«Σε αυτή την οικογένεια είχαν μια τάση για αντικατάσταση για αυτό που χάθηκε και όχι να βιωθεί αυτό που έγινε» είπε σήμερα στην κατάθεσή της στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο στη δίκη της Ρούλας Πισπιρίγκου η ψυχολόγος κα Δέσποινα Σαβόγλου. Η μάρτυρας, με εντολή της ανακρίτριας, είχε κληθεί να διενεργήσει πραγματογνωμοσύνη, ώστε να «σκιαγραφήσει» τα συναισθήματα της μικρής Τζωρτζίνας, τις σχέσεις της με της γονείς του και να απαντήσει αν το κοριτσάκι μπορούσε να εκφράσει όσα ένιωθε έχοντας μάλιστα χάσει και τα δυο αδελφάκια της. «Εργαλείο» αποτέλεσαν οι ζωγραφιές του παιδιού, αλλά και οι συνεδρίες της μάρτυρα με την κατηγορούμενη και τον πατέρα της Τζωρτζίνας, όπως και με άλλα πρόσωπα από το περιβάλλον του κοριτσιού.
Με μια αναλυτική κατάθεση η οποία κυριολεκτικά αποτέλεσε «γροθιά στο στομάχι», η μάρτυρας ανέφερε πως το παιδί βίωνε πένθος για τον χαμό των αδελφών του, όμως, οι γονείς της είχαν αντίθετη άποψη.
«Η Τζωρτζίνα μπορεί να φοβόταν τον θάνατο, αλλά χωρίς εκείνη στη ζωή δεν μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα σε αυτό το ερώτημα» είπε η μάρτυρας και μιλώντας για τη Ρούλα Πισπιρίγκου και τον Μάνο Δασκαλάκη έκανε λόγο για γονείς που ήταν κυρίως αφοσιωμένοι στη μεταξύ τους σχέση και όχι στα παιδιά τους.
Αναφερόμενη δε, στις ζωγραφιές του κοριτσιού έπειτα από σχετική ερώτηση του συνηγόρου πολιτικής αγωγής Δ. Γεωργακόπουλου, η μάρτυρας είπε:
«Η Τζωρτζίνα σε αυτές έβαζε και τον εαυτό της κοντά στις νεκρές αδελφές της»!
Ωστόσο, όπως εξήγησε τα παιδιά τείνουν σε αυτές τις περιπτώσεις να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση αυτού που χάνεται. Πρόκειται πάντως για υπόθεση – τόνισε η μάρτυρας – διότι το παιδί δεν βρίσκεται στη ζωή!
«Δεν υπήρχαν στοιχεία επεξεργασίας πένθους εκ μέρους των γονιών»
Ακόμη, η κα Σαβόγλου αναφέρθηκε στο περιβόητο σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου, το οποίο, όπως είπε, δυσκολεύει τους γονείς να κατανοήσουν τις ανάγκες του παιδιού και πως, όταν μια μητέρα πάσχει από αυτό, προκαλεί ψευδή συμπτώματα στο παιδί της, ώστε αυτό να λάβει ιατρική φροντίδα. Όμως -σύμφωνα με τη μάρτυρα- στην πραγματικότητα ο γονιός είναι εκείνος που χρειάζεται τη φροντίδα αυτή, αλλά δεν μπορεί να την ζητήσει.
«Δεν υπήρχαν στοιχεία επεξεργασίας πένθους εκ μέρους των γονιών. Ενώ υπήρχε μεγάλη, αιφνιδιαστική και τραυματική απώλεια και οι δυο γονείς δεν έκαναν καμία αναφορά σε αυτό, καμία ένδειξη πένθους» τόνισε η ψυχολόγος για να συνεχίσει:
«Μου έκανε μεγάλη εντύπωση κάτι που ανέφερε στην έκθεσή της η νηπιαγωγός της Τζωρτζίνας. Μόλις είχε πεθάνει η Μαλένα και περιέγραψε την Τζωρτζίνα ως ένα παιδί που βίωνε την απώλεια της αδελφής της με ένταση, που ζητούσε από τη δασκάλα να της κρατά το χέρι της, που της μιλούσε για την αδελφή της και την αναζητούσε (τη δασκάλα) απογευματινές ώρες στο τηλέφωνο. Αναζητούσε, δηλαδή, το παιδί μια μητρική φιγούρα, ενώ υπήρχαν η μαμά και ο μπαμπάς στο σπίτι. Έπαιρνε τη δασκάλα για να βρει ανακούφιση σε όλα αυτά τα συναισθήματα που είχε. Παρ΄ όλα αυτά, και οι δυο γονείς ανέφεραν ότι δεν υπήρξε καμία έκφραση πένθους εκ μέρους του παιδιού. Ενδεικτικά να πω πως όταν ρώτησα τη μητέρα για μια ζωγραφιά της Τζωρτζίνας με μπαλόνι και με την οικογένεια, εκείνη μου είπε πως ήταν για τη γιορτή της μητέρας. Αυτή η ζωγραφιά δημιουργήθηκε από την Τζωρτζίνα, ενώ ήταν 5,5 ετών περίπου και ένα μήνα μετά τον θάνατο της Μαλένας. Στη μια όψη το παιδί έχει ζωγραφίσει την οικογένειά της. Και οι δυο γονείς αναγνώριζαν τις φιγούρες. Στο πίσω μέρος της υπάρχει ένα αγγελάκι. Οι γονείς μου είπαν ότι η Τζωρτζίνα περιέγραφε τις αδελφές της σαν αγγελάκια που πετούν στον ουρανό. Μάλιστα, το πρόσωπο της Μαλένας ήταν μουτζουριασμένο. Παρ’ όλα αυτά, η μητέρα επέμενε ότι οι ζωγραφιές έγιναν για εκείνη για την ημέρα της μητέρας».
Πρόεδρος: Λέτε για τη διεργασία πένθους. Ποια είναι αυτή η διεργασία. Πως εκδηλώνεται Κάποιος μπορεί να κλαίει κρυφά για παράδειγμα….
Μάρτυρας: Δεν είναι όλες οι διαδικασίες ίδιες για όλους, που θα τις κολλήσουμε σαν ετικέτα σε κάποιον. Για παράδειγμα, εδώ οι γονείς είπαν ότι μαζί με την Τζωρτζίνα πήγαν στο γραφείο τελετών που ήταν οι νεκρές αδελφές της. Κάτι που δεν ήταν ό,τι καλύτερο, δεδομένου ότι αυτό δεν ξέρω, αν μπορεί να το αντέξει ένας ενήλικας. Αντίθετα, το να πάει στην κηδεία, δεν θα ήταν απαγορευτικό ή αργότερα στον τάφο τους. Σε αυτή την οικογένεια είχαν μια τάση για αντικατάσταση για αυτό που χάθηκε και όχι να βιωθεί αυτό που έγινε. Αν από την αρχή ο νους των γονιών πάει στην αντικατάσταση και όχι στο τι βιώσαμε, τότε δεν μπαίνουμε καν στην είσοδο αυτού που ονομάζουμε διαδικασία πένθους.
Πρόεδρος: Οι γονείς μπήκαν σε διαδικασία εξήγησης στο παιδί για το θάνατο της Μαλένας;
Μάρτυρας: Υπήρξε μια αναφορά σε μια ψυχολόγο που συμβουλεύτηκε η μητέρα και όχι ο πατέρας. Αυτό που είπε ο πατέρας ήταν ότι η μητέρα του είπε ότι συμβουλή της ψυχολόγου ήταν να πουν στην Τζωρτζίνα ότι η Μαλένα και η Ίριδα γίνανε αγγελάκια.
«Προβολή»
Στη συνέχεια, η κα Σαβόγλου αναφέρθηκε σε ένα περιστατικό στο σχολείο που πήγαινε η Τζωρτζίνα. Συγκεκριμένα, εξήγησε:
«Δεν είναι τυχαίο ότι στο δημοτικό σχολείο, όπως γράφει ο διευθυντής του σχολείου του παιδιού, εκείνο στα διαλείμματα μαζί με μια φίλη της πήγαινε στο γραφείο του (του διευθυντή), γιατί νόμιζε ότι είναι μόνος του. Στη δουλειά μας αυτό το λέμε «προβολή». Δηλαδή ότι βίωνε η Τζωρτζίνα το προέβαλλε στο διευθυντή της. Ήταν φανερή η ενασχόληση των γονιών με δικά τους θέματα».
Πρόεδρος: Η κυρία κατηγορουμένη πως σας περιέγραψε την καθημερινότητά της με την Τζωρτζίνα;
Μάρτυρας: Στην αφήγηση της μητέρας μου έκανε εντύπωση ότι δεν υπήρχε χώρος για το κάθε παιδί ξεχωριστά. Σαν να υπήρχε μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα προγράμματα των παιδιών για να βολεύουν τους γονείς. Όλες οι περιγραφές αφορούσαν ταυτόχρονα και τα δυο παιδιά. Ο πατέρας ήταν απών, είχε δυο δουλειές και είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στη σύζυγό του και της είχε αναθέσει το μεγάλωμα των παιδιών. (…) Μου έκανε εντύπωση η φράση της: «Ήθελα τα παιδιά να είναι στρατιωτάκια, να έχουν όρια». Όταν ένα πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει τις ανάγκες των παιδιών (και μόνο των ενηλίκων), δεν θεωρείται ένα οριοθετημένο πρόγραμμα.
Πρόεδρος: Απ’ όλα αυτά που είδατε τι καταλάβατε για την Τζωρτζίνα; Εκδήλωνε τα συναισθήματά της;
Μάρτυρας: Τα παιδιά εκφράζουν αυτό που νιώθουν. Από τους γονείς, όμως, είχα αντιφατικά μηνύματα. Η μητέρα ανέφερε ότι η Τζωρτζίνα δεν ζωγράφιζε και πως ήταν του χορού. Μου είπε ότι είχε όλες και όλες 10 ζωγραφιές. Αντίθετα, ο πατέρας είπε ότι της άρεσε η ζωγραφική, αλλά είχαν μόνο 10 ζωγραφιές, όχι γιατί το παιδί δεν ζωγράφιζε, αλλά γιατί η μητέρα αποφάσισε να κάνει εκκαθάριση στο σπίτι μετά τον θάνατο της Μαλένας και οι ζωγραφιές πετάχτηκαν. Μπορούσε να εκφραστεί το παιδί. Το έκανε στη νηπιαγωγό και στον διευθυντή του σχολείου.
Πρόεδρος: Πώς σας περιέγραψε η κατηγορούμενη τη σχέση της με την Τζωζρτζίνα;
Μάρτυρας: Ότι ήταν το παιδί του πατέρα της και αυτό άρεσε και στην ίδια. Όμως δεν άκουσα μια περιγραφή ενός παιδιού αυτόνομου, αλλά όλα ήταν συνδυαστικά με τους γονείς.
Πρόεδρος: Πώς σας περιέγραψε η κατηγορουμένη τη σχέση με τον σύζυγό της το 2018, πριν αποβιώσει η Μαλένα;
Μάρτυρας: Έγινε μια αναφορά από τον πατέρα ότι αποκάλυψε στη μητέρα την εξωσυζυγική του σχέση.
Πρόεδρος: Μιλάτε για ιδεώδες μεγαλείου για τη μητέρα. Τι σημαίνει αυτό; Το λέτε για τη στιγμή που σας περιγράφει τον θάνατο της Ίριδας.
Μάρτυρας: Η μητέρα μιλάει για κάτι μεγαλειώδες, κάτι ιδανικό, κάτι εξαιρετικό, πέρα από τα ανθρώπινα όρια. Αυτό μεμονωμένο, ενδεχομένως να το θεωρήσουμε και αμυντική λειτουργία απέναντι στο άγχος. Αν, όμως, είναι επαναλαμβανόμενο, θα πρέπει να το ερευνήσουμε, διότι μπορεί να συνδέεται με τις ναρκισσιστικές διαταραχές. Για αυτό και ζήτησα οι δυο γονείς να έχουν μια πιο εξειδικευμένη εξέταση.
Πρόεδρος: Γνωρίζετε τι είναι το σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου;
Μάρτυρας: Ναι. Ο γονιός χρησιμοποιεί το παιδί δημιουργώντας ένα σύμπτωμα αναληθές στο παιδί, προκειμένου αυτό να λάβει ιατρική φροντίδα. Είναι ένα ψευδές σύμπτωμα. Ο γονιός είναι αυτός που χρειάζεται βοήθεια, αλλά δεν μπορεί να τη ζητήσει και χρησιμοποιεί το παιδί. Το λέω απλοϊκά.
Πρόεδρος: Λέτε ότι τα όρια μεταξύ γονιών και παιδιών ήταν δυσδιάκριτα για τα παιδιά και ότι αυτό δημιουργούσε συνθήκες ρευστότητας. Τι σημαίνει αυτό;
Μάρτυρας: Για να τεθούν σωστά τα όρια πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι ανάγκες των παιδιών. Κάτι τέτοιο εγώ δεν είδα. Οι γονείς ήταν αφοσιωμένοι στις δικές τους ανάγκες. Δεν αναρωτήθηκαν, για παράδειγμα, τι αντίκτυπο θα είχαν οι καβγάδες τους το 2018 για την Τζωρτζίνα που ήταν τότε 5,5 ετών. (….) Η μητέρα μου είπε πως ήταν δύσκολο να συγκεντρωθεί στα μωρά της, γιατί υπήρχαν τα θέματα αντιζηλίας με τον σύζυγό της. Μου είπε ότι της κόπηκε το γάλα, όταν θήλαζε, εξαιτίας κάποιων γυναικών που υπήρξαν πρώην σύντροφοι του άντρα της.
Η παιδική ηλικία
Η μάρτυρας αναφέρθηκε περαιτέρω στα όσα της είπε η Ρούλα Πισπιρίγκου, όταν την επισκέφθηκε στη φυλακή, για να συντάξει τη πραγματογνωμοσύνη της.
«Της έκανα μια ανοιχτή ερώτηση για να δω πού θα εστιάσει και μου είπε για την αδικία που την πνίγει, γιατί ήταν άδικα στη φυλακή και ότι δεν μπορούσε να πενθήσει τα παιδιά της όπως θα ήθελε» τόνισε.
Πρόεδρος: Τι σας ανέφερε για την παιδική της ηλικία;
Μάρτυρας: Μου είπε για τον πατρικό παππού και την πατρική γιαγιά της. Έδειχνε και τον τρόπο που η ίδια αντιλαμβανόταν κάποια πράγματα για το γεγονός. Περιέγραψε τον στραγγαλισμό της πατρικής γιαγιάς από τον παππού της με έναν τρυφερό τρόπο και πως έλεγε ο παππούς στη γιαγιά «μη με εγκαταλείψεις». Στο τέλος μου είπε ότι τον συγχώρεσε «γιατί δεν έκανε και κάτι, δεν ήταν εγκληματίας». Ο δικός της ο πατέρας έμεινε ορφανός από μικρός. Φάνηκε να συνδέεται με την εξωτερική πραγματικότητα και να αποσυνδέεται παράλληλα από αυτή. Τα ζητήματα της εγκατάλειψης έρχονταν και ξαναέρχονταν στο λόγο της.
Εισαγγελέας: Από τις συνεδρίες που κάνατε με τους δυο γονείς διαπιστώσατε ότι είχαν συνειδητοποιήσει τον ρόλο τους;
Μάρτυρας: Δεν βγήκε αυτό από κανέναν από τους δυο. Για άλλους λόγους για τον καθένα.
Εισαγγελέας: Τη μητρότητα η κατηγορουμένη την αντιλήφθηκε με την έννοια της αγάπης και της τρυφερότητας προς το παιδί;
Μάρτυρας: Ναι, με έναν δικό της τρόπο. Ήταν μια γυναίκα που ήταν πολύ στον νου της ο σύζυγος. 8 μήνες μετά τον θάνατο της Μαλένας προέκυψε η εγκυμοσύνη της Ίριδας. Ήταν συνειδητή απόφαση μου είπε και ότι ήταν μια δεύτερη ευκαιρία στο γάμο της.
Εισαγγελέας: Είδατε απρόσφορο συναίσθημα;
Μάρτυρας: Ναι, είδα.
Πρόεδρος: Σας είπε ποτέ «έχασα τα παιδιά μου»; Καταλάβατε τι γίνονταν μέσα της;
Μάρτυρας: Μίλησε αρκετά για την ίδια, είπε ότι νιώθει μόνη της, πνίγεται από το δίκιο και δεν μπορεί να το αποδείξει. Αναφέρθηκε σε δημοσιογράφους και εκπομπές που από το πρωί μέχρι το βράδυ προβάλλουν την υπόθεση της και ότι η ίδια πνίγεται που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της και τα παιδιά της.
Δ. Γεωργακόπουλος (συνήγορος υποστήριξης κατηγορίας): Για το θέμα του Μινχάουζεν. Πρόκειται για διαταραχή που μπορεί να διαγνωστεί σε έναν άνθρωπο που ξέρει ότι εξετάζεται για αυτό; Δηλαδή, μπορεί να εξεταστεί σε αυτό το στάδιο η κατηγορουμένη για αυτό το σύνδρομο, ενώ δικάζεται όλους αυτούς τους μήνες;
Μάρτυρας: Εύστοχη ερώτηση. Υπάρχει μια επιρροή, σίγουρα δυσκολεύει πολύ να γίνει διάγνωση εκ των υστέρων.
Δ. Γεωργακόπουλος: Προσπαθούσε η Τζωρτζίνα να επικοινωνήσει με τον εξωτερικό κόσμο μέσω της ζωγραφιάς για κάτι που έρχεται;
Μάρτυρας: Χωρίς το παιδί δεν μπορούμε να ξέρουμε. Την απασχολούσε, όμως, ο θάνατος των αδελφών της και αυτό που, επίσης, ξέρουμε είναι ότι οι γονείς θεωρούσαν ότι δεν την απασχολούσε.
Δ. Γεωργακόπουλος: Μπορεί η Τζωρτζίνα να φοβόταν τον θάνατο;
Μάρτυρας: Μπορεί, αλλά δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα. Χωρίς την Τζωρτζίνα αυτή η ερώτηση φοβάμαι ότι δεν μπορεί να απαντηθεί.
Η κα Σαβόγλου αναμένεται αύριο να εξεταστεί από τον συνήγορο υπεράσπισης Αλέξη Κούγια.
«Με ρώτησε αν η κλινική έχει κάμερες»
Είχαν προηγηθεί στο δικαστήριο οι καταθέσεις δυο νοσηλευτών του νοσοκομείου «Αγλαΐα Κυριακού», της κας Μαρίας Κορρέ και του κου Νικόλαου Γκότση. Στην κατάθεσή της η κα Κορρέ, ασχολήθηκε με την Τζωρτζίνα την ημέρα της εισαγωγής της στο νοσοκομείο ανέφερε ότι το παιδί «ήταν αιμοδυναμικά σταθερό με καλή ανάσα και χρώμα».
Από την πλευρά του, ο κος Γκότσης, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν μόνο ένα μήνα στην παιδιατρική κλινική του «Αγλαΐα Κυριακού», ανέφερε στην κατάθεση του πως η Ρούλα Πισπιρίγκου τον είχε ρωτήσει εάν υπάρχουν κάμερες στην κλινική και εάν γίνονται κλοπές. Συγκεκριμένα ο μάρτυρας κατέθεσε:
«Ήμουν λιγότερο από έναν μήνα στην κλινική. Δεν χορηγούσα φάρμακα, έπαιρνα μόνο ζωτικά σημεία. Στις 28/1, το πρωί, μπήκα στον θάλαμο και πήρα πίεση. Ήταν φυσιολογική, με βάση την ηλικία. Δέχθηκα από μητέρα ερώτηση εάν η κλινική έχει κάμερες. Μου φάνηκε περίεργο, στις κλινικές δεν υπάρχουν κάμερες, υπάρχουν προσωπικά δεδομένα. Αυτό ήταν. Στη συνέχεια βγήκα από τον θάλαμο. Την επόμενη δεν είχα βάρδια» τόνισε ο μάρτυρας στην κατάθεση του.
Πρόεδρος: Γιατί να είναι περίεργο να ρωτήσει η μητέρα για τις κάμερες;
Μάρτυρας: Είναι δημόσιο νοσοκομείο. Γιατί να με ρωτάει εάν υπάρχουν κάμερες.
Πρόεδρος: Για εσάς ήταν αυτονόητο ότι δεν υπάρχουν;
Ακόμη ο ίδιος μάρτυρας κατέθεσε πως η μητέρα του είχε ζητήσει να κλειδώσει τον θάλαμο, όταν πήγε για εξετάσεις με την Τζωρτζίνα.
«Πήγα στην προϊσταμένη και μου είπε «εντάξει» και κλειδώθηκε ο θάλαμος» είπε ο μάρτυρας.
Εισαγγελέας: Εκείνη την περίοδο είχε γίνει κάποια κλοπή;
Μάρτυρας: Ναι, νομίζω.
Πιθανότατα ο άτυχος Μ.Β. με καταγωγή από χωριό της περιοχής, έχασε τις αισθήσεις του από ανακοπή καρδιάς, με αποτέλεσμα το όχημα (στο οποίο υπήρχαν δυο ακόμη άτομα) να εκτραπεί της πορείας του, να ανεβεί στο πεζοδρόμιο και να σπάσει τη βιτρίνα του εκεί καταστήματος.
