Πολλές φορές θα είχε ακούσει κανείς στο παρελθόν την ατάκα «άνοιξε ένα περίπτερο να σωθείς», με αναφορά στο εισόδημα που «αποκομίζουν» οι περιπτεράδες. Ακόμα και αν κάποτε ίσχυε εν μέρει η κατάσταση αυτή, πλέον όπως και όλη η αγορά έτσι και τα περίπτερα δεν ζουν αλλά απλά επιβιώνουν. Για να λειτουργήσει κανείς ένα περίπτερο θα πρέπει να έχει πολύ γερές αντοχές και ευρηματικότητα.
Αν και ίσως ακουστεί βαρύγδουπο θα πρέπει ο περιπτεράς να ξέρει από καλό μάρκετινγκ, καθώς αν δεν προσαρμοστεί θα «πεθάνει». Οι συνθήκες εργασίας δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερη περιγραφή, καθώς αρκεί να δούμε ότι μιλάμε για ανθρώπους που πρέπει να κινηθούν, να εργαστούν μέσα σε λίγα τετραγωνικά εκατοστά, με ανύπαρκτες υποδομές υγιεινής και ουσιαστικού κλιματισμού ή θέρμανσης.
Στο θέμα της ασφάλειας η κατασκευή του περιπτέρου και η εγγύτητα του περιπτερά με τον κόσμο τον καθιστά ευάλωτο σε ληστείες και κάθε μορφής εγκληματικότητα. Σε τέτοιο βαθμό που πλέον οι ασφαλιστικές αποφεύγουν να τους ασφαλίζουν.
Το περίφημο «περιθώριο κέρδους» των περιπτεράδων
Όλες οι αυξήσεις και ειδικά η υπερφορολόγηση στα καπνικά που είναι το πιο φορολογημένο προϊόν στην χώρα έχουν στενέψει κατά πολύ τα περιθώρια κέρδους για τους περιπτεράδες. Ο ΦΠΑ ήταν μια επιπλέον αύξηση την οποία οι περιπτεράδες την απορρόφησαν καθώς δεν μπόρεσαν να την περάσουν στις λιανικές τιμές. Τα ζαχαρώδη, τα φαγώσιμα μαζί με τα παγωτά, πήγαν από το 13% στο 24%. Αυτή την αύξηση, σύμφωνα με το πρόεδρο της Ένωσης Περιπτερούχων Αττικής Θεόδωρο Μάλλιο, σε μεγάλο βαθμό την απορρόφησαν οι περιπτεράδες και «ελάχιστη οι εταιρείες, οι παραγωγοί των προϊόντων και οι διακινητές των προϊόντων» δήλωσε χαρακτηριστικά μιλώντας στο Newsbeast.gr.
Ο μεγαλύτερος τζίρος στα περίπτερα γίνεται στα καπνικά αλλά από την στιγμή που σε αυτά αυξήθηκε η φορολογία και το λαθρεμπόριο που έχει πάρει ένα σοβαρό κομμάτι, οι περιπτεράδες υπέστησαν σοβαρή οικονομική ζημιά. Το κυρίαρχο βέβαια είναι η εξαιρετικά μεγάλη μείωση του εισοδήματος των καταναλωτών. Τα περιθώρια κέρδους είναι ούτως ή άλλως μικρά. Για παράδειγμα σε ένα πακέτο τσιγάρων αξίας 4 ευρώ, μένουν στην τσέπη του περιπτερά 15 λεπτά σκάρτα.
Από τον περιοδικό Τύπο και τις εφημερίδες το κέρδος είναι της τάξεως 6-7% αλλά σε αυτό δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς και την τεράστια πτώση στις πωλήσεις που παρουσιάζουν αυτά τα τελευταία χρόνια. Αυτό σημαίνει επί το πρακτέου πως για παράδειγμα σε μια εφημερίδα που κοστίζει 1 ευρώ, ο περιπτεράς θα βάλει στην τσέπη του 6-7 λεπτά που στην επαρχία είναι ακόμα λιγότερα στα 4-4,5 λεπτά λόγω των μεταφορικών.
Αυτό έχει να κάνει με το επί της ουσίας μονοπωλιακό καθεστώς που υπάρχει στην διανομή του Τύπου, σύμφωνα με τον κ. Μάλλιο. «Στον Τύπο, ο εφημεριδοπώλης ή το πρακτορείο στην επαρχία παίρνει περισσότερα από τον λιανοπωλητή. Αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Ο χοντρέμπορος να παίρνει περισσότερο από τον λιανοπωλητή. Μοναδικό φαινόμενο. Ελληνικές πατέντες» μας είπε χαρακτηριστικά. Οι κάρτες κινητής επίσης έχουν μηδενίσει σχεδόν καθώς κυμαίνονται στο 1,3-1,5%.
Με αυτή την κατάσταση, τα καπνικά αποτελούν το 50% τουλάχιστον, του τζίρου των περισσότερων περίπτερων. Ειδικά στις γειτονιές. Τύπος, εισιτήρια, κάρτες κινητής και τσιγάρα ξεπερνούν το 70% του τζίρου και σε πολλές περιπτώσεις το 80%. Τα προϊόντα με τα μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους είναι τα ζαχαρώδη και τα προϊόντα που θέλουν ψυγείο. Δηλαδή παγωτά, αναψυκτικά, μπύρες κλπ. «Όλη η “κρύα αγορά” όπως την λέμε», μας τονίζει ο πρόεδρος.
Τα περιθώρια κέρδους όμως και εδώ δεν είναι σταθερά καθώς εξαρτώνται από το σημείο που βρίσκεται το περίπτερο και τί ανταγωνισμό έχουν δίπλα τους καθώς σύμφωνα με τον Θεόδωρο Μάλλιο «αν είσαι κοντά σε ένα μίνι μάρκετ ή σούπερ μάρκετ ή αν έχεις γύρω σου πολλά ψιλικατζίδικα, άλλα ή καταστήματα που σε ανταγωνίζονται…Τώρα ανοίγουν αλυσίδες ψιλικατζίδικων που είναι πολύ δυνατές και σε χτυπάνε ευθέως».
Ακόμα όμως και στα προϊόντα με το θεωρητικά υψηλό ποσοστό κέρδους όπως στο παγωτό το περιθώριο κέρδους διαφέρει ανάλογα με το bonus που παίρνει ο περιπτεράς από την εταιρεία. Αυτό ποικίλει ανάλογα με τον τζίρο που κάνει το κάθε περίπτερο, το σημείο που βρίσκεται καθώς η εταιρεία το υπολογίζει περισσότερο για λόγους διαφήμισης.
Κάποια περίπτερα πουλάνε 3.000-5.000 παγωτά αλλά υπάρχουν και ορισμένα που πουλάνε 25.000-35.000 παγωτά. Όπως γίνεται κατανοητό η διαφορά είναι συντριπτική. Αξίζει δε να τονιστεί πως στα παγωτά υπάρχουν δύο κομμάτια κέρδους. Το εμπορικό που έχει σχεδόν μηδενίσει που πριν δέκα χρόνια ήταν στο 17-18%, τώρα είναι στο 4-5%.
Το άλλο κομμάτι είναι οι προσφορές που κάνουν οι εταιρείες παγωτών και έχει να κάνει με τον τζίρο, το σημείο κλπ. Σε αυτό το κομμάτι το κέρδος παίζει από 15-20% στην πολύ χαμηλή κατηγορία που επί της ουσίας όμως δεν επαρκεί να καλύψει ούτε το ρεύμα που καταναλώνει καθώς ο καταψύκτης «καίει» αρκετό και ειδικά από την στιγμή που είναι επαγγελματικό ρεύμα που κοστίζει περισσότερο.
Σε αυτό το σημείο μας τονίζει ο πρόεδρος δεν θα πρέπει να ξεχνά κανείς ο περιπτεράς έχει να πληρώσει και τον Δήμο για κατάληψη κοινόχρηστου χώρου. Οι χαμηλές κατηγορίες κοντεύουν να βάζουν και από την τσέπη τους σε πολλές περιπτώσεις.
Ορισμένα περίπτερα διώχνουν τα ψυγεία καθώς τα θεωρούν ασύμφορα. Από εκεί και πέρα είναι η μεσαία κατηγορία που έχει κάποιο κέρδος και φυσικά η υψηλή στην οποία όμως είναι λίγα περίπτερα. «Εκεί αξίζει σε ένα βαθμό τον κόπο καθώς κάτι βγάζει» μας λέει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ε.Π.Α. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να υπάρχει και ένα 40-45% κέρδους που και πάλι όμως έχει να κάνει και με το τί θα κρατήσει ο Δήμος για τον κοινόχρηστο χώρο ανάλογα με τον Δήμο βέβαια.
Αν είναι σε καλό σημείο θα έχει και υψηλά τέλη, υψηλό ενοίκιο κλπ. Άρα το να παίρνει κανείς 50% δεν σημαίνει και ανάλογο κέρδος στην τσέπη. Φέτος θα υπάρξουν αλλαγές στην αγορά του παγωτού που κάνουν τους περιπτεράδες να είναι αρκετά επιφυλακτικοί και ιδιαίτερα ανήσυχοι.
Μια από τις λύσεις που προτείνει ο πρόεδρος επειδή το περίπτερο είναι κυρίως για τον καπνιστή, ώστε να υπάρχει κέρδος είναι κάποια αξεσουάρ για τον καπνιστή όπως τα αναπτηράκια και τα συναφή προϊόντα. «Το ζήτημα είναι να πάρεις τα ρέστα του (καταναλωτή)» λέει χαρακτηριστικά ο Θεόδωρος Μάλλιος. «Εκεί που σου δίνει τα 5 ευρώ για τα τσιγάρα που κάνουν 4 ευρώ του μένει ένα και βλέπει τα αναπτηράκια και διάφορα άλλα μικροαντικείμενα Δεν μιλάμε για τα κλασσικά τα Bic. Τα βλέπει μπροστά του ένα ευρώ. Φτάνουνε; Φτάνουν. Και σου αφήνει τα ρέστα του. Εκεί εσύ που έχεις αγοράσει το αναπτηράκι 30 λεπτά και παίρνεις τα άλλα 70. Δηλαδή όσα έβγαλες από τα τσιγάρα των δύο τελευταίων ωρών, τα βγάζεις με αυτό το έξτρα. Το ζήτημα είναι να το έχεις αυτό και οι περισσότεροι δεν τα έχουν» προσθέτει συγκεκριμένα.
Για αυτές του τις απόψεις ο πρόεδρος έχει δεχτεί μεγάλη κριτική από τους συναδέλφους του. Επί τούτου ωστόσο στέλνει και το εξής μήνυμα: «Οι άνθρωποι πρέπει να στραφούν έστω και αν εκεί που πουλάγαμε δέκα τέτοια πραγματάκια μέσα στην εβδομάδα, μπορεί τώρα να πουλάμε τώρα τέσσερα. Ο πελάτης ωστόσο θα δει ένα αναπτηράκι ομάδας για παράδειγμα, ένα παιχνίδι και θα το πάρει, θα το δώσει το ένα ευρώ. Το σκέφτεται μεν αλλά κάποιες φορές ευτυχώς το δίνει. Υπάρχουν διάφορα τέτοια με εποχιακά θέματα, με ζωάκια με κοπέλες και βέβαια είναι και με το σε ποια θέση τα βάζεις ώστε να φαίνονται. Υπάρχουν δε ακόμα και τα κομπολόγια και τα εποχιακά και επίκαιρα όπως για παράδειγμα τα spiner.
Για αυτό ο περιπτεράς πρέπει να είναι σε εγρήγορση για αυτά τα προϊόντα πριν τα πάρουν οι ανταγωνιστές. Πρέπει ο περιπτεράς πρέπει να είναι μέσα στην αγορά. Τα περισσότερα περίπτερα δεν έχουν (τέτοια προϊόντα) αλλά όσοι έχουμε πουλάμε ακόμα. Για παράδειγμα εγώ κάποτε αγόραζα για να έχω να πουλήσω 5 παιχνίδια και τώρα αγοράζω 2. Να τα σταματήσω; Δεν γίνεται. Υπό αυτή την έννοια οι περιπτεράδες πρέπει να εξελιχθούν. Πρέπει να φτιάξουν καινούργια περίπτερα, καλά περίπτερα». Πρέπει οι περιπτεράδες να δουν τί κάνουν οι πετυχημένοι συνάδερφοί τους και να τους μιμηθούν αν θέλουν να επιβιώσουν οικονομικά, είναι η κατακλείδα του προέδρου.
Η ασφάλεια και οι συνθήκες εργασίας σε ένα περίπτερο
Τα περίπτερα είναι από τις πλέον ευάλωτες «επιχειρήσεις» σε θέματα ασφάλειας. Η πλειοψηφία των περιπτεράδων παίρνει όσο καλύτερα μέτρα μπορεί καθώς μία φορά αν τους ληστέψουν δεν μπορούν εύκολα να ανακάμψουν. Υπάρχει ακόμα η διάρρηξη και η κλοπή. Όταν ένα περίπτερο κινείται συνήθως οριακά στα οικονομικά του, όταν του συμβεί κάτι από αυτά έρχεται και το γονατίζει.
«Πάνε του βάζουν το μαχαίρι ή το πιστόλι και μέσα σε δευτερόλεπτα μπαίνουν μέσα και αδειάζουν όλο το εμπόρευμα σε σακούλες και αδειάζουν ειδικά τα τσιγάρα που το κόστος τους είναι υψηλό. Εκεί τερμάτισες. Συνήθως οι ζημιές με τα τσιγάρα είναι από 6.000 ευρώ το λιγότερο και φτάνουν και 10.000-12.000 ευρώ. Πέρα από αυτό θα σου πάρουν φυσικά και το ταμείο» μας περιγράφει ενδεικτικά ο πρόεδρος της ΕΠΑ. Στις κλοπές και τις διαρρήξεις, υπάρχουν ζημιές που παθαίνει και το κουβούκλιο του περίπτερου. Λόγω των απανωτών χτυπημάτων είναι λίγες πλέον οι ασφαλιστικές που ασφαλίζουν το περίπτερο. Το θέμα που επίσης είναι σοβαρό είναι πως πάνω σε αυτές τις περιπτώσεις ληστειών έχουν υπάρξει ακόμα και νεκροί και για αυτό ο πρόεδρος υπενθυμίζει τις παραινέσεις της αστυνομίας να μην αντιδρά ο περιπτεράς όταν τον ληστεύουν.
Ώς προς τις συνθήκες εργασίας απλά αρκεί να πει κανείς πως βασικές ανάγκες όπως η τουαλέτα δεν καλύπτονται. Δεν υπάρχουν. Για τους άντρες είναι λίγο πιο εύκολο καθώς μπορούν να «ξαλαφρώσουν» σε ένα μπουκάλι ή σε κάποιο παρακείμενο πάρκο, καφενείο ή ξενοδοχείο. Για τις γυναίκες όπως γίνεται κατανοητό, το θέμα αυτό είναι ακόμα πιο δύσκολο.
Αυτή η κατάσταση έχει ωθήσει πολλούς περιπτεράδες να αποφεύγουν ακόμα και να πιουν λίγο νερό και να προσπαθούν να προσαρμόσουν τις βιολογικές ανάγκες τους, στο εξαντλητικό ωράριό τους. Το θέμα είναι πως λόγω των πολλών καθιστικών ωρών, με την πάροδο των ετών αναπτύσσονται πολλά μυοσκελετικά προβλήματα.
Εν κατακλείδι αυτό που μπορεί να πει κανείς είναι ότι συνυπολογίζοντας το «κέρδος» που μπορεί να έχει κανείς από ένα περίπτερο και τους κινδύνους και τις δυσκολίες, θα πρέπει μάλλον να δούμε με άλλο μάτι την υπόθεση περίπτερο και σίγουρα να σεβαστούμε ακόμα πιο πολύ τους εργαζόμενους σε αυτά. Στην εποχή μας είναι από τα πιο κακοπληρωμένα επαγγέλματα καθώς το τίμημα που πληρώνει ο περιπτεράς είναι βαρύτατο καθώς επί της ουσίας παύει να έχει προσωπική ζωή λόγω των ατελείωτων εργατοωρών. Αυτή η εξαντλητική κατάσταση πολλές φορές κάνεις τους περιπτεράδες αγενείς, κάτι που αναγνωρίζει και ο Θεόδωρος Μάλλιος, που ζητά την κατανόηση του κοινού που στην τελική όπως τονίζει «από αυτό ζούμε».
[nbst]