«Πανέμορφη» και «φονική» είναι δυο επίθετα που δεν θα απέδιδες συνήθως σε μια γαρίδα, μόνο που η γαρίδα-μάντης είναι μια κατηγορία από μόνη της, κι έτσι όλες οι βεβαιότητες της γλώσσας μας υποχωρούν μπροστά της.
Το πολύχρωμο αυτό είδος θαλάσσιας ζωής έχει κερδίσει με το σπαθί του τη φήμη ενός από τους δεινότερους θηρευτές της φύσης και σίγουρα ο πιο γρήγορος από δαύτους.
Φόβος και τρόμος των βυθών, η γαρίδα-μάντης μοστράρει μια πανδαισία χρωμάτων και ένα ζεύγος ματιών που είναι από τα καλύτερα του ζωικού βασιλείου, την ίδια ώρα που ξεκάνει τα θύματά της με εξαιρετική ακρίβεια και δύναμη, σαν καλοκουρδισμένη μηχανή θανάτου δηλαδή χωρίς ψεγάδια και λάθη.
Σήμερα αναγνωρίζουμε πάνω από 550 είδη της γαρίδας-μάντη, όλα μα όλα τους όμως σκοτώνουν τη λεία τους με δύο μόνο τρόπους: λογχίζοντας ή συντρίβοντάς τη!
Το οστρακόδερμο διαθέτει ένα πανίσχυρο ρόπαλο, με το οποίο διαλύει το θύμα του μέχρι θανάτου κινούμενο με ταχύτητες ακόμα και 50 μιλίων/ώρα. Γρηγορότερα και από σφαίρα διαμετρήματος 0,22 ιντσών δηλαδή!
Αυτοί οι ροπαλοφόροι κυνηγοί έχουν επίσης ένα δόρυ που μοιάζει με καμάκι με οδοντωτή λεπίδα. Κρύβονται στην άμμο του βυθού και καραδοκούν για ανυποψίαστα ψάρια, στα οποία επιτίθενται κυριολεκτικά από το πουθενά στέλνοντάς τα ακαριαία στον άλλο κόσμο…
Και βέβαια συνδυάζουν την κτηνώδη δύναμη με μια απίστευτης ικανότητας όραση. Την ώρα που εμείς οι άνθρωποι έχουμε δύο κόρες και τρεις υποδοχείς χρωμάτων (για το κόκκινο, το πράσινο και το μπλε), η γαρίδα-μάντης έχει έξι (ψευδο-)κόρες και 12 φωτοευαίσθητους υποδοχείς.
Από τα μάτια της δεν γλιτώνει τίποτα βλέποντας όσα λίγα μόνο είδη του ζωικού βασιλείου μπορούν. Ακόμα και το πολωμένο φως αντιλαμβάνεται, αναγκάζοντας τους επιστήμονες να τη μιμηθούν στις ανθρώπινες έρευνες αιχμής.
Παρά το όνομά της βέβαια, η γαρίδα-μάντης δεν είναι γαρίδα! Ούτε μάντης φυσικά. Είναι περισσότερο μακρινός συγγενής του καβουριού και του αστακού παρά της γαρίδας. Ανήκει στα στοματόποδα, αν και είναι τόσο μοναδική στο ζωικό βασίλειο που εδώ εξαντλούνται όλες οι ομοιότητές της με τα άλλα είδη της κατηγορίας.
Η απίστευτη ικανότητά της να διακρίνει το πολωμένο φως τής έχει επιτρέψει να αναπτύξει έναν μυστικό κώδικα φωτεινής επικοινωνίας που δεν μπορεί να αντιληφθεί κανένα άλλο πλάσμα του νερού. Τα φωτεινά μοτίβα που αναμεταδίδουν μεταξύ τους οι εν λόγω γαρίδες τους επιτρέπουν να επικοινωνούν μεταξύ τους παραμένοντας αθέατες από όλους.
Την ίδια ώρα, λες και το χρειαζόταν δηλαδή η πολυμηχανή αυτή του θανάτου, παράγει μια μακρά σειρά από τρομακτικούς ήχους που μοιάζουν με γρυλίσματα και μουγκρητά, αποθαρρύνοντας επίδοξους αντίζηλους αλλά και κάθε λογής εχθρό.
Παρά το γεγονός όμως ότι είναι αδίστακτοι δολοφόνοι, δεν είναι ακριβώς άσπλαχνες, κι αυτό γιατί πολλά είδη παραμένουν μονογαμικά, μια κοινωνική συμπεριφορά που δεν συναντάται στα οστρακόδερμα! Το αρσενικό θα επιλέξει το θηλυκό με το οποίο θα μοιραστεί τη φωλιά, το φαγητό και τους απογόνους για το υπόλοιπο της ζωής του.
Σε μας τους ανθρώπους μοιάζει ρομαντικό, ο λόγος για την αμοιβαία αυτή συνύπαρξη είναι ωστόσο σαφώς πιο αμείλικτος σε όρους φυσικής επιλογής: έχοντας βρει μόνιμο ταίρι, η γαρίδα-μάντης καραδοκεί σε πιο απόμερα μέρη, κάτι που εξασφαλίζει τη μακροημέρευσή της.
Είναι όμως και το άλλο, η πανάρχαια ιστορία της. Τα στοματόποδα εξελίχθηκαν ανεξάρτητα από τα άλλα οστρακόδερμα εδώ και 400 εκατ. χρόνια περίπου, 170 εκατ. χρόνια πριν εμφανιστούν οι δεινόσαυροι στον πλανήτη μας.
Έκτοτε η γαρίδα-μάντης ακολούθησε ένα ακόμα πιο ιδιαίτερο εξελικτικό μονοπάτι που της έχει χαρίσει τις μοναδικές ιδιότητές της. Η βιολογία της παραμένει τόσο ξεχωριστή που οι επιστήμονες της έχουν κολλήσει το παρατσούκλι «γαρίδα από τον Άρη».
Με τέτοια φαντασμαγορία που έχει το σώμα της, θα περίμενε κανείς να τη συναντά σε κάθε ενυδρείο του πλανήτη. Στην πραγματικότητα βέβαια σπανίως κρατάμε ως ανθρωπότητα δείγματα του είδους σε αιχμαλωσία, κι αυτό γιατί το πανίσχυρο ρόπαλό της, με το οποίο διαλύει στη στιγμή τα όστρακα της λείας της, μπορεί να σπάσει πανεύκολα το γυαλί των ενυδρείων!
Όσα ενυδρεία διαθέτουν τέτοιες γαρίδες στη συλλογή τους, φροντίζουν να τις κρατούν μέσα σε άθραυστο ακρυλικό γυαλί. Και τις κρατούν πάντα μόνες, καθώς κανείς δεν είναι ασφαλής δίπλα στον υπέρτατο αυτό δολοφόνο των νερών.
[nationalgeographic] [nbst] [wikipedia]