμενο πρωί ξύπνησα νωρίς, πήγα τον γιο μου για πρωινό, και αγκάλιασα μια νέα αρχή — χωρίς δάκρυα, χωρίς πίκρα.
ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Η φροντίδα ενός ηλικιωμένου ή ανήμπορου ανθρώπου δεν είναι «υποχρέωση» που βαραίνει μόνο έναν — είναι ευθύνη που μοιράζεται με αγάπη, σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Η εγκατάλειψη, η αδιαφορία και η προδοσία πληγώνουν βαθιά όχι μόνο τις σχέσεις, αλλά και την ίδια την ψυχή μας.
Η αξιοπρέπεια όμως δεν πρέπει ποτέ να χαθεί. Όταν όλα γύρω μας καταρρέουν, η δύναμη να πεις «έκανα το καθήκον μου» είναι αυτή που μας επιτρέπει να προχωρήσουμε με καθαρή καρδιά και συνείδηση.
Αγάπη σημαίνει ευθύνη. Και όποιος αγαπά πραγματικά, αγαπά ολόκληρο το πακέτο — τις χαρές, τις δυσκολίες, τους ανθρώπους που μας χρειάζονται.
