Η cashless οικονομία της Σουηδίας οφείλεται σε έναν μοναδικό σουηδικό νόμο που δίνει προτεραιότητα στην «ελευθερία των συμβάσεων».
Σε όλο τον κόσμο, οι κάρτες και οι εφαρμογές είναι ο προεπιλεγμένος τρόπος πληρωμής – αλλά πουθενά αλλού δεν είναι πιο εμφανής η μετάβαση από τα μετρητά σε μια cashless οικονομία από ό,τι στη Σουηδία. Η Τράπεζα της Σουηδίας σημειώνει ότι η ποσότητα των μετρητών που κυκλοφορούν στη χώρα έχει μειωθεί στο μισό από το 2007.
Εν μέρει αυτό οφείλεται σε έναν μοναδικό σουηδικό νόμο που δίνει προτεραιότητα στην «ελευθερία των συμβάσεων» έναντι οποιασδήποτε νομικής υποχρέωσης αποδοχής μετρητών.
Με άλλα λόγια, εναπόκειται στις επιχειρήσεις – συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών – αν θα δέχονται μετρητά. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα καταστήματα και οι υπηρεσίες συνήθως δεν δέχονται μετρητά ως πληρωμή και δεν υπάρχει υποδομή για την πληρωμή λογαριασμών στο ταμείο.
Η μετάβαση αυτή επιταχύνθηκε όταν μια ομάδα τραπεζών δημιούργησε την εφαρμογή πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου Swish το 2012. Μέχρι το 2017, η Σουηδία χρησιμοποιούσε λιγότερα μετρητά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα, πάνω από το 80% του πληθυσμού έχει λογαριασμό Swish.
Πώς είναι η ζωή για όσους επιμένουν… με φυσικό χρήμα;
Για τους περισσότερους Σουηδούς, η οικονομία χωρίς μετρητά είναι γρήγορη και βολική. Εφόσον έχετε τραπεζικό λογαριασμό και έχετε πρόσβαση στην τεχνολογία, πιθανότατα ζείτε ήδη μια ζωή χωρίς μετρητά. Αλλά για τους λίγους ανθρώπους που εξακολουθούν να εξαρτώνται από τα μετρητά, η ζωή γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
Η πρόσφατη έρευνα του ιστότοπου The Conversation δείχνει πώς η μετάβαση αυτή δεν είναι εύκολη για πολλούς. Οι ερωτηθέντες απάντησαν ότι ζουν σε συνθήκες εξάρτησης από τα μετρητά λόγω φτώχειας, επειδή δεν έχουν πιστωτική κάρτα ή δεν μπορούν να αντέξουν – οικονομικά ή τεχνικά/ψυχολογικά – την ψηφιακή τεχνολογία.
Αν και είναι δύσκολο να μετρηθεί πόσοι ακριβώς άνθρωποι εξαρτώνται από τα μετρητά, οι ηλικιωμένοι, ιδιαίτερα, δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους ψηφιακά.
Ορισμένοι από όσους πήρε συνέντευξη ο ιστότοπος είναι άστεγοι ή έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας. Άλλοι ζουν με πολύ χαμηλό εισόδημα.
Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν είναι τόσο πρακτικά όσο και πολιτισμικά. Αισθάνονται σαν παραβάτες, υποτιμημένοι και αποκλεισμένοι από τη συμμετοχή τους σε ένα μεγάλο και κρίσιμο μέρος της καθημερινής ζωής στην σκανδιναβική χώρα.
Η εξάρτηση από τα μετρητά και η «φούσκα» τους
Εάν τα μετρητά είναι τα μόνα χρήματα που έχετε ή τα μόνα χρήματα που μπορείτε να διαχειριστείτε χωρίς βοήθεια, είστε περιορισμένοι σε κάτι που από τους οικονομολόγους ονομάζεται «φούσκες μετρητών».
Στη «φούσκα μετρητών», μπορείτε να αγοράζετε είδη πρώτης ανάγκης και να πηγαίνετε σε καφετέριες χωρίς έξοδα, αλλά δεν μπορείτε να πληρώσετε για στάθμευση και δεν μπορείτε να πληρώσετε λογαριασμούς χωρίς βοήθεια.
Εθελοντές σε τοπικές κοινοτικές ομάδες μας είπαν ότι περνούν τον περισσότερο χρόνο τους κάνοντας τις τραπεζικές συναλλαγές των ανθρώπων για λογαριασμό τους.
Ένας Ουκρανός πρόσφυγας, ο οποίος δεν μπορεί να αποκτήσει τραπεζικό λογαριασμό λόγω του μεταναστευτικού του καθεστώτος, ανησυχούσε για έναν λογαριασμό από την τοπική κλινική υγείας που δεν είχε κανένα τεχνικό μέσο να πληρώσει.
Οι άστεγοι που κοιμούνται στα αυτοκίνητα δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα παρκόμετρα χωρίς μετρητά, οπότε έχει δημιουργηθεί μια παράνομη αγορά όπου οι άνθρωποι με smartphones και τραπεζικούς λογαριασμούς πληρώνουν για το παρκάρισμά τους με σημαντικό επιπλέον κόστος. Είναι ένα ακριβό… σπορ να είσαι «ψηφιακά φτωχός».
Οι ερωτηθέντες μας ένιωσαν ότι «έμειναν πίσω», ασθμαίνοντας, σε μια κοινωνία που δεν ενδιαφέρεται για την ικανότητά τους να συμμετέχουν. Με ένα μείγμα ντροπής, θυμού και παραίτησης, περιέγραψαν καθημερινές ταπεινώσεις.
Μια γυναίκα έκανε οικονομίες για να αγοράσει στο εγγόνι της ένα δώρο που ήθελε, μόνο και μόνο για να της πουν στο ταμείο – με το εγγόνι της στο χέρι – ότι δεν δέχονται τα χρήματά της. «Ένιωσα σαν κλέφτρα», είπε.
Η μετάβαση της Σουηδίας χωρίς μετρητά
Οι Σουηδοί είναι γνωστό ότι υιοθετούν νωρίς την τεχνολογία- αυτό έχει γίνει μέρος της αυτοεικόνας της χώρας. Το 2017, επιχειρηματικοί ερευνητές προέβλεψαν ότι τα μετρητά θα είναι άνευ σημασίας στη Σουηδία μέχρι τον Μάρτιο του 2023. Δεν συνέβη ακριβώς αυτό, αλλά πάντως έπεσαν κοντά.
Τα τελευταία 150 χρόνια, οι τεχνολογικές καινοτομίες και η επιχειρηματικότητα έχουν ωθήσει τη χώρα από την, ενίοτε ακραία, φτώχεια σε μια από τις πλουσιότερες της Ευρώπης.
Η περίπτωση της Σουηδίας είναι ακόμη πιο ιδιαίτερη
Η περίπτωση της Σουηδίας είναι ακόμη πιο ιδιαίτερη λόγω του ρόλου των τραπεζών στην υποδομή πληρωμών και ταυτοποίησης. Οι τράπεζες δημιούργησαν την ευρέως χρησιμοποιούμενη εφαρμογή πληρωμών Swish και εκδίδουν επίσης την ηλεκτρονική ταυτότητα που απαιτείται για την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες όπως η εφορία και τα επιδόματα ασθένειας, αναπηρίας και ανεργίας.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι φόβοι για μόλυνση έκαναν τον χειρισμό φυσικών χρημάτων να μοιάζει με κίνδυνο για την υγεία. «Μισώ τα μετρητά. Είναι βρώμικα», όπως το έθεσε ένας σουηδός επιχειρηματίας τεχνολογίας.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες οδήγησαν σε μια σύγχρονη σουηδική κοινωνία όπου το ψηφιακό χρήμα είναι «καλό» και τα μετρητά συνδέονται με το έγκλημα και τη βρωμιά.
Για τους ανθρώπους που εξακολουθούν να εξαρτώνται από τις πληρωμές με μετρητά, αυτό το στίγμα ενισχύει την αίσθηση του αποκλεισμού τους.
Στη Σουηδία, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, η οικονομία χωρίς μετρητά μοιάζει αναπόφευκτη τα επόμενα χρόνια. Αλλά όπως έχουμε διαπιστώσει, οι άνθρωποι που βασίζονται στα μετρητά λόγω φτώχειας μένουν πίσω. Σε όλα. Παρίες μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Αυτό δεν είναι μόνο ένα πρακτικό ζήτημα, αλλά και ένα συναισθηματικό. Υπάρχει μια αίσθηση μοναξιάς, απώλειας της κοινότητας και της ανθρώπινης σύνδεσης στην ψηφιακή οικονομία. Όπως είπε ένας από τους ερωτηθέντες μας: «Δεν είναι μόνο η έλλειψη μετρητών. Αισθάνομαι ότι οι άνθρωποι έχουν εξαφανιστεί. Ζούμε σαν ρομπότ, κάνουμε κλικ εδώ, κάνουμε κλικ εκεί. Η ψηφιοποίηση έχει κάνει τους ανθρώπους μοναχικούς».
Πηγή: iefimerida
