Ονομασίες γνωστών προσωπικοτήτων της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας δόθηκαν στις τρεις σήραγγες των Τεμπών που παραδίδονται σήμερα στην κυκλοφορία.
Τα ονόματα που επελέγησαν είναι Μαρίνος Αντύπας, Ρήγας Φεραίος και Αντώνης Βρατσάνος.
Μαρίνος Αντύπας
sansimera
Αγωνιστής για τα δικαιώματα της αγροτιάς, υπέρμαχος των σοσιαλιστικών ιδεών και δημοσιογράφος.
Ο Μαρίνος Αντύπας γεννήθηκε το 1872 στα Φερεντινάτα της Κεφαλληνίας. Ήταν ο πρωτότοκος γιος του μαραγκού και ξυλογλύπτη Σπύρου Αντύπα και της Αγγελικής Κλαδά. Τελείωσε με στερήσεις το Γυμνάσιο στο Αργοστόλι το 1890 και τον ίδιο χρόνο εγγράφηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, χωρίς τελικά να ολοκληρώσει τις σπουδές του.
Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων υπήρξε ενεργό μέλος του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου στην Αθήνα, ιδρυτής του οποίου υπήρξε ο διανοούμενος Σταύρος Καλλέργης. Το 1896 συμμετείχε ως εθελοντής στην Κρητική Επανάσταση, όπου και τραυματίστηκε, αγωνιζόμενος στο πλευρό των Κρητών, που πάλευαν να αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό.
Επέστρεψε στην Αθήνα τον επόμενο χρόνο, όπου και συνελήφθη, επειδή σε μία ομιλία του κατηγόρησε τη βασιλική οικογένεια ως υπεύθυνη για το φιάσκο του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897. Καταδικάστηκε σε φυλάκιση ενός χρόνου και μετά την αποφυλάκισή του συνελήφθη εκ νέου, κατηγορούμενος για ηθική αυτουργία στην απόπειρα δολοφονίας του βασιλιά Γεωργίου Α’, που επισυνέβη στις 14 Φεβρουαρίου 1898.
Μετά την κατάρρευση της εις βάρος του κατηγορίας επέστρεψε στην Κεφαλληνία και το 1900 εξέδωσε στο Αργοστόλι την εβδομαδιαία εφημερίδα «Ανάστασις», μαχητικό όργανο των ιδεών του, που κυκλοφορούσε με μεγάλα διαστήματα διακοπών έως το θάνατό του. Στο Αργοστόλι ίδρυσε, επίσης, το λαϊκό αναγνωστήριο «Η Ισότης», το οποίο υπήρξε κέντρο πνευματικού και πολιτικού προβληματισμού.
Το 1904 ταξίδεψε στο Βουκουρέστι κι έπεισε τον πλούσιο θείο του Γεώργιο Σκιαδαρέση να επενδύσει στην αγορά γης στον Θεσσαλικό κάμπο. Πράγματι, ο Σκιαδαρέσης μαζί τον συμπατριώτη του Αριστείδη Μεταξά αγόρασαν στην περιοχή των Τεμπών μία μεγάλη έκταση (τσιφλίκι) 300.000 στρεμμάτων.
Στις εκλογές της 20ης Μαρτίου 1906, ο Αντύπας κατήλθε ως υποψήφιος βουλευτής, αλλά απέτυχε να εκλεγεί κι έτσι τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς ανέλαβε τη διεύθυνση του τσιφλικιού του θείου του. Αμέσως μόλις εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Ραψάνης και διαπίστωσε τις άθλιες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης των κολίγων, ύψωσε τη σημαία του αγροτισμού, εμπνεόμενος από ένα όραμα ουτοπικού σοσιαλισμού. Με ομιλίες και περιοδείες στα γύρω χωριά προπαγάνδιζε τη χειραφέτηση των αγροτών μέσω της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης των τσιφλικιών και της διανομής τους στους κολίγους, κατόπιν αποζημίωσης των ιδιοκτητών τους.
Η στάση του αυτή απέναντι στο αγροτικό πρόβλημα της εποχής προκάλεσε την αντίδραση των τσιφλικούχων, πολλοί από τους οποίους ήταν επιφανείς Έλληνες της διασποράς. Έτσι, κάποιοι από αυτούς σίγουρα θα ένιωσαν ανακούφιση, όταν πληροφορήθηκαν τη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα το βράδυ της 8ης Μαρτίου 1907 στον Πυργετό της Λάρισας, από τον Ιωάννη Κυριακού, επιστάτη του Αριστείδη Μεταξά, συνεταίρου του θείου του Γεωργίου Σκιαδαρέση.
Ο Κυριακού υποστήριξε, ενώπιον των αστυνομικών αρχών που επιλήφθηκαν της υπόθεσης, ότι βρισκόταν σε άμυνα, όταν πυροβόλησε τον Αντύπα, ο οποίος προηγουμένως, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, τον είχε ραπίσει κατά τη διάρκεια φιλονικίας. Ο ισχυρισμός του αυτός έγινε δεκτός, αργότερα, από το δικαστήριο που τον αθώωσε, παρότι ο Αντύπας είχε χτυπηθεί πισώπλατα.
Η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα προκάλεσε συγκίνηση στο χώρο των προοδευτικών δυνάμεων της εποχής και επί αρκετές ημέρες υπήρξε το κύριο θέμα πολλών αθηναϊκών εφημερίδων. Τρία χρόνια ακριβώς μετά τη δολοφονία του, οι κολίγοι ξεσηκώθηκαν στο Κιλελέρ και δικαίωσαν τη θυσία του. O Μαρίνος Αντύπας έκτοτε αποτελεί το σύμβολο των αγώνων των αγροτών στην χώρα μας.
Ρήγας Φεραίος
sansimera
Πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας. Το θεωρούμενο ως πραγματικό του επώνυμο Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης δεν επιβεβαιώνεται από τη σύγχρονη έρευνα. Ο ίδιος προτιμούσε να χρησιμοποιεί ως επώνυμο αυτό της γενέτειράς του, ενώ οι Έλληνες διανοούμενοι που ζούσαν στην εξορία τον αποκαλούσαν Φεραίο, επειδή στην αρχαιότητα η πόλη του ονομαζόταν Φεραί.
Ο νεαρός Ρήγας εγκατέλειψε το Βελεστίνο πολύ νωρίς, αφού πρώτα πήρε την βασική του μόρφωση. Το 1785 πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου συνέχισε τις σπουδές του κι εντάχθηκε στο περιβάλλον των Φαναριωτών, ενώ το 1788 εγκαταστάθηκε στη Βλαχία ως διοικητικός υπάλληλος.
Στα χρόνια που ακολούθησαν διακρίθηκε ως λόγιος και συγγραφέας. Το 1790 και το 1796 ταξίδεψε στη Βιέννη για να τυπώσει τα βιβλία του, μεταξύ αυτών το «Σχολείο των ντελικάτων εραστών», το «Φυσικής Απάνθισμα», ο «Ηθικός Τρίποδας» και ο «Ανάχαρσις».
Ως κορυφαίο έργο του, πάντως, θεωρείται η «Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας» που περιείχε:
- τον Θούριο, γνωστό επαναστατικό άσμα
- μια επαναστατική προκήρυξη
- τη διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου σύμφωνα με τα πρότυπα των Γάλλων Διαφωτιστών
- το Σύνταγμα του Ρήγα
Το πολιτικό όραμα του Ρήγα συνίστατο στη δημιουργία μιας πολυεθνικής βαλκανικής επικράτειας που θα ήταν απαλλαγμένη από τις αγκυλώσεις της οθωμανικής πολιτικής και στην οποία οι Έλληνες θα είχαν κυρίαρχη θέση. Για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου προσπάθησε να εξεγείρει όλους τους υπόδουλους στους Οθωμανούς λαούς της Βαλκανικής εναντίον του κοινού τυράννου.
Επεδίωξε, μάλιστα, να συναντήσει τον Μεγάλο Ναπολέοντα για να ζητήσει τη βοήθειά του. Συνελήφθη, όμως, στις 8 Δεκεμβρίου του 1797 από τους Αυστριακούς στην Τεργέστη και παραδόθηκε στους Τούρκους, οι οποίοι τον σκότωσαν δια στραγγαλισμού στις 12 Ιουνίου του 1798 στο Βελιγράδι.
Αντώνης Βρατσάνος
(σαμποτέρ στην ανατίναξη τρένου των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής στα Τέμπη)
wikipedia
Ο Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), (Λάρισα 1919-Αθήνα 25 Νοεμβρίου 2008) ήταν κορυφαία φυσιογνωμία του ΕΛΑΣ, ο επιφανέστερος σαμποτέρ της Εθνικής Αντίστασης. Αργότερα έγινε αξιωματικός του ΔΣΕ, έζησε εξόριστος στην Τασκένδη ενώ συνεργάστηκε και με τον Κάρολο Παπούλια ενάντια στην δικτατορία.
Ο Αγγελούλης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1919. Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο συμμετείχε στο αλβανικό μέτωπο ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Μετά την πτώση της Ελλάδας στους ναζιστές κατακτητές, ο Αγγελούλης πέρασε στις γραμμές της Εθνικής Αντίστασης, ως μέλος του ΕΑΜ.
Στον ΕΛΑΣ αναδείχθηκε ως ο κορυφαίος σαμποτέρ της Εθνικής Αντίστασης, συμμετέχοντας στα πλέον σημαντικά σαμποτάζ εις βάρος των κατακτητών. Στη δράση του συμπεριλαμβάνεται η ανατίναξη τραίνου στην κοιλάδα των Τεμπών που κατευθυνόταν στο Ανατολικό Μέτωπο το Φλεβάρη του 1944.
Τέλη 1944 ή αρχές 1945 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Αντώνη Αγγελούλη Βροντάει ο Όλυμπος από τις κομματικές εκδόσεις του ΚΚΕ, θεωρείται το πρώτο βιβλίο απομνημονευμάτων για την Εθνική Αντίσταση που κυκλοφόρησε.
Η σαμποταριστική του δράση συνεχίστηκε και στον Εμφύλιο στην Ελλάδα ως αντισυνταγματάρχη μηχανικού του ΔΣΕ. Με την υποχώρηση του ΔΣΕ ο Αγγελούλης βρέθηκε πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν και στη Ρουμανία.
Το 1956 διαφώνησε με την επέμβαση των ξένων Κομμουνιστικών Κομμάτων στα εσωτερικά του ΚΚΕ και η νέα καθοδήγηση του κόμματος προχώρησε στη διαγραφή του.
Κατα τη διάρκεια της Χούντας ανέπτυξε αντιστασιακή δράση και συνεργάστηκε μεταξύ άλλων και με τον μετέπειτα Έλληνα Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια.[4]
Μετά την αναγνώριση από την Πολιτεία της Εθνικής Αντίστασης, ο Αγγελούλης αρνήθηκε να υποβάλλει αίτηση αναγνώρισης ως ένδειξη διαμαρτυρίας για το ότι άλλοι συναγωνιστές του δεν είχαν παρόμοια προνόμια. To 2007 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας τον παρασημοφόρησε για τη Αντιστασιακή του δράση.
Πέθανε το Νοέμβριο του 2008, και κηδεύτηκε με πολιτική κηδεία. Ο Πρόεδρος Κάρολος Παπούλιας, χαρακτήρισε τον Αντώνη Αγγελούλη εμβληματική φυσιογνωμία της Εθνικής Αντίστασης ενώ τόνισε πως ο Βρατσάνος προσέφερε στην Πατρίδα πολύ περισσότερα από αυτά που του επιστράφησαν. Το 2012 στο μουσείο Εθνικής Αντίστασης της Λάρισσας έγιναν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του. Στην ταινία Κόκκινο Τρένο (1982) του Τάκη Σιμωνετάτου, τον ρόλο του Βρατσάνου υποδύεται ο Νίκος Λυκομήτρος.