Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024
ΕλλάδαΣτα άκρα η σύγκρουση μεταξύ Μακρόν και Ερντογάν

Στα άκρα η σύγκρουση μεταξύ Μακρόν και Ερντογάν

Κύμα αγανάκτησης και ανησυχίας στη Γαλλία και σε ολόκληρη την Ευρώπη προκάλεσε η νέα τρομοκρατική επίθεση τζιχαντιστή στη Νίκαια της Γαλλίας, με θύματα δύο γυναίκες και έναν άνδρα, το πρωί της Πέμπτης, λίγες ημέρες ύστερα από τον αποκεφαλισμό του καθηγητή Σαμιέλ Πατί, σε παρισινό προάστιο. Στο στόχαστρο των Ευρωπαίων ηγετών βρίσκεται ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πρωτοστατεί σε λιβέλλους εναντίον της Γαλλίας και του προέδρου της, καλώντας σύσσωμο τον μουσουλμανικό κόσμο να σαμποτάρει τα γαλλικά προϊόντα.

Η διένεξη μεταξύ Ταγίπ Ερντογάν και Εμανουέλ Μακρόν έχει λάβει προσωπική διάσταση, με τους δύο προέδρους να ανταλλάσσουν απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς. Τελευταίο επεισόδιο στην αντιπαράθεση, οι απειλές Ερντογάν για κατάθεση αγωγής για συκοφαντική δυσφήμηση κατά του περιοδικού Charlie Hebdo, μετά τη δημοσίευση την Τετάρτη διόλου κολακευτικού πρωτοσέλιδου σκίτσου, με πρωταγωνιστή τον Τούρκο πρόεδρο. Σε αυτό, ο Ερντογάν εμφανίζεται καθιστός σε πολυθρόνα, φορώντας εσώρουχα και πίνοντας μπίρα, ενώ ανασηκώνει τη φούστα μαντιλοφόρας γυναίκας, αναφωνώντας: «Να τος ο Προφήτης!».

Το Charlie Hebdo είχε αναδημοσιεύσει την περασμένη εβδομάδα τα περίφημα πλέον σκίτσα του Μωάμεθ, που είχαν σταθεί αφορμή για την επίθεση κατά των γραφείων του περιοδικού το 2015. Η αναδημοσίευση προκάλεσε νέο κύμα διαμαρτυρίας σε μερίδα του μουσουλμανικού κόσμου, με τον πρόεδρο Ερντογάν να υιοθετεί αυτόκλητα τον ρόλο του «Αμίρ αλ Μουμινίμ» (προστάτη των πιστών). Ο νέος αυτός θρησκευτικός «μανδύας» του Τούρκου προέδρου, τον οποίο ακόμη και οι σουλτάνοι –ιστορικά πρότυπα του Ερντογάν– απέφευγαν να χρησιμοποιούν στην ακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αποτελεί μία ακόμη προσπάθειά του να ανακτήσει τη χαμένη πλέον αίγλη του και δημοτικότητα μεταξύ των Τούρκων ψηφοφόρων.

Η αντιπαράθεση με την Τουρκία συμφέρει, όμως, και τον Μακρόν, ο οποίος μπορεί να εμφανίζεται ως ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης πρόθυμος να λάβει σκληρά μέτρα κατά της ασαφούς, αλλά εύηχης, απειλής του «αποσχιστικού Ισλάμ» στη χώρα του. Ο αποκεφαλισμός του Πατί από νεαρό φανατικό ισλαμιστή στη μέση του δρόμου πριν από δύο εβδομάδες οδήγησε τον Μακρόν σε ιδιαίτερα σκληρές δηλώσεις κατά του πολιτικού Ισλάμ, εξοργίζοντας πολλούς Γάλλους μουσουλμάνους. Η διαφαινόμενη βαθιά οικονομική ύφεση και η εντεινόμενη υγειονομική κρίση δημιουργούν πραγματικό ναρκοπέδιο για την κυβέρνηση Μακρόν, ο οποίος «δραπετεύει» σείοντας πάλι την απειλή του εξτρεμιστικού Ισλάμ. Την ίδια ώρα, αδιαμφισβήτητη πίεση δέχεται ο Μακρόν από τα δεξιά του ιδεολογικού φάσματος και συγκεκριμένα από τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν και από τη νέα ηπιότερη εκδοχή της γαλλικής άκρας Δεξιάς, που εκπροσωπείται από τη Μαριόν Μαρεσάλ-Λεπέν, ανιψιά της Μαρίν. Η Μαρεσάλ, πιο «εύπεπτη» από τη θεία της για τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, θεωρείται το ανερχόμενο άστρο του Ακροδεξιάς και είναι πάντα ευπρόσδεκτη στα «πλατό» της γαλλικής τηλεόρασης. Οι πολιτικοί συσχετισμοί υποχρεώνουν τον Μακρόν σε σκλήρυνση της ρητορικής του απέναντι στο πολιτικό Ισλάμ, για να μη φανεί υποχωρητικός και ανίσχυρος. Η προεδρική ρητορική και τα μέτρα που απορρέουν από αυτήν, όπως η επιτήρηση των μουσουλμανικών χώρων λατρείας από τις υπηρεσίες του γαλλικού κράτους, έχουν ήδη προκαλέσει αντιδράσεις σε μουσουλμανικές χώρες, αλλά και τουρκικές εκκλήσεις για μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων.

Οι τουρκικές αποτυχίες

Σε άρθρο του στο γαλλικό δια-δικτυακό περιοδικό Mediapart, ο Πασκάλ Μπονιφάς, διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής του Παρισιού, εκτιμά πως η στρατηγική δαιμονοποίησης του Μακρόν από τον Ερντογάν εντάσσεται στην προσπάθεια του Τούρκου προέδρου να προσελκύσει συμμάχους στην άτυπη εκστρατεία του εναντίον της Ευρώπης, ύστερα από τις τουρκικές αποτυχίες σε Συρία, Λιβύη, ανατολική Μεσόγειο και Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η τακτική του Ερντογάν για επιλεκτική προστασία των συμφερόντων του Ισλάμ είναι εμφανής από την άρνησή του να υιοθετήσει σκληρή γλώσσα εναντίον του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ για το θέμα της καταπίεσης των μουσουλμάνων Ουιγούρων στην κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ.
Μέχρι στιγμής, η εκστρατεία του Ερντογάν για μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων δεν έχει αποδειχθεί επιτυχής. Παρότι η τακτική του Τούρκου προέδρου μοιάζει αναποτελεσματική, ο Ερντογάν δεν μπορεί πια να υποχωρήσει, καθώς αυτό θα σήμαινε ότι παραδίδει τη σκυτάλη της προστασίας του Ισλάμ σε όλο τον κόσμο, με μεγάλο προσωπικό πολιτικό κόστος στην εσωτερική πολιτική σκηνή της χώρας του.

Από την πλευρά του, ο Γάλλος πρόεδρος επέλεξε να σηκώσει το γάντι απέναντι στην προκλητικότητα του Ερντογάν, ανακαλώντας τον Γάλλο πρεσβευτή από την Αγκυρα. Η αμφίσημη ομιλία του για το Ισλάμ έγινε δεκτή, όπως αναμενόταν, με μεγάλη καχυποψία από τους Γάλλους μουσουλμάνους, που βλέπουν στις προεδρικές εξαγγελίες προσπάθεια συρρίκνωσης των θρησκευτικών τους ελευθεριών, ενώ σοβαρές ενδέχεται να είναι οι επιπτώσεις της ομιλίας του Μακρόν και στο εξωτερικό. Η Γαλλία, όπως επισημαίνει ο Πασκάλ Μπονιφάς, απολάμβανε μεγάλη εκτίμηση στον αραβικό κόσμο χάρη στην πολιτική των προέδρων Ντε Γκωλ, Μιτεράν και Σιράκ. Μεγάλο μέρος του πολιτικού αυτού
κεφαλαίου έχει πια χαθεί.



Τα πιο σημαντικά