Σε εθισμό έχει εξελιχθεί για πολλούς ανθρώπους η καθημερινή χρήση του TikTok.
Μάλιστα, ο νευροεπιστήμονας δρ. Patrick Porter, κάνει λόγο για το φαινόμενο «TikTok Brain», επεξηγώντας πώς η ενασχόληση με την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Πόσο επιζήμια μπορεί να είναι μια ώρα παρακολούθησης βίντεο στο TikTok;
Γνωρίζεις κανέναν που μοιάζει να είναι διαρκώς σε υπερένταση, αποσπάται εύκολα η προσοχή του και αδυνατεί να συγκεντρωθεί στο οτιδήποτε περισσότερο από μερικά λεπτά; Τότε, ίσως «πάσχει» από το φαινόμενο «TikTok Brain». Όπως εξηγεί ο δρ. Porter, ο όρος αναφέρεται στις γνωστικές και νευρολογικές μεταβολές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο των ανθρώπων που αφιερώνουν αρκετή ώρα καθημερινά κάνοντας scroll στο TikTok. Οι μεταβολές αυτές σχετίζονται με ένα σημαντικά μικρότερο εύρος προσοχής, παρόμοιο με αυτό ενός χρυσόψαρου. Οι χρήστες συχνά παρουσιάζουν μια επείγουσα ανάγκη για άμεση ικανοποίηση και δυσκολεύονται με πιο σύνθετες, μακροχρόνιες εργασίες.
Η επεξεργασία της ταχείας εισροής πληροφοριών από το TikTok είναι μια έντονη διαδικασία για τον εγκέφαλο. Όπως εξηγεί ο ειδικός, τα ακουστικά ερεθίσματα φτάνουν στον ακουστικό φλοιό, ενώ τα μάτια στέλνουν γρήγορα οπτικά ερεθίσματα στον οπτικό φλοιό. Οι διασκεδαστικές πτυχές του TikTok πυροδοτούν τον πυρήνα του εγκεφάλου (nucleus accumbens) να απελευθερώσει ντοπαμίνη, οδηγώντας στην επιθυμία για ακόμη περισσότερο περιεχόμενο.
Η ντοπαμίνη, όμως, δεν είναι η μόνη χημική ουσία που απελευθερώνει ο εγκέφαλος, ως απόκριση στο περιεχόμενο του TikTok. Το συναρπαστικό ή αγχωτικό περιεχόμενο αυξάνει την εγρήγορση και τον καρδιακό ρυθμό, αντιδράσεις που οφείλονται στην έκκριση επινεφρίνης και νορεπινεφρίνης. Τα ευχάριστα βίντεο προκαλούν την απελευθέρωση σεροτονίνης, σταθεροποιώντας τη διάθεση, ενώ το συγκινητικό περιεχόμενο ενισχύει τα συναισθήματα του δεσμού και της εμπιστοσύνης, γεγονός που χημικά εξηγείται από την αυξημένη παρουσία οξυτοκίνης στον εγκέφαλο.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτών των εγκεφαλικών διεργασιών;
Σύμφωνα με τον δρ. Porter, το «TikTok Brain» μπορεί να διαταράξει τα μοτίβα ύπνου λόγω της απορρόφησης του φωτός από τις οθόνες, εγείροντας ανησυχίες για την ποιότητα της ξεκούρασης των ανθρώπων. Αν και το TikTok μπορεί να ενισχύσει τη γρήγορη επεξεργασία πληροφοριών, στην πραγματικότητα η ικανότητα για βαθιά εστίαση και συνεχή προσοχή αποδυναμώνεται.
Ποιο το μέλλον της εγκεφαλικής λειτουργίας στην εποχή του TikTok;
Τα διαθέσιμα στοιχεία κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τους εφήβους, που φαίνεται να αποτελούν το βασικό κοινό, το οποίο επηρεάζεται από το «TikTok Brain», κυρίως επειδή βρίσκονται σε ηλικία, όπου ο εγκέφαλός τους εξακολουθεί να αναπτύσσεται. Για τους ενήλικες με πιο εδραιωμένες νευρικές οδούς, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι λιγότερο σοβαρός. Ωστόσο, μια μελέτη του 2021 συνέδεσε τη χρήση του TikTok σε μαθητές γυμνασίου με προβλήματα μνήμης, κατάθλιψη και άγχος.
Ο δρ. Porter υποστηρίζει ότι το TikTok μεταβάλλει την ίδια τη συνείδηση. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές, που απομνημόνευαν πληροφορίες, οι σημερινοί νέοι ενήλικες χρησιμοποιούν τον εγκέφαλό τους περισσότερο σαν μηχανές αναζήτησης, εστιάζοντας στον τρόπο εύρεσης πληροφοριών, παρά στη μνήμη των ίδιων των πληροφοριών.
Επισημαίνοντας τη σοβαρότητα αυτής της μεταβολής, ο ειδικός προτείνει να μετριάσεις τη χρήση του TikTok, αντικαθιστώντας ένα κομμάτι του χρόνου που αφιερώνεις στην πλατφόρμα με άλλες, πιο δημιουργικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, οι περίπατοι στην ύπαιθρο και οι δια ζώσης συναντήσεις με τα αγαπημένα σου πρόσωπα. Άλλωστε, μην ξεχνάς ότι η ζωή είναι έξω από τον ψηφιακό κόσμο κι έχει πολλά που σε περιμένουν να τα ανακαλύψεις.
