του Ουίλιαμ Ντόιλ
Ο καθηγητής του Χάρβαρντ, Χάουαρντ Γκάρντνερ συμβούλευσε κάποτε τους Αμερικανούς: «Πάρτε μαθήματα από τη Φινλανδία, που έχει τα πιο αποτελεσματικά σχολεία και που κάνει ακριβώς το αντίθετο από αυτό που κάνουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ακολουθώντας τις συμβουλές του, έγραψα τον επτάχρονο γιο μου σε ένα Δημοτικό σχολείο του Γιοενσούου, μιας φινλανδικής πόλης που βρίσκεται στο πιο ανατολικό άκρο της χώρας όπου μπορεί να φτάσει κανείς πριν προσκρούσει στα φυλάκια των ρωσικών συνόρων.
Εντάξει, δεν ακολούθησα απλώς τυφλά τον Γκάρντνερ – ανέλαβα και μια θέση λέκτορα στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας για ένα εξάμηνο. Το γεγονός όμως παραμένει ότι η γυναίκα μου, ο γιος μου κι εγώ δοκιμάσαμε για πέντε μήνες ένα εξαιρετικό και χωρίς άγχος, σχολικό σύστημα. Η Φινλανδία έρχεται επί σειρά ετών πρώτη στον δυτικό κόσμο σε ό,τι αφορά το εκπαιδευτικό της σύστημα, ενώ σημειώνει και πολλές ακόμα επιτυχίες στον τομέα αυτόν.
Στη χώρα αυτή, τα παιδιά δεν κάνουν πραγματικά μάθημα μέχρι τα επτά τους χρόνια. Μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι, το τραγούδι και τη συζήτηση. Τα περισσότερα πηγαίνουν στο σχολείο με τα πόδια ή με ποδήλατο. Οι σχολικές ώρες είναι λίγες, όπως και η εργασία για το σπίτι.
Αντίθετα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου πολλά σχολεία μειώνουν τα διαλείμματα, τα παιδιά στη Φινλανδία κάνουν υποχρεωτικά ένα 15λεπτο διάλειμμα σε εξωτερικό χώρο κάθε ώρα. Ο καθαρός αέρας, η φύση και η τακτική σωματική δραστηριότητα θεωρούνται συστατικά στοιχεία της μάθησης. Σύμφωνα με ένα φινλανδικό ρητό, «Δεν υπάρχει κακός καιρός. Μόνο ακατάλληλα ρούχα».
Ένα απόγευμα ρώτησα τον γιο μου τι είχαν κάνει εκείνη την ημέρα την ώρα της γυμναστικής. «Μας έστειλαν στο δάσος με ένα χάρτη και μια πυξίδα και έπρεπε να βρούμε τον δρόμο της επιστροφής» μου απάντησε.
Η Φινλανδία δεν χάνει χρόνο και χρήμα σε τυποποιημένα διαγωνίσματα χαμηλής ποιότητας. Αντ’ αυτού, τα παιδιά αξιολογούνται κάθε μέρα, μέσα από την άμεση παρατήρηση και τα κουίζ που επινοεί το υψηλότερης ποιότητας μηχάνημα που έχει κατασκευαστεί ποτέ – οι δάσκαλοι με σάρκα και οστά.
Στην τάξη, τα παιδιά μπορούν να κάνουν πλάκα, να χαχανίζουν ή να ονειροπολούν. Το σύνθημα των δασκάλων τους είναι «Ας αφήσουμε τα παιδιά να είναι παιδιά». Και πεποίθησή τους, ότι ο καλύτερος τρόπος να μαθαίνουν τα παιδιά είναι μέσα από το παιχνίδι.
Το περιβάλλον στην τάξη είναι ζεστό, ασφαλές, υποστηρικτικό προς τον μαθητή και γεμάτο σεβασμό. Κανείς δεν τους ζητά να στοιχίζονται πριν μπουν στην τάξη ή να κάθονται με όρθια την πλάτη. Αντίθετα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου χιλιάδες θέσεις δασκάλων καλύπτονται από συμβασιούχους με έξι ή επτά εβδομάδες θερινής εκπαίδευσης, εδώ οι δάσκαλοι είναι οι πιο έμπιστοι και αξιοσέβαστοι επαγγελματίες μετά τους γιατρούς. Κι αυτό, επειδή είναι απαραίτητο να έχουν master στην εκπαίδευση, με ειδίκευση στην έρευνα και την παρουσία στην τάξη.
«Η αποστολή μας είναι να προστατεύουμε τα παιδιά από τους πολιτικούς» μου είπε μια Φινλανδή δασκάλα. «Έχουμε επίσης ηθική υποχρέωση να κρατάμε τους επιχειρηματίες έξω από το σχολικό μας κτίριο». Οποιοσδήποτε πολίτης, βέβαια, μπορεί να επισκεφθεί όποιο σχολείο θέλει, όποτε θέλει. Το μήνυμα όμως είναι σαφές: Οι εκπαιδευτικοί αποτελούν την ανώτατη αρχή στην εκπαίδευση, όχι οι γραφειοκράτες, ούτε οι πωλητές τεχνολογίας.
Τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα στο κόσμο:
Πολλοί θα πουν ότι το φινλανδικό μοντέλο δεν θα λειτουργούσε ποτέ στα σχολεία των υποβαθμισμένων περιοχών των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου χρειάζεται σιδηρά πειθαρχία, σταχανοβίτικα ωράρια και συνεχείς εξετάσεις. Κι αν είναι σωστό το αντίθετο; Κι αν οι μαθητές των υποβαθμισμένων περιοχών είναι εκείνοι ακριβώς που έχουν ανάγκη από τα προνόμια που παρέχει η Φινλανδία στα δημόσια σχολεία της;
Μια μέρα του περασμένου Νοεμβρίου, όταν έπεσαν τα πρώτα χιόνια, άκουσα φωνές έξω από το παράθυρο του γραφείου μου στο Πανεπιστήμιο, που βρίσκεται δίπλα στον χώρο όπου βγαίνουν για διάλειμμα τα παιδιά του σχολείου. Όταν βγήκα, είδα τα παιδιά να τρέχουν και να παίζουν με το χιόνι. Η φασαρία ήταν εκκωφαντική. «Ακούς;» με ρώτησε μια δασκάλα. «Αυτή είναι η φωνή της ευτυχίας».
(Πηγή: Los Angeles Times)
Ο Ουίλιαμ Ντόιλ είναι συγγραφέας και τηλεοπτικός παραγωγός. Το πλέον πρόσφατο βιβλίο του είναι το «PT 109: An American Epic of War, Survival, and the Destiny of John F. Kennedy», εκδ. William Morrow, 2015. Αυτό το εξάμηνο διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Φινλανδίας.
ΑΠΕ ΜΠΕ