Ένα συγκινητικό άρθρο του David G. Allan, διευθυντή σύνταξης του CNN Health, Wellness and Parenting για τη ζωή του ως παιδί μονογονεϊκής οικογένειας.

Της Φωτεινής Λαμπρίδη
Για το https://tvxs.gr

«Περίπου 24 εκατομμύρια, ή το ένα τρίτο όλων των  παιδιών στην Αμερική ηλικίας κάτω των 18 ετών, ζουν με έναν άγαμο γονέα, σύμφωνα με έρευνα της Pew Research Center. Και στο 81% αυτών των μονογονεϊκών σπιτιών  επικεφαλής είναι μια μαμά.

Αυτό είναι μια αυξανόμενη τάση από τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Ο αριθμός των παιδιών που γεννιούνται κατά κύριο λόγο μόνες μητέρες έχει υπερδιπλασιαστεί στο διάστημα 1968 –  2017.

Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι μεγάλωσα στη μέση αυτής της περιόδου, στη δεκαετία του 1970 και στη δεκαετία του ’80, όταν τα διαζύγια άρχισαν να αυξάνονται και το Κράμερ εναντίον Κράμερ έμοιαζε με  ντοκυμαντέρ της παιδικής μας ηλικίας ομολογώ, πως ντρεπόμουν που μεγάλωνα μόνο με έναν γονέα, την μητέρα μου.

Στη διάρκεια των 12 χρόνων που πήγαινα στο καθολικό σχολείο μου, ήμουν ο μόνος που ζούσε  με έναν γονέα. Ήμουν επίσης, το φτωχότερο παιδί στο σχολείο μου, καθώς στο σπίτι δεν έμπαιναν δύο εισοδήματα. Υπήρξαν χρόνια που ζούσαμε με κουπόνια γιατί η μητέρα μου δούλευε πολλές δουλειές ταυτόχρονα.

Όπως και τα περισσότερα παιδιά, δεν ήθελα να διαφέρω. Ήθελα να είμαι “κανονικός”. «Γιατί δεν μπορούμε απλά να είμαστε φυσιολογικοί;», έλεγα  συχνά στη μαμά μου.

Ένιωθα αμηχανία όταν χαλούσε το αυτοκίνητό μας,  ντροπή που δεν είχαμε ελπίδα να πάμε πουθενά για διακοπές. Επίσης για το ότι δεν φορούσα ρούχα – φίρμες (ευχαριστώ τον Θεό για τις σχολικές στολές κι ας μας χαλούσαν σε μεγάλο βαθμό το παιχνίδι).  Ντρεπόμουν που δεν είχα βιντεοπαιχνίδια. ή καλωδιακή τηλεόραση, ή οτιδήποτε άλλο  είχαν οι συμμαθητές μου. Ένιωθα ντροπή που ο πατέρας μου, που ζούσε  σε μια κοντινή πολιτεία, δεν ήρθε ποτέ σε σχολικές εκδηλώσεις.

Και ήμουν εύκολος στόχος για να με πειράζουν. «Γιατί δεν παίρνεις ένα νέο αυτοκίνητο;», μου έλεγαν στο Πανεπιστήμιο. «Τα παπούτσια γυμναστικής σου είναι Nike μαϊμού.» , «Έχετε ακόμη έναν μπαμπά;». Ήμουν συχνά θυμωμένος.

Φυσικά, η μητέρα μου, όπως όλοι οι γονείς, συνέβαλε σε αυτή την αμηχανία που ένιωθα. Ήταν, και εξακολουθεί να είναι, καλλιτεχνικά φύση και πολύ υγιής προσωπικότητα. . Πηγαίναμε σε μουσεία και  γκαλερί και όχι σε πάρκα αναψυχής και καταστήματα παιχνιδιών. Πήγα σε ένα καλοκαιρινό κάμπινγκ που το διαχειρίζονταν μοναχοί με βαριά καφέ μπουφάν. Η μητέρα μου συμμετείχε στη θεατρική ομάδα της κοινότητας και μερικές φορές με τραβούσε μαζί της.

Πήγαμε στο σχολείο ντυμένοι κλόουν … μαζί. Τα Χριστούγεννα, συχνά για δώρα έπαιρνα βιβλία και ρούχα. Και η μαμά μου αγόρασε είδη από τα καταστήματα υγιεινής διατροφής, κάτι που ήταν πολύ πιο ασυνήθιστο τότε και περιλάμβανε πολλά χύμα τρόφιμα, εγχώρια λαχανικά και ζεστό, φρέσκο αλεσμένο φυστίκι.

Ντρεπόμουν που είχα αυτά τα γεύματα ενώ οι φίλοι μου ξόδευαν τα βράδια χρήματα για να φάνε έξω. «Γιατί δεν μπορούμε απλά να είμαστε φυσιολογικοί;» ρωτούσα.

Τα παιδιά είναι καλά

Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, που έδειξαν ότι τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών, αναφέρουν περισσότερες οικογενειακές δυσκολίες και συγκρούσεις και βρίσκονται σε χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική θέση σε σύγκριση με εκείνα που μεγαλώνουν σε νοικοκυριά με δύο γονείς.

Οι οικογένειες των δύο γονέων έχουν συνήθως περισσότερα έσοδα και είναι γενικά σε θέση να παράσχουν περισσότερους πόρους στα παιδιά αλλά και χρόνο και αυτό αναδεικνύει επίσης το πόσο μικρή είναι στις Ηνωμένες Πολιτείες γενικά η στήριξη των εργαζόμενων μητέρων και η πρόσβαση των μονογονεϊκών οικογενειών στην καλή εκπαίδευση και περίθαλψη.

Και φυσικά, είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τη ζωή ενός παιδιού που οι γονείς στο περιβάλλον του υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις με κάποιου άλλου που δεν έχει.  Για πολλούς, μία μόνο μαμά, μπορεί να δημιουργήσει ένα πολύ πιο ασφαλές ή πιο σταθερό περιβάλλον από το να ζει με έναν καταχρηστικό γονέα και σύζυγο.  Ένας δυστυχισμένος γάμος έχει επίδραση στα παιδιά.

Μια πρόσφατη μελέτη, ωστόσο, εξέτασε τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα του να μεγαλώνει ένα παιδί με έναν γονέα και διαπίστωσε ότι δεν είχε σχεδόν καμία επίδραση στο αν θα είναι ευτυχισμένα στη ζωή τους.

Οι ερευνητές  επίσης, δεν βρήκαν στοιχεία που να υποστηρίζουν την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη της λαϊκής πεποίθησης, ότι τα αγόρια επηρεάζονται περισσότερο από τα κορίτσια εξαιτίας της απουσίας των πατέρων τους. Το σημαντικότερο για την  ευημερία και την ευτυχία τους, κατέληξαν, ήταν η ποιότητα και η δύναμη της σχέσης μεταξύ παιδιών και γονέων.

Μια ξεχωριστή δεκαετής μελέτη σχετικά με την ατομική γονική μέριμνα, η οποία συγκέντρωσε στοιχεία από 40.000 νοικοκυριά στο Ηνωμένο Βασίλειο, κατέληξε σε παρόμοιο συμπέρασμα το 2018.  “Δεν υπάρχουν ενδείξεις αρνητικών επιπτώσεων στη διαβίωση των ατόμων σε ένα μονογονεϊκό σπίτι και δεν επηρεάζει τα  παιδιά, όσον αφορά την αυτοπεποίθηση τους, τη δυνατότητα να αντλούν ικανοποίηση από την ζωή, την ποιότητα των σχέσεων τους με άλλους ή τη θετική στάση για ότι αποκαλούμε οικογενειακή ζωή”, αναφέρει η έκθεση. “Τα παιδιά που ζουν ή έχουν ζήσει σε μονογονεϊκές οικογένειες αξιολογούνται συχνά ως πιο ευτυχισμένα  από αυτά που έζησαν και με τους δύο γονείς.

Μιλώντας για τον εαυτό μου, θα πήγαινα πιο μακριά και θα έλεγα ότι υπήρχαν οφέλη από την διαβίωση με έναν γονέα και συγκεκριμένα με τη  μητέρα μου. Καθόρισε τον ενήλικα που είμαι σήμερα.

Η συνθήκη απαιτούσε να είμαι αυτόνομος. Πήγαινα μόνος στο σχολείο το πρωί. Έμαθα νωρίτερα από άλλους πώς  υποβάλλεται η αίτηση στο κολέγιο, να βρίσκω τρόπο να πληρώνω τα δίδακτρα και να ξεκινήσω μια καριέρα πιο ώριμος. Η φτώχεια μας με έκανε να αποκτήσω συνείδηση νωρίς. Το μοντέλο που είχα με έκανε να βλέπω τις γυναίκες ως ανεξάρτητα οντα που αξίζουν τον θαυμασμό μας.

Ακόμη και η παιδική μου αμηχανία και η ντροπή οικοδόμησαν τον χαρακτήρα μου, δίνοντάς μου μια βαθύτερη αίσθηση αυτοπεποίθησης που δεν εξαρτάται ούτε από τα υλικά πράγματα ούτε από τη γνώμη εκείνων που δεν θαυμάζω.

Δεν ντρέπομαι τώρα. Το ότι με μεγάλωσε μόνη της η μητέρα μου με κάνει να έχω μια υπερηφάνεια παρά την αγανάκτηση που ένιωθα παιδί.

Σκεφτόμουν και τότε και σήμερα ότι ήταν ένα πρότυπο ανθεκτικότητας και επινοητικότητας. Μου έδειξε τι σημαίνει ακεραιότητα, μου έμαθε την αγάπη για τις τέχνες και μια πεποίθηση ότι μπορώ να βρω την ευκαιρία να κάνω ότι μου αρέσει. Πριν από την ηλικία των 10 ετών, ήμουν εκτεθειμένος  στην ενημέρωση για την  κλασική μουσική, την κλασική ταινία, τον αντι-πυρηνικό ακτιβισμό, την πυγμαχία (ως συμμετέχον), τη γιόγκα (πολύ πριν γίνει must στα γυμναστήρια). Και η έντονη δημιουργικότητα της σήμαινε ότι ήταν επίσης πολύ διασκεδαστικό να μεγαλώνει κανείς με μια γυναίκα που η ίδια μεγαλώνει όμορφα. Κάποτε επινοήσαμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για τις διακοπές των θρησκειών του κόσμου.

Το άγχος της φτώχειας μας, δεν την εμπόδισε να  να δημιουργήσει έναν υπεύθυνο, αξιοπρεπή, ανήσυχο, δημιουργικό και καταξιωμένο γιο με πολύ μεγάλη ικανοποίηση από τη ζωή. Είμαι ευγνώμων.

Ας συγχαρούμε τώρα τις μητέρες που μας μεγάλωσαν μόνες για όλα τους. Για  τα “περίεργα” τους τα ασυνήθιστα. Τις αγωνίστριες, τις χήρες, τις γενναίες διαζευγμένες Όλες και όλοι φροντίζουν περίπου 19 εκατομμύρια παιδιά και χρειάζονται όλη την υποστήριξη που μπορούν να αντλήσουν.

Πραγματικά μου έχουν πέσει τα μούτρα και έχω φτάσει σε σημείο να ντρέπομαι για το γύφτο τον άντρα που πήγα και έμπλεξα. Δεν έχω που να πω τον πόνο μου και για να σας πω και την αλήθεια μου ντρέπομαι να τον πω.

Στη γειτονιά μας στην Αθήνα μένει στην ίδια πολυκατοικία μία κοπέλα που μεγαλώνει μόνη της με χίλιους κόπους και βάσανα τα τρία της παιδιά. Ο άντρας της έκανε εξωσυζυγική σχέση με μία άλλη γυναίκα. Παρόλα αυτά η κοπέλα αυτή δεν πτοήθηκε ούτε το έβαλε κάτω. Βούτηξε τη ζωή από τα μαλλιά, κάνει δύο δουλειές και χωρίς τη βοήθεια κανενός ούτε καν των γονιών της τα βγάζει μία χαρά πέρα και μεγαλώνει τρία υγιέστατα, πανέμορφα και χαρούμενα παιδάκια.

Κάνουμε παρέα πολλά χρόνια και την εκτιμώ και τη σέβομαι απεριόριστα γι’ αυτό που κάνει. Δουλεύει σαν το σκυλί, βλέπει ελάχιστα τα παιδιά της και όμως υπάρχει τέτοια ισορροπία και αρμονία στην οικογένειά της που πολλές φορές τη ζηλεύω ακόμα και εγώ. Τη θαυμάζω και της έχω πει πως οτιδήποτε χρειαστεί είμαι εδώ για να τη βοηθήσω. Παρόλα αυτά είναι αξιοπρεπέστατη και δεν μου έχει ζητήσει ποτέ το παραμικρό.

Φέτος όταν τη ρώτησα αν θα πάει διακοπές και που, μου εκμυστηρεύτηκε ότι τα χρήματα δεν της φτάνουν και ότι μάλλον δεν θα πάνε πουθενά. Εντελώς αυθόρμητα την κάλεσα στο εξοχικό του άντρα μου χωρίς να τον ρωτήσω. Το σπίτι είναι τεράστιο και δίπλα στην παραλία. Άνθρωποι είμαστε. Γιατί να έχει θέμα να τη φιλοξενήσουμε λίγες μέρες, να ξεκουραστεί και να κάνει και αυτή και τα παιδάκια της μερικά μπάνια; Αμαρτία είναι.

Την αντίδρασή του αυτή δεν την περίμενα.

Μόλις του το είπα γούρλωσε το μάτι και μου είπε «Από πού κι ως πού; Με ρώτησες εμένα αν θέλω άλλους μες στα πόδια μου; Εγώ διακοπές πάω να ξεκουραστώ και όχι να έχω την έγνοια τριών παιδιών ακόμα. Την έκανες που την έκανες τώρα την πατάτα σου, πες τους να έρθουν αλλά το λογαριασμό του ρεύματος θα τον πληρώσουμε μισό-μισό».

Το λογαριασμό του ρεύματος θα τον πληρώσουμε μισό-μισό; Αυτό είναι το πρόβλημά του; Λίγο ρεύμα και λίγο νερό που θα χαλάσουν; Και στην τελική τι ανάγκες σε ρεύμα έχουν; Η καημένη η γυναίκα ίσα-ίσα που δεν ήθελε να έρθει για να μη μου γίνει βάρος και εγώ επέμενα. Μου είπε ότι θα μαγειρεύει εκείνη κάθε μέρα για όλους μας, υπηρέτρια θα γίνει για να με ξεκουράσει και να μας ευχαριστήσει για τη φιλοξενία και ο άντρας μου ο καραγύφτουλας ζητάει από μένα 10-15 ευρώ το πολύ για το ρεύμα που της αντιστοιχεί για μία εβδομάδα το πολύ που θα κάτσουν; Μα καλά δεν ντρέπεται καθόλου; Λίγη τσίπα δεν έχει πάνω του; Τι να πω πια, τα έχω χάσει. Ντρέπομαι για λογαριασμό του. Τόσα χρόνια πληρώνουμε τα πάντα μαζί και όταν δυσκολεύεται όταν αργούν να τον πληρώσουν βάζω εγώ παραπάνω χωρίς ποτέ να διαμαρτυρηθώ ή να του τα ζητήσω μετά που πληρώνεται. Το εξοχικό που πάμε μόνο κάθε καλοκαίρι και γιορτές το έχει αναλάβει εκείνος.

Καταλαβαίνω ότι οι εποχές είναι δύσκολες και τα λεφτά μας τα μετράμε για να δούμε αν βγάζουμε τη βδομάδα και το μήνα αλλά πάνω απ’ όλα είμαστε άνθρωποι και θα πρέπει να βοηθάμε και να διευκολύνουμε κάποιες καταστάσεις και όχι να κάνουμε τις ζωές μας πιο δύσκολες. Κατανοώ ότι είναι δικό του το σπίτι και θα έπρεπε πρώτα να τον ρωτήσω αλλά πίστευα ότι τόσα χρόνια ότι ήμουν παντρεμένη με ένα λογικό και γενναιόδωρο άνθρωπο και όχι με έναν καρμίρη τσιφούτη που ζητάει από τη γυναίκα του τη μισή ΔΕΗ επειδή θα φιλοξενήσει μία μόνη μαμά με τα παιδιά της που είναι σε ανάγκη.

Εσείς τι θα κάνετε στη θέση μου; Εγώ προσωπικά έχω σηκώσει τα χέρια ψηλά και έχω παραιτηθεί. Λυπάμαι πάρα πολύ για τον τρόπο που σκέφτεται. Αν είναι δυνατόν…

Λένα

Μία φορά στη ζωή μου έκανα one night stand στις διακοπές με έναν τουρίστα και έμεινα έγκυος. Πήγα στο γιατρό νομίζοντας ότι είχα κάποιο γυναικολογικό πρόβλημα και όταν μου είπε ότι ήμουν έγκυος παρόλο που σοκαρίστηκα, ενθουσιάστηκα. Είμαι 30 χρονών σε πολύ καλή οικονομική κατάσταση και πάντα ήθελα να γίνω μητέρα. Το ίδιο πίστευα ότι θα χαρεί και η οικογένειά μου με μένα αλλά δεν χάρηκε.

Αντί να δεχτώ συγχαρητήρια, μπράβο, με το καλό άρχισαν οι απορίες, οι ανησυχίες και οι προσβολές. Ήμουν η ανόητη, η ανεύθυνη (μα καλά, τι σκεφτόσουν; Ούτε το όνομά του δεν ξέρεις; Ούτε ένα τηλέφωνο, από πού είναι; Παιδί μαζί του θα κάνεις και το παιδί χρειάζεται πατέρα).

Η αδερφή μου με κατηγόρησε ότι τον χρησιμοποίησα ως δότης σπέρματος για να γλιτώσω τα έξοδα μιας εξωσωματικής και πίστευε ότι ήμουν μεθυσμένη ενώ εγώ ήμουν νηφάλια. Ήταν πολύ προσβλητικά τα λόγια της, αλλά δεν την άφησα έτσι. Της είπα ότι εγώ τουλάχιστον δεν έμεινα έγκυος ούσα άνεργη ζώντας με τα λεφτά των γονιών μας για 5 χρόνια.

Από εκείνη την ημέρα έχω δεχτεί πολλά χτυπήματα κάτω από τη μέση. Έχω βαρεθεί αυτή την κατάσταση. Η αδερφή μου όντως έμεινε έγκυος χωρίς να είναι επαγγελματικά εξασφαλισμένη και τη ζούσαν οι γονείς μου και εκείνη και το παιδί για πέντε ολόκληρα χρόνια, ωστόσο εκείνη την στήριξαν και με το παραπάνω. Όταν η μικρότερη ξαδέρφη μου έμεινε έγκυος όταν ήταν ακόμα στο πανεπιστήμιο και αρνήθηκε να παντρευτεί το σύντροφό της, ήταν όλοι στο πλευρό της. Το παίζουν όλοι δημοκράτες και φιλελεύθεροι αλλά σε μένα έδειξαν ένα τελείως διαφορετικό πρόσωπο.

Μου γύρισαν την πλάτη και το ίδιο έκανα και εγώ. Τώρα η αδερφή μου αρνείται να μου μιλήσει, η μητέρα μου δηλώνει απογοητευμένη μαζί μου σε όλα τα επίπεδα και οποιαδήποτε συζήτηση κάνω με οποιονδήποτε άλλο για το θέμα αυτό βρίσκει τρόπο και στρέφεται εναντίον μου. Ξέρω ότι η κατάστασή μου δεν μοιάζει καθόλου με της αδερφής μου και ήταν λάθος μου να της το «χτυπήσω» και να κάνω τη σύγκριση, αλλά από την άλλη τους ζήτησα να μου σταθούν όπως έχουν κάνει τόσες άλλες φορές σε όλο μας το σόι. Ούτε χρήματα τους ζήτησα ούτε τίποτα, μόνο να χαρούν με τη χαρά μου.

Ξέρω πολύ καλά τι μου γίνεται. Δεν είμαι κανένα 15χρονο που έχω τα μυαλά πάνω από το κεφάλι μου. Θα γίνω μάνα, θα κάνω ένα παιδί που μπορώ να στηρίξω οικονομικά αφού είμαι σε μία πολύ καλή δουλειά και αν χρειαστεί έχω την πολυτέλεια να προσλάβω βοήθεια. Η ξεφτίλα είναι ότι ακόμα και ο πρώην μου χάρηκε και ενθουσιάστηκε περισσότερο από την οικογένειά μου. Τι να κάνω για να τους δώσω να καταλάβουν ότι ο ερχομός αυτού του παιδιού είναι κάτι για το οποίο πρέπει να χαιρόμαστε και όχι κάτι για το οποίο πρέπει να με κατηγορούν και να με στήνουν στον τοίχο;

Ιωάννα

Αργότερα στο σπίτι, συνειδητοποίησα, ότι το τζιν, που αγόρασα δεν υπήρχε στην απόδειξη. Μάλλον, η ταμίας το πέρασε χωρίς να το χτυπήσει. Σκέφτηκα, ότι δεν ευθύνομαι εγώ για το λάθος της και θα ήταν άδικο να τιμωρήσω τον εαυτό μου για ένα ξένο λάθος. Στην τελική, δεν το έκλεψα.

Την προηγούμενη εβδομάδα, πήγα για ψώνια. Αγόρασα 3 μπλούζες, ένα τζιν παντελόνι και κάλτσες. Πληρώνοντας στο ταμείο, διαπίστωσα, ότι το ποσό ήταν πολύ μικρότερο απ’ αυτό, που υπολόγιζα, αλλά δεν έδωσα σημασία. Θα είναι σκέφτηκα λόγω εκπτώσεων, πλήρωσα και έφυγα.

Αργότερα, στο σπίτι, που κοίταζα με τί να συνδυάσω τα καινούργια μου ρούχα, συνειδητοποίησα, ότι το τζιν, που είχα αγοράσει, δεν υπήρχε στην απόδειξη. Θυμάμαι όμως καλά, να αδειάζω όλο το περιεχόμενο από το καλαθάκι μου και να αφήνω όλα τα προϊόντα στο γκισέ μπροστά στην ταμία. Μάλλον, η ταμίας το πέρασε χωρίς να το χτυπήσει.

Σκέφτηκα, ότι δεν ευθύνομαι εγώ για το λάθος της και θα ήταν άδικο να τιμωρήσω τον εαυτό μου για ένα ξένο λάθος. Στην τελική, δεν το έκλεψα. Μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται, λένε. Αποφάσισα να μην επιστρέψω στο μαγαζί, για να το πληρώσω.

Τί λέτε; Έκανα καλά;

Κατερίνα