Την τελευταία του πνοή σε ηλικία 82 ετών άφησε ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών ο πρώην δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης. Το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.
Ήταν ο 60ός δήμαρχος Θεσσαλονίκης, διατελώντας τα καθήκοντά του από την 1η Ιανουαρίου του 2011 έως τις 31 Αυγούστου του 2019, αφού κέρδισε δύο διαδοχικές δημοτικές εκλογικές αναμετρήσεις, ενώ από το 2018 είχε αποφασίσει να μην κατέλθει υποψήφιος στις επόμενες αυτοδιοικητικές. Από τον Ιανουάριο ήταν δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης με την παράταξη του Σπύρου Πέγκα.
Γεννημένος στις 13 Ιουνίου 1942 στη Θεσσαλονίκη, ήταν επιχειρηματίας, πολιτικός, οινολόγος και κατείχε πτυχίο Χημείας.
Η καταγωγή του ήταν βλάχικη, από το Κρούσοβο της Βόρειας Μακεδονίας, το Νυμφαίο της Φλώρινας και τη Μοσχόπολη της Αλβανίας. Παππούς του ήταν ο συνονόματός του Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος ίδρυσε το πρώτο οινοποιείο της οικογένειας στη Νάουσα.
Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του Πειραματικού Σχολείου Θεσσαλονίκης, στο γυμνάσιο του Κολλεγίου Ανατόλια και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο τμήμα Χημείας του ΑΠΘ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 απέκτησε ιδιόκτητο αμπελώνα στο Γιαννακοχώρι Ημαθίας, όπου φύτεψε αμιγή ποικιλία ξινόμαυρου, εφαρμόζοντας πρωτοποριακές, για την περιοχή, τεχνικές.
Ήταν γνωστός και για την πλούσια οικολογική του δράση, με έμφαση την άγρια ζωή, καθώς ίδρυσε την οργάνωση «Αρκτούρος» για την προστασία της αρκούδας, των άγριων ζώων και της φύσης των ελληνικών δασών.
Είχε διατελέσει πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, καθώς και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, ενώ κατά τη δεκαετία του 1980 και του 1990 είχε εμπλακεί με επιτυχία στη διοίκηση του μπασκετικού Άρη, τον σύλλογο που υποστήριζε από μικρός.
Το 2020 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε συνεργασία με τη Μαρία Μαυρικάκη, η αυτοβιογραφία του «Εξήντα χρόνια τρύγος», όπου ανιστορείται η ταραχώδης ζωή του και κυρίως η ενασχόλησή του οινοποιού κυρ Γιάννη με το αμπέλι και το κρασί.
Πολιτική σταδιοδρομία
Το 1992 ίδρυσε την «Ένωση Πολιτών Θεσσαλονίκης» και το 2002 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «Θεσσαλονίκη Τώρα» του υποψηφίου του ΚΚΕ, Αγάπιου Σαχίνη. Τον Μάιο του 2004 τοποθετήθηκε στην τιμητική και μη εκλόγιμη τελευταία θέση του ευρωψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ και τον Οκτώβριο του 2005 παραιτήθηκε από τη θέση του δημοτικού συμβούλου λόγω προσχώρησής του στην «Πρωτοβουλία των 4». Το 2006 ήταν ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης ως επικεφαλής της παράταξης «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και κατετάγη τρίτος, συγκεντρώνοντας ποσοστό που προσέγγισε το 16%, ξεπερνώντας ωστόσο τους υποψηφίους των ΛΑΟΣ, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ (Καρατζαφέρη, Σαχίνη και Κουράκη αντίστοιχα).
Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του κόμματος Δράση, με επικεφαλής τον Στέφανο Μάνο, και συμμετείχε στις Ευρωεκλογές του 2009, δίχως να εκλεγεί.
Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Το 2010 ήταν ο νικητής των εκλογών για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης, επικεφαλής του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη», υποστηριζόμενος ταυτόχρονα από τα κόμματα ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά, Δράση, αλλά και την τότε ανεξάρτητη βουλευτή Ντόρα Μπακογιάννη. Στον 2ο γύρο συγκέντρωσε ποσοστό 50,18% (52.191 ψήφους), επικρατώντας με την οριακή διαφορά των 309 ψήφων του υποψηφίου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Γκιουλέκα, ο οποίος συγκέντρωσε 49,82% (51.882 ψήφους).
Πρώτη θητεία, 2011-2014
Προεκλογικά, κατά τις προγραμματικές του δηλώσεις ο Γιάννης Μπουτάρης ανέπτυξε τα σχέδιά του για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών και διαφόρων μνημείων αφιερωμένων στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης και την Επανάσταση των Νεότουρκων, υποστηρίζοντας ότι αυτά θα προσελκύσουν στη Θεσσαλονίκη Εβραίους και Τούρκους τουρίστες οι οποίοι «θα έρθουν με σκοπό να επισκεφτούν τα πατρογονικά τους εδάφη».
Το 2013, σε συνάντησή του με τον τότε Τούρκο υπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωσε θετικός σε ενδεχόμενη λειτουργία τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου εντός της Θεσσαλονίκης. Ως αποτέλεσμα των συστηματικών προσπαθειών του Γιάννη Μπουτάρη και των αρμόδιων φορέων της πόλης για προσέλκυση τουριστών στη Θεσσαλονίκη με όχημα το πολυπολιτισμικό παρελθόν της, οι επισκέπτες της πόλης από το Ισραήλ αυξήθηκαν κατά 358% και από την Τουρκία κατά 226% κατά την περίοδο 2010-2013.
Με την είσοδο στον δήμο, συμμετείχε ως βασικός μάρτυρας στη δίκη του πρώην δημάρχου Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, ο οποίος καταδικάστηκε αρχικά σε ισόβια κάθειρξη για συνολική υπεξαίρεση 17,9 εκατ. ευρώ και εν συνεχεία σε κάθειρξη 12 ετών από το Εφετείο. Αφού έμεινε περίπου δυόμιση χρόνια στη φυλακή, αφέθηκε ελεύθερος λόγω προβλημάτων υγείας.
Δεύτερη θητεία, 2014-2019
Το 2014 ήταν και πάλι νικητής των εκλογών για το δήμο Θεσσαλονίκης. Ο συνδυασμός του «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» κατέβηκε ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της Δράσης. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 18 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 36,04%, το άθροισμα δηλαδή περίπου των ψήφων των δύο υποψηφίων που στηρίχθηκαν από τα δύο μεγάλα κόμματα της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Στον δεύτερο γύρο, στις 25 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 58,11% των ψήφων αφήνοντας πίσω του τον υποψήφιο της ΝΔ Σταύρο Καλαφάτη.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας, ο δήμος συνεργάστηκε με την ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Σε δηλώσεις του το 2016, λόγω της μεγάλης αύξησης προσφύγων στα σύνορα της περιοχής Ειδομένης, έκανε λόγο για ανάγκη περισσότερων κλειστών στρατοπέδων για όσους μετανάστες εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό τον περιορισμό και την δίκαιη κατανομή σε χώρους υποδοχής. Επίσης, ανακοίνωσε και μία νέα πρωτοβουλία για την αναζήτηση εργασίας προσφύγων που βρίσκονται προσωρινά στα Διαβατά. Στη περιοχή του Λιμανιού φιλοξενήθηκαν περίπου 200 άτομα, ενώ αρχικώς ανέρχονταν σε 350, και στα Διαβατά περίπου 1.700 πρόσφυγες, ενώ αρχικά ανέρχονταν σε 2.100.
Το 2015 ολοκληρώθηκε η ανάπλαση των Πλατειών Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, ενώ η δημαρχία κατάφερε να εξασφαλίσει και δάνειο επενδύσεων ύψους 20 εκατ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος συνέβαλε μέσω των πιέσεών του στη διάσωση και ανάδειξη μεγάλων αρχαιολογικών τμημάτων επί της οδού Βενιζέλου χωρίς να ακυρωθεί το έργο του μετρό όπως αρχικά αναμενόταν.
Ύστερα από 9 χρόνια ως δήμαρχος πήρε την απόφαση να γνωστοποιήσει τον Νοέμβριο του 2018 ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του 2019, με τη θητεία του να λήγει στις 31 Αυγούστου 2019.
Επίθεση στον Λευκό Πύργο το 2018
Στις 19 Μαΐου 2018, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων στη Θεσσαλονίκη, δέχθηκε σωματική επίθεση με κλοτσιές, γροθιές και αντικείμενα από παρευρισκόμενους. Ο Γιάννης Μπουτάρης κατάφερε να διαφύγει, ενώ τον ακολούθησαν μέχρι και το ΙΧ του, προκαλώντας σοβαρές υλικές ζημιές κατά την αποχώρησή του.
Οι δράστες ταυτοποιήθηκαν και εν συνεχεία τρεις από αυτούς καταδικάστηκαν από το δικαστήριο της Θεσσαλονίκης. Η διάδοση ψευδών ειδήσεων μέσω ακροδεξιών διαδικτυακών σελίδων φέρεται να αποτέλεσε αφορμή για την επίθεση στον δήμαρχο της Θεσσαλονίκης. Κάποιες από αυτές παρουσιάστηκαν λίγες ημέρες πριν από την εκδήλωση και έκαναν λόγο για έγκριση από τον Γιάννη Μπουτάρη σε πορεία ομοφυλοφίλων για το Thessaloniki Pride, κάτι που αποδείχθηκε ψευδές, καθώς ομάδα αριστερών ομοφυλοφίλων προχώρησαν σε ανεξάρτητη πορεία χωρίς να ζητήσουν ή να λάβουν άδεια από τον δήμο Θεσσαλονίκης.
Το γεγονός έλαβε μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις και καταδικάστηκε έντονα από τον εγχώριο και ξένο τύπο, καθώς και από σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα. Η τουρκική εφημερίδα Χουριγιέτ είχε πρώτο θέμα την επίθεση, με τον τίτλο «ξύλο στη φιλία».
Παραπομπή σε δίκη
Παραπέμφθηκε σε δίκη ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης τον Νοέμβριο του 2018, μαζί με όλα τα μέλη της διοίκησης του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η κατηγορία αφορούσε τη περίοδο 2011-14 και συγκεκριμένα μία σειρά διπλών αμοιβών και επιδομάτων που χορηγήθηκαν σε εργαζομένους του φεστιβάλ. Τον Δεκέμβριο του 2020 το Εφετείο αθώωσε τον Γιάννη Μπουτάρη.
Θέσεις και απόψεις
Ο Γιάννης Μπουτάρης, μέσα από τις δύο θητείες του στον δήμο Θεσσαλονίκης αναγνωρίστηκε για τις προοδευτικές του πολιτικές, τη στήριξη στην εβραϊκή κοινότητα, τις φιλικές σχέσεις που έχει αναπτύξει με επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους γειτονικών χωρών, αλλά και το ανοιχτό κάλεσμα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα της πόλης με σκοπό την τίμηση της διαφορετικής σεξουαλικότητας και τη συμπεριληπτικότητα. Επί δημαρχίας του εγκρίθηκε και η ετήσια διοργάνωση των εκδηλώσεων «Gay Pride», που ονομάστηκε Thessaloniki Pride και στην οποία ο ίδιος παρευρέθηκε. Το 2015 τάχθηκε ανοιχτά υπέρ του συμφώνου συμβίωσης ομοφυλόφιλων ζευγαριών και της υιοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης του θητείας υποστήριξε την επίλυση του Μακεδονικού ζητήματος και στα τέλη του 2017 κάλεσε στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά τον τότε πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ, για να συζητηθούν οι σχέσεις των δύο χωρών, μία πρόσκληση που είχε γίνει δεκτή. Μετά τη σύναψη της Συμφωνίας των Πρεσπών τον Ιούνιο του 2018, ο Γιάννης Μπουτάρης σε συνέντευξη στους Financial Times έκανε λόγο για μεγάλη επιτυχία που θα έχει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία.
Προσωπική ζωή
Υπήρξε παντρεμένος για πολλά χρόνια με την Αθηνά Μιχαήλ, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Μιχάλη, τον Στέλιο και τη Φανή. Χώρισαν προσωρινά το 1981, αλλά αργότερα αποφάσισαν να συζήσουν και πάλι, χωρίς όμως να παντρευτούν. Αφού η Μιχαήλ απεβίωσε, ο Γιάννης Μπουτάρης εκπλήρωσε την επιθυμία της να μην ταφεί θρησκευτικά αλλά να αποτεφρωθεί, κάτι που έλαβε χώρα στη γειτονική Βουλγαρία, καθώς δεν υπήρχε αποτεφρωτήριο στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα, διατήρησε δεσμό για 13 χρόνια με την Αυστριακή Γκαμπριέλα Σάινερ, ο οποίος τελείωσε το 2015. Τον Ιούνιο του 2018 υπέγραψε σύμφωνο συμβίωσης με τη Μαρία Ιωαννίδου, ένα σύμφωνο που λύθηκε τον Οκτώβριο του 2020.
Ο αδελφός του, Κωνσταντίνος Μπουτάρης, είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Μπουτάρη ΑΕ. Είχε συγγένεια με τον απερχόμενο, πια, περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας και νεοδιορισθέντα Επίτροπο Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολος Τζιτζικώστας.
Ο Γιάννης Μπουτάρης είχε παραδεχθεί δημόσια ότι κατά τη δεκαετία του 1980 έπασχε από αλκοολισμό, ενώ από τη θεραπεία και μετά, δηλαδή από το 1991, δεν έχει καμία επαφή με το αλκοόλ.
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Γιάννης Μπουτάρης είχε ανακηρυχθεί διά ψηφοφορίας «δήμαρχος του μήνα» σε παγκόσμιο επίπεδο, για τον Οκτώβριο του 2012, από τον ιστότοπο citymayors.com, ενώ το 2016 τιμήθηκε στη Νέα Υόρκη από τον σύλλογο Αμερικανών Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας με το βραβείο «Δαμασκηνός» για τη συμβολή του στην προώθηση της ελευθερίας και της συνύπαρξης θρησκειών στην Ελλάδα.
Θεωρείτο μέχρι και σήμερα ως ένας από τους σημαντικότερους οινολόγους και οινοποιούς της Ελλάδας.
