Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το πιο σημαντικό σύστημα του αυτοκινήτου όταν το θερμόμετρο… χτυπάει κόκκινο.

Τις τελευταίες ημέρες το πρώτο μεγάλο κύμα καύσωνα του φετινού καλοκαιριού σαρώνει τη χώρα, με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία να προειδοποιεί ότι το φαινόμενο θα συνεχίσει να ταλαιπωρεί τους πολίτες μέχρι την Παρασκευή 13 Ιουνίου, ενώ από το Σαββατοκύριακο θα υπάρχει πτώση της θερμοκρασίας στα κανονικά για την εποχή επίπεδα.

Σε αυτές τις συνθήκες το air condition στο αυτοκίνητο αποτελεί μια… όαση δροσιάς. Για τους περισσότερους θεωρείται αξεσουάρ άνεσης, όμως στην πραγματικότητα κάθε άλλο παρά έτσι είναι. Το κλιματιστικό σύστημα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του εξοπλισμού ασφαλείας για τον πολύ απλό λόγο. Φανταστείτε τα αντανακλαστικά ενός ιδροκοπημένου οδηγού σε μια δύσκολη στιγμή, με αυτά ενός οδηγού, ο οποίος βρίσκεται σε έναν περιβάλλον με ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας.

Σύμφωνα με μελέτες, σε θερμοκρασίες 35o C (μια τυπική καλοκαιρινή ημέρα δηλαδή), οι αντιδράσεις του οδηγού είναι κατά 20% πιο αργές απ΄ ότι θα ήταν σε νορμάλ θερμοκρασίες (25ο C ) και μπορούν να συγκριθούν με την περίπτωση 0,5 gr/lt αλκοόλ στο αίμα του!

Και εάν δεν σας πείσαμε ακόμη, σκεφτείτε το πόσο εκνευριστική είναι για τους επιβάτες η ζέστη και οι αεροδυναμικοί θόρυβοι από τα ανοικτά παράθυρα, εν αντιθέσει με την ποιότητα στο ταξίδι που απολαμβάνουν οι επιβάτες μιας κλιματιζόμενης καμπίνας.

Ωστόσο πολλά είναι τα λάθη στα οποία υποπίπτουν οι οδηγοί στην προσπάθειά τους να έχουν πιο γρήγορα αποτελέσματα στην ψύξη του εσωτερικού του αυτοκινήτου τους, αλλά και σε ότι έχει να κάνει με την λειτουργία, αλλά και την γενικότερη χρήση του. Σταχυολογήσαμε τα εξής:

1. Εκκίνηση και άμεση λειτουργία του κλιματιστικού

2. Συνεχής λειτουργία του του κλιματιστικού στο maximum

3. Μη έγκαιρη απενεργοποίηση του κλιματιστικού

4. Λανθασμένη θέση αεραγωγών

5. Λειτουργία κλιματιστικού και ανοικτά παράθυρα στο ταξίδι

6. Μεγάλη διαφορά εξωτερικής θερμοκρασίας με αυτή που έχει επιλεγεί στην καμπίνα

7. Λανθασμένη χρήση της επιλογής ανακύκλωσης αέρα

8. Κάπνισμα στην καμπίνα από τους επιβάτες

9. Άγνοια λειτουργίας και ορθής χρήσης των ρυθμίσεων από επιβάτες και οδηγό

10. Αποφυγή συντήρησης του κλιματιστικού

Είναι προφανές ότι το κλιματιστικό είναι απαραίτητο σε ένα σύγχρονο ΙΧ από την στιγμή μάλιστα που χρόνο με τον χρόνο η κλιματολογικές συνθήκες γίνονται όλο και πιο δύσκολες. Πολλά λέγονται για το προηγμένο αυτό σύστημα (μείωση απόδοσης κινητήρα, κίνδυνος ψύξης, υπερβολική κατανάλωση), όμως λίγα από αυτά ισχύουν.

Το κείμενο που ακολουθεί έχει σκοπό να ενημερώσει για την γνώση και την ορθή χρήση του air conditionκαι με πρακτικές συμβουλές να σας δείξει το πώς θα επιτύχετε την καλύτερες συνθήκες κλιματισμού. Πληροφορίες που αφορούν την λειτουργία του συστήματος, την συντήρηση και τα σημεία που θα πρέπει να προσέξετε ιδιαίτερα στο ρεπορτάζ που ακολουθεί.

Τα είδη των κλιματιστικών συστημάτων

Η άψογη συντήρηση του κλιματιστικού συστήματος είναι απαραίτητη για την μακροζωία του και την εξασφάλιση των ιδανικών συνθηκών στην καμπίνα. Χωρίς να απαιτείται κάτι περισσότερο από την τήρηση των οδηγιών του κατασκευαστή, όσον αφορά την συντήρηση, αυτό που θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα από την πλευρά του οδηγού είναι ο τρόπος χρήσης.Καταρχάς, υπάρχουν δύο τύποι κλιματισμού ο αυτόματος που είναι περισσότερο γνωστός ως clima και ο απλός ή χειροκίνητος.

Με τον αυτόματο, μπορούμε να επιλέξουμε την επιθυμητή θερμοκρασία, η οποία διατηρείται σταθερή με κατάλληλους αισθητήρες. Οι τελευταίοι είναι διάσπαρτοι σε διάφορα σημεία της καμπίνας (μάλιστα στα σύγχρονα αυτοκίνητα, δίνουν την δυνατότητα στον οδηγό να επιλέξει διαφορετική θερμοκρασία από τον συνοδηγό) και ενεργοποιούν παράλληλα τον κλιματισμό και το καλοριφέρ του αυτοκινήτου, σε συνάρτηση με την εξωτερική θερμοκρασία. Στον απλό κλιματισμό, ο συνδυασμός αυτός επιτυγχάνεται με τη χειροκίνητη χρήση των δύο διακοπτών. Ο οδηγός είναι αυτός που θα επιλέξει ζεστό ή κρύο και την ένταση του ανεμιστήρα. 

Το χειροκίνητο σύστημα έχει ένα βασικό πλεονέκτημα, καθώς μπορούμε να επιτύχουμε τη μέγιστη δυνατή απόδοση, ενώ στο clima οι αισθητήρες θέτουν κάποιους περιορισμούς. Ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα του συστήματος clima, είναι η επιλογή «defrost», η οποία μας δίνει τη δυνατότητα να αφαιρέσουμε την υγρασία από το εσωτερικό για ταχύτερο ξεθάμπωμα των παραθύρων. Αυτό βέβαια επιτυγχάνεται και με το χειροκίνητο σύστημα, αρκεί να ανοίξουμε ταυτόχρονα τον κλιματισμό και το καλοριφέρ, με εσωτερική ανακύκλωση του αέρα.

Τρόπος χρήσης

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το έργο του κλιματισμού δεν είναι η «παραγωγή» ψύξης, αλλά η αφαίρεση ενός μέρος της θερμότητας της καμπίνας. Η θερμότητα στο εσωτερικό δημιουργείται από την απώλεια της ενέργειας της ακτινοβολίας του ήλιου όταν διαπερνά τα τζάμια ή απορροφάται από τα μεταλλικά μέρη του αμαξώματος.

Είναι προφανές ότι τα φιμέ κρύσταλλα και ιδιαίτερα τα αθερμικά, το οποία εφοδιάζουν πολλά από τα σύγχρονα αυτοκίνητα, ανακλούν σημαντικό ποσό ακτινοβολίας, όπως και η ανοιχτόχρωμη βαφή του αυτοκινήτου.

Τους καλοκαιρινούς μήνες η θερμοκρασία που μπορεί να σημειωθεί στο εσωτερικό ενός αυτοκινήτου μπορεί να φτάσει και τους 70 βαθμούς Κελσίου. Αρκεί μια έκθεση λίγων ωρών στον ήλιο.

Όσον αφορά τα διάφορα αλεξήλια που τοποθετούνται στο εσωτερικό, αυτά προσφέρουν μειωμένη προστασία από τις ηλιακές ακτίνες σε σχέση με τα εξωτερικά καλύμματα. Επειδή τοποθετούνται πίσω από τα τζάμια, το ηλιακό φως έχει ήδη χάσει ενέργεια διαπερνώντας το κρύσταλλο και η ενέργεια αυτή έχει μετατραπεί σε θερμότητα που παραμένει στο εσωτερικό.

Εάν θέλετε να διατηρήσετε πιο δροσερό το εσωτερικό του αυτοκίνητου σας και να μην επιβαρύνετε το έργο του κλιματιστικού, προτιμήστε τα ειδικά εξωτερικά καλύμματα. Είναι πολύ αποτελεσματικότερα, αφού εκτός από τις όποιες αντηλιακές ιδιότητες επιτρέπουν στο λεπτό στρώμα του αέρα που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτές και στην επιφάνεια του αυτοκινήτου, να δρα ως θερμομονωτικό υλικό.

Το μεγαλύτερο λάθος των οδηγών είναι ότι μπαίνοντας στο αυτοκίνητο θέτουν σε λειτουργία το air condition στην μεγαλύτερη κλίμακα, χωρίς να τηρούν την σωστή διαδικασία που είναι η εξής:

Για να διευκολύνουμε τη λειτουργία του κλιματιστικού, πρέπει πρώτα να κινηθούμε με ανοιχτά παράθυρα (συνήθως πέντε λεπτά της ώρας), ώστε να αποβληθεί ο θερμός αέρας. Στην συνέχεια, αφού βέβαια κλείσουμε τα παράθυρα, μπορούμε να θέσουμε τον κλιματισμό σε λειτουργία, με ενεργοποιημένη την εσωτερική ανακύκλωση του αέρα.

Η πτώση της θερμοκρασίας θα έρθει σταδιακά. Για να αυξήσουμε την απόδοση του κλιματιστικού συστήματος, θα πρέπει να έχουμε σε ισχύ την εσωτερική ανακύκλωση του αέρα. Με αυτό τον τρόπο, ο μηχανισμός δεν καταναλώνει πρόσθετο έργο, αφού απλώς διατηρεί σταθερή τη θερμοκρασία του ήδη ψυχρού αέρα. Προσοχή όμως, η ανακύκλωση δεν πρέπει να κρατήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί το οξυγόνο που περιέχει η καμπίνα εξαντλείται. Η προτιμότερη μέθοδος-ειδικά στα μεγάλα ταξίδια-είναι η εξής:

Όταν δημιουργηθεί η κατάλληλη θερμοκρασία στο εσωτερικό να απενεργοποιήσετε την ανακύκλωση, ώστε η καμπίνα να τροφοδοτείται με φρέσκο αέρα. Η ανακύκλωση είναι επιβεβλημένη όταν οι εξωτερικές συνθήκες είναι δύσκολες (π.χ. πίσω από ένα φορτηγό που «καπνίζει», σε έναν δρόμο με δυσοσμίες κ.τ.λ.), ώστε αυτές να μην περάσουν στο εσωτερικό.

Ασφαλής λειτουργία

Όποιες προφυλάξεις παίρνουμε με τα κλιματιστικά του σπιτιού, οι ίδιες ακριβώς ισχύουν και για τον κλιματισμό του αυτοκινήτου Ως γνωστόν, ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ιδιαίτερα επιρρεπής σε θερμοκρασιακές μεταβολές άνω των 10 βαθμών Κελσίου. Στην περίπτωση που η εξωτερική θερμοκρασία ξεπερνάει τους 40 βαθμούς Κελσίου στον ήλιο, φαινόμενο σύνηθες στην χώρας μας, η μείωση της θερμοκρασίας στην καμπίνα θα πρέπει να γίνει σταδιακά και όχι απότομα, καθώς ο κίνδυνος θερμικού σοκ είναι μεγάλος.

Κάτι ανάλογο ισχύει και στην περίπτωση που πλησιάζουμε στον προορισμό μας. Φανταστείτε εάν από τους 22-24 βαθμούς του εσωτερικού του αυτοκινήτου σας, ανοίξετε την πόρτα και βγείτε απότομα στους 40, το πόσο θα ταλαιπωρήσετε τον οργανισμό σας. Ειδικά τα παιδιά και τα άτομα τρίτης ηλικίας, είναι πολύ πιο ευαίσθητα, αφού ο οργανισμός τους προσαρμόζεται πιο δύσκολα σε τέτοιες καταστάσεις. Γι’ αυτό, λίγο πριν φτάσουμε στον προορισμό μας, θα πρέπει να αυξήσουμε σταδιακά τη θερμοκρασία στο εσωτερικό, ώστε να αποφύγουμε την απότομη έκθεσή μας στο θερμό περιβάλλον.

Μπορεί ο δροσερός αέρας των αεραγωγών να μας ευχαριστεί, όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κατευθύνουμε το ρεύμα τους επάνω μας, αφού ο κίνδυνος ψύξης είναι άμεσος. Η προτεινόμενη λύση είναι να κατευθύνουμε πάντοτε τον ψυχρό ρεύμα προς την οροφή του αυτοκινήτου, όπου συσσωρεύεται ο θερμός αέρας.

Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι όσο μεγαλύτερες είναι οι γυάλινες επιφάνειες ενός αυτοκινήτου τόσο πιο δύσκολο είναι το έργο του κλιματιστικού συστήματος. Όπως βέβαια και στην περίπτωση που οι επιβάτες αυξηθούν, η θερμότητα των σωμάτων τους επιβαρύνει την κατάσταση.

Ακόμη πιο δύσκολα γίνονται τα πράγματα στην περίπτωση που καπνίζουν. Ο καπνός των τσιγάρων συμβάλλει στην ανάπτυξη μυκήτων, που αναπτύσσονται στο κάτω μέρος των εξαεριστήρων, εκεί που συσσωρεύεται υγρασία (την ύπαρξή τους γνωστοποιεί η δυσοσμία).

Για να μειώσουμε την ανάπτυξή τους, θα πρέπει όταν κλείνουμε τον κλιματισμό, να θέτουμε σε λειτουργία τον ανεμιστήρα στη μεγαλύτερη ταχύτητα για λίγα λεπτά, ώστε να εξατμιστεί η παραμένουσα υγρασία, όπως και να θέτουμε σε λειτουργία των κλιματισμό τουλάχιστον πέντε λεπτά εβδομαδιαίως. Πάντως στο εμπόριο υπάρχουν ειδικά υγρά που ψεκάζονται στις γρίλιες του εξαερισμού και καταπολεμούν τους μύκητες.

Η διαδικασία λειτουργίας του συστήματος

Η εξέλιξη της τεχνολογίας στην αυτοκινητοβιομηχανία είχε θεαματικότατα αποτελέσματα και στον κλιματισμό, έστω και αν οι βασικές αρχές της λειτουργίας του διατηρούνται. Στα σύγχρονα αυτοκίνητα ελέγχεται ηλεκτρονικά μέσω της κεντρικής μονάδας, η οποία και αναλαμβάνει την εξισορρόπηση της απόδοσης του κινητήρα σε συνάρτηση με τις επιλογές μας στην απόδοση του κλιματιστικού. Αυτό συμβαίνει είτε πρόκειται για ένα χειροκίνητο κλιματιστικό είτε για αυτόματα ρυθμιζόμενο (Clima). Η βασική αρχή της λειτουργίας του κλιματιστικού και τα βασικά του μέρη είναι τα εξής:

Α) Το κύκλωμα του κλιματισμού αποτελείται από το συμπιεστή, ο οποίος συμπιέζει το ψυκτικό μέσο (Freon R-134a), που βρίσκεται σε αέρια κατάσταση και στους 65 βαθμούς Κελσίου, ωθώντας το προς το ψυγείο του συστήματος, όπου υγροποιείται και αφαιρείται η θερμοκρασία του, φτάνοντας τους -15 βαθμούς.

Β) Στη συνέχεια, περνώντας από το φίλτρο, αποβάλλεται η υγρασία του (που διαφεύγει προς το κάτω μέρος του αυτοκινήτου μέσω ενός λεπτού σωλήνα) και πηγαίνει προς τον εξατμιστή, που βρίσκεται πίσω από το ταμπλό.

Γ) Στην είσοδό του, μία ειδική βαλβίδα εκτόνωσης μειώνει την πίεση του υγρού, το οποίο αεριοποιείται στους -5 βαθμούς Κελσίου, απορροφώντας τη θερμοκρασία και την υγρασία του εσωτερικού χώρου. Ενας θερμοστάτης ελέγχει τη σταθερότητα της θερμοκρασίας του Freon, που πρέπει να διατηρείται πάντα στους -5 βαθμούς Κελσίου κατά την είσοδό του στον εξατμιστή.

Δ) Το Freon μεταφέρεται στο συμπιεστή, όπου συμπιέζεται και πάλι, για να αποβάλει στο ψυγείο τη θερμοκρασία που έχει παραλάβει. Η ψυκτική απόδοση του κλιματιστικού συστήματος ανέρχεται στα 22-23.000b.t.u.

Τέλος, όσον αφορά τον συμπιεστή, αυτός περιστρέφεται μέσω ιμάντα από τον στροφαλοφόρο άξονα του κινητήρα.

Η ισχύς που «κόβει» από τον κινητήρα αντιστοιχεί με την απώλεια μόνο 1,5 ίππου (όσο και ένα ανοιχτό παράθυρο με ταχύτητα 100 km/h). Παλαιότερα, ο κλιματισμός αφαιρούσε ακόμη και 7 ίππους από την ισχύ του κινητήρα.

Ως προς την κατανάλωση καυσίμου, αυτή αυξάνεται μόνο στο ποσοστό που αναλογεί στην απώλεια ισχύος και είναι ανάλογη της περιπτώσεως που το αυτοκίνητο μεταφέρει ανάλογο φορτίο.

Όπως προαναφέρθηκε, το κλιματιστικό σύστημα είναι συνδεδεμένο με τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο, ο οποίος “αναγνωρίζει” το πρόσθετο «φορτίο» και δίνει εντολή στον ψεκασμό για πλουσιότερο μείγμα.

Μικρές συμβουλές

• Σε καμία περίπτωση δεν θέτουμε τον κινητήρα σε λειτουργία με το κλιματιστικό σύστημα ενεργοποιημένο, ούτε τον σβήνουμε, αν δεν έχουμε πρώτα απενεργοποιήσει τον κλιματισμό. 
• Η σωστή ενεργοποίηση του κλιματισμού εν κινήσει προϋποθέτει την μείωση των στροφών του κινητήρα, ώστε η εμπλοκή του συμπιεστή να γίνει ομαλά.
• Μεγάλο σφάλμα είναι η διακοπή της λειτουργίας του κλιματισμού, στην διαδικασία προσπέρασης. Τα σύγχρονα κλιματιστικά συστήματα ελέγχονται από τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο του κινητήρα, ο οποίος διακόπτει στιγμιαία τη λειτουργία του κλιματισμού, όταν επιχειρούμε να επιταχύνουμε και τον θέτει σε λειτουργία, όταν η ταχύτητα σταθεροποιηθεί.

Τα συνήθη προβλήματα και η αντιμετώπισή τους

Όπως όλα τα συστήματα του αυτοκινήτου, έτσι και το κλιματιστικό μπορεί να παρουσιάσει κάποιες δυσλειτουργίες, όπως μειωμένη απόδοση, δυσκολία ενεργοποίησης, δυσοσμίες κ.τ.λ. Επειδή πρόκειται για ένα περίπλοκο σύστημα μην καταφύγετε σε κάποια «πατέντα» ή την συμβουλή του «πολύξερου» φίλου σας.

Αμέσως να επισκεφτείτε ένα ειδικό συνεργείο για την όποια επισκευή. Θα πρέπει να γνωρίζετε πως η συντήρηση του κλιματιστικού είναι απαραίτητη τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο και πως θέτοντάς σε λειτουργία ακόμη και τον χειμώνα (μια φορά την εβδομάδα για λίγα λεπτά της ώρας) επιτυγχάνουμε την μακροζωία του, καθώς αποτρέπουμε στα διάφορα ελαστικά σημεία να ξεραθούν και να παρουσιάσουν φθορές.

Η αιτία της κακοσμίας των κλιματιστικών έχει να κάνει με τον εξατμιστή του κλιματιστικού. Μόλις οι υδρατμοί, που περιέχει ο αέρας, έρθουν σε επαφή με την επιφάνεια του εξατμιστή, η οποία είναι παγωμένη, υγροποιούνται. Τα σταγονίδια που μένουν στην επιφάνεια του εξατμιστή συγκεντρώνουν επάνω τους σκόνες, ζωύφια και μικροοργανισμούς που αιωρούνται στον αέρα.

Οταν ο κλιματισμός “αυτοκαθαρίζεται”, πολλές φορές ο καθαρισμός είναι ατελής με αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών των οποίων η οσμή μεταφέρεται στην καμπίνα των επιβατών. Η λύση είναι πολύ απλή και αφορά την αλλαγή του φίλτρου αφύγρανσης και μικροσωματιδίων. Επίσης, ένας πιο πρακτικός τρόπος είναι, να κλείνουμε το air condition 10 λεπτά πριν φθάσουμε στο προορισμό μας, αφήνοντας τον ανεμιστήρα σε λειτουργία για να διώξει την υγρασία από το σύστημα.