Αυτός είναι ο απίστευτος τρόπος που ο εγκέφαλός σου κάνει χώρο για να μπορείς να μάθεις περισσότερα. Υπάρχει ένα παλιό ρητό στις νευροεπιστήμες που λέει «Νευρώνες που πάλλονται ταυτόχρονα, συνδέονται μεταξύ τους».
Αυτό σημαίνει ότι όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε συγκεκριμένους νευρικούς δρόμους στο μυαλό μας, τόσο ισχυρότερο γίνεται το κύκλωμα που συνθέτουν. Αυτός είναι ο λόγος που ισχύει ένα άλλο παλιό ρητό, «η πρακτική μας κάνει τέλειους». Όσο περισσότερο εξασκούμε ένα μουσικό όργανο, μια γλώσσα, μια ταχυδακτυλουργία ή οτιδήποτε παρόμοιο, τόσο ισχυρότερα γίνονται τα κυκλώματα στο μυαλό που είναι υπεύθυνα γι’ αυτές τις λειτουργίες.
Ωστόσο, στις μέρες μας οι ερευνητές ανακαλύπτουν μια ακόμα πτυχή αυτής της αλήθειας: Για να μάθουμε κάτι, ακόμα πιο σημαντικό από την εξάσκηση είναι η ικανότητα να ξεμάθουμε ή να σπάσουμε τις παλιές νευρωνικές συνδέσεις που ρυθμίζουν πράγματα που δεν μας είναι χρήσιμα πλέον. Αυτό ονομάζεται «συναπτικό κλάδεμα» και παρακάτω θα δείτε πώς λειτουργεί.
Το μυαλό σου είναι σαν ένας κήπος
Φανταστείτε το μυαλό σας σαν έναν κήπο, που στη θέση της καλλιέργειας λουλουδιών, φρούτων και λαχανικών, καλλιεργείτε συναπτικές συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες. Αυτές είναι οι συνδέσεις στις οποίες οι νευροδιαβιβαστές, όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και άλλες, ταξιδεύουν κατά μήκος τους.
Τα «Νευρογλοιακά κύτταρα» είναι οι κηπουροί του εγκεφάλου και δρουν έτσι ώστε να επιταχύνουν σήματα μεταξύ συγκεκριμένων νευρώνων. Υπάρχουν και άλλα πιο εξειδικευμένα νευρογλοιακά κύτταρα που απομακρύνουν σκουπίδια, ξεριζώνουν ζιζάνια, σκοτώνουν τα παράσιτα, σκαλίζουν το έδαφος. Αυτοί οι απαραίτητοι «κηπουροί» του εγκεφάλου σας ονομάζονται «μικρογλοιακά κύτταρα.» Η δουλειά τους είναι να «κλαδεύουν» τις συναπτικές συνδέσεις. Το ερώτημα είναι, πώς ξέρουν ποια να κλαδέψουν;
Οι ερευνητές μόλις τώρα αρχίζουν να διαλευκάνουν αυτό το μυστήριο, αλλά αυτό που ξέρουν είναι ότι οι συναπτικές συνδέσεις που χρησιμοποιούνται λιγότερο «μαρκάρονται» από μια πρωτεΐνη, την C1q (αλλά και με άλλες). Όταν τα μικρογλοιακά κύτταρα ανιχνεύσουν την πρωτεΐνη αυτή, συνδέονται μαζί της και καταστρέφουν (ή κλαδεύουν αν θέλετε) τη συγκεκριμένη σύναψη.
Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται στον εγκέφαλο ο ελεύθερος χώρος για να οικοδομήσουμε νέες και ισχυρότερες συνδέσεις ώστε να μπορούμε να μάθουμε περισσότερα πράγματα.
Γιατί ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός
Ο εγκέφαλός σας αυτοκαθαρίζεται όταν κοιμάστε!
Κάποιες φορές όταν μπορείτε να μάθετε κάτι νέο, ή να ξεκινήσετε μια νέα εργασία ή ένα χόμπι μπορεί να έχετε νιώσει ότι το μυαλό σας είναι γεμάτο και δε χωρά άλλες ιδέες και επιδεξιότητες. Λοιπόν, αυτό ακριβώς ισχύει κυριολεκτικά.
Όταν μαθαίνετε πολλά νέα πράγματα καινούργια για σας, ο εγκέφαλός σας χτίζει συνδέσεις, αλλά παραμένουν πολλές άλλες αδρανείς και ανεπαρκείς. Ο εγκέφαλός σας θα πρέπει να κλαδέψει πολλές από αυτές τις συνδέσεις και στη θέση τους να οικοδομήσει πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά μονοπάτια. Αυτό το κάνει όταν κοιμόμαστε.
Όταν κοιμάστε τα κύτταρα του εγκεφάλου συρρικνώνονται έως και 60% για να δημιουργηθεί χώρος ώστε τα νευρογλοιακά κύτταρα να φθάσουν και να απομακρύνουν τα απόβλητα. Έτσι κλαδεύονται οι συνάψεις.
Όταν ξυπνάμε μετά από μια ξεκούραστη νύχτα είμαστε σε θέση να σκεφτούμε καθαρά και γρήγορα. Είναι σαν να κάναμε ανασυγκρότηση στα κατακερματισμένα αρχεία του υπολογιστή.
Για τον ίδιο λόγω ο σύντομος ύπνος κατά την διάρκεια της μέρας είναι επωφελής για τις γνωστικές σας ικανότητες. Ένας υπνάκος για 10 ή 20 λεπτά δίνει στα μικρογλοιακά κύτταρα την ευκαιρία να ταξιδέψουν σε μακρινές συνδέσεις που δεν χρησιμοποιούνται, να τις καταστρέψουν και να αφήσουν χώρο για να αναπτυχθούν νέες.
Το να κάνετε πνευματικές εργασίες με στέρηση ύπνου είναι σαν να προσπαθείτε να ανοίξετε δρόμο μέσα σε μια πυκνή ζούγκλα κρατώντας μόνο ένα μαχαίρι. Σε αυτό το κατάφυτο περιβάλλον τα βήματα προόδου θα είναι αργά και κουραστικά.
Αντίθετα, όταν σκέφτεστε ενώ ο εγκέφαλός σας έχει ξεκουραστεί καλά είναι σαν να περιπλανιέστε άνετα μέσα σε ένα μεγάλο πάρκο. Τα μονοπάτια είναι σαφή και οριοθετημένα και συνδέονται μεταξύ τους σε ευδιάκριτα σημεία, τα δέντρα είναι στη θέση τους, μπορείτε να δείτε εκατοντάδες μέτρα μπροστά σας την πορεία. Είναι αρκετά αναζωογονητικό.
Να πως μπορείς να ελέγχεις τι θα διαγραφεί από το μυαλό σου
Εάν ξοδεύετε πάρα πολύ χρόνο σκεπτόμενοι θεωρίες για το πως θα τελειώσει το «Game of Thrones» και πολύ λιγότερο για θέματα που αφορούν τη δουλειά σας, μάντεψε ποιες συνάψεις θα μαρκαριστούν για να ανακυκλωθούν.
Αν είστε σε κόντρα με κάποιον από τη δουλειά και αφιερώνετε το χρόνο σας στο πως θα τον εκδικηθείτε, και όχι στα έργα και στις ιδέες που έχετε σε εξέλιξη, θα σχηματίσετε ένα μεγάλο ιστό με συναπτικές οδούς ευφάνταστων σεναρίων εκδίκησης, αλλά φτωχές συνάψεις για τα έργα σας που θα οδηγήσουν σε κακές επινοήσεις.
Αυτό στο οποίο επικεντρωνόμαστε, αυτό επικρατεί! Μπορείτε να πλοηγήσετε κυριολεκτικά το μυαλό σας και να επιλέξετε το τι θέλετε να γίνει δίνοντας προσοχή προς την κατεύθυνση υλοποίησής του.
Φυσικά, δεν μπορείτε να ελέγξει όλα όσα σας συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της μέρας, αλλά μπορείτε να ελέγξετε πόσο σας επηρεάζουν. Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, μπορείτε να επιλέξετε αυτό που σας αρέσει και να κατασκευάσετε τις δικές σας νευρωνικές συνδέσεις προς υλοποίησή του.
Αντί να ασχολείστε με πράγματα που σας κρατάνε στάσιμους, επικεντρωθείτε σε πράγματα που μπορούν να σας κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Αντί να φαντάζεστε σενάρια που πιθανόν ποτέ δεν θα συμβούν, διαλογιστείτε. Καθάρισε το μυαλό σας. Φέρτε το μυαλό σας στο τώρα και χρησιμοποιήστε την ψυχική σας ενέργειά προς το μονοπάτι που σας ωφελεί.
Είναι πραγματικά ένα παιχνίδι στρατηγικής. Θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε έξυπνα το μυαλό σας, να είστε έξυπνοι. Αντισταθείτε στον πειρασμό να ασχολείστε με πράγματα που δεν σας ωφελούν, αυτό είναι που θα σας κάνει πιο έξυπνους.
Για να διαγράψετε κάτι, απλά, σταματήστε να σκέφτεστε γι ‘αυτό. Ακόμα και όταν κάποιος άλλος σας το υπενθυμίζει, εστιάστε την προσοχή σας κάπου αλλού. Αργά ή γρήγορα θα πάρει το δρόμο του και θα μαρκαριστεί για να οδηγηθεί στην ανακύκλωση.
