Έπειτα από πέντε χρόνια φωτογραφικής περιπλάνησης στα Μοναστήρια και στις σπηλιές των γεροντάδων του Όρους, ο Στράτος Καλαφάτης μας φέρνει κοντά στον αθέατο κόσμο της Αθωνικής Πολιτείας.
Το οδοιπορικό του φωτογράφου στον Άθω ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2008 και ολοκληρώθηκε σε εικοσιπέντε επισκέψεις και συνολικά 200 ημέρες ώσπου ο καλλιτέχνης να παρουσιάσει μια σύγχρονη εκδοχή για το Αγιορείτικο τοπίο και τους ανθρώπους του.
Το γεγονός με τίτλο «Άθως, Τα Χρώματα της Πίστης» πρωτοπαρουσιάστηκε με επιτυχία πέρυσι από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης στη Θεσσαλονίκη. Μεγάλο μέρος του εκτέθηκε στο Bozar στις Βρυξέλλες και τώρα φιλοξενείται στο νεοκλασικό του ΜΙΕΤ στην Αθήνα, ακριβώς δίπλα από το Εθνικό Θέατρο.
Ο Καλαφάτης, που μίλησε αποκλειστικά στη Huffington Post επιχειρεί στο φακό του να αιχμαλωτίσει τη μακραίωνη πνευματική παράδοση στον Άθω, ν’ αποτυπώσει την ιστορία και τον πλούτο της μοναστικής ζωής, με μια εντελώς φρέσκια ματιά.
Επιδίωξή του είναι ν’ αποκαλύψει το κρυμμένο μέσα στο κέλυφος του προφανούς: το αθέατο. Το καταφέρνει, όχι μόνο διότι διαθέτει υψηλή τεχνική και επαγγελματισμό, αλλά διότι είναι κοινωνός, αισθάνεται αυτήν τη λανθάνουσα ουσία, την αύρα του Όρους, μετέχει.
Σέβεται όχι την εικόνα, αλλά τα εικονιζόμενα: τον τόπο, τους ανθρώπους. Γνωρίζει αυτούς που έχει φωτογραφήσει, τους έχει μιλήσει, έχει φιλοξενηθεί στα κελιά τους, έχει δεχτεί την ευλογία και το φίλεμα, δεν είναι τουρίστας στο Όρος. Δεν λειτουργεί καν σαν φωτογράφος, μάλλον λειτουργεί σαν ανώνυμος ζωγράφος, σαν αγιογράφος που ζωγραφίζει ιστορίες αγίων επάνω σε ανθίβολα.
Θα ήθελα να μου μιλήσετε για τη σχέση σας με την ορθόδοξη παράδοση. Η απόφασή σας να ταξιδέψετε και να φωτογραφίσετε το Όρος είχε αποκλειστικά καλλιτεχνικά κριτήρια;
To Άγιον Όρος το επισκέπτομαι από τα εφηβικά μου χρόνια και αργότερα είτε ως προσκυνητής είτε ως επαγγελματίας φωτογράφος.
Παρόλα αυτά ήταν η πρώτη φορά στις αρχές του 2008 που αποφάσισα να «αναμετρηθώ μαζί του» με την ιδιότητα του καλλιτέχνη φωτογράφου.
Έπρεπε σε αυτήν την περίπτωση να συνδυάσω την διπλή ιδιότητα του προσκυνητή και του δημιουργού εικόνων.
Ανήκετε στους δημιουργούς που απαθανάτισαν το Όρος, όπως ο μεγάλος Μπουασονά. Τι είδατε στο Όρος εσείς ή, μάλλον, τι θέλετε να δούμε εμείς στο έργο σας;
Στο έργο του Μπουασονά δεν βλέπουμε το Άγιο Όρος αλλά τον τρόπο που ο μεγάλος αυτός φωτογράφος προσέγγισε τον ιερό αυτό χώρο. Αντίστοιχα, οι δικές μου εικόνες φανερώνουν τα δικά μου βήματα σε ένα Άγιο Όρος που είδα, όπως κανείς άλλος.
Ποια εποχή είναι ιδανική να φωτογραφίζεις στον Άθω;
Κάθε εποχή έχει τη δική της γοητεία. Παρόλα αυτά η μνήμη μου ανακαλεί συχνότερα τις χειμωνιάτικες επισκέψεις, με συζητήσεις σε ζεστά κελιά. Είναι η εποχή με το λιγότερο κόσμο, είναι η εποχή που ταιριάζει περισσότερο στην εσωτερικότητα αυτού του τόπου.
Οι Αγιορείτες πώς σας δέχτηκαν; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες με τους μοναχούς και πώς τις ξεπεράσατε;
Ο τρόπος που φωτογραφίζω τους ανθρώπους απαιτεί χρόνο και την ενεργή συμμετοχή του φωτογραφιζόμενου. Αυτό με οδηγεί να είμαι άμεσος και ειλικρινής σχετικά με τις προθέσεις μου. Αυτή η αμεσότητα τις περισσότερες φορές είναι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεραστούν οι οποιεσδήποτε δυσκολίες και ενδοιασμοί.
Θυμάστε ιδιαίτερα κάποιο περιστατικό με γέροντα;
Περπατούσαμε για ώρα στην έρημο του Αγίου Όρους κατευθυνόμενοι προς τα «φρικαλέα Καρούλια». Ένας Γέροντας καθόταν στην αυλή του κελιού του. Καθώς πλησιάζαμε σήκωσε το κεφάλι του και είπε: « Είσαι ο καλύτερος φωτογράφος του Όρους και ήρθες εδώ για να με φωτογραφίσεις..»Ήταν η πρώτη φορά που συναντιόμασταν. Δεν κρατούσα τίποτα που να δηλώνει την ιδιότητά μου. Τον φωτογράφισα μέχρι που νύχτωσε.
Έπειτα από μια πεντάχρονη διαδρομή, πώς άλλαξε το Όρος εσάς και το βλέμμα σας στο φακό;
Όταν ξεκίνησα αυτό το ταξίδι ήμουν σχεδόν σαράντα χρονών. Σήμερα, κοντεύοντας τα πενήντα, μπορώ να πω ότι ήταν η πιο σημαντική δεκαετία της ζωής μου. Μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια αλλάξανε πολλά που οφείλονται στις διακόσιες μέρες και νύχτες που πέρασα εκεί.
Ο Στράτος Καλαφάτης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1966. Μετά το τέλος των σπουδών του, και αναζητώντας την τύχη του ως φωτογράφος, ξεκίνησε ένα ταξίδι στην Ευρώπη και στην συνέχεια στο Art Institute of Philadelphia (USA) όπου και παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1992 και μέχρι σήμερα ασχολείται με την ανάπτυξη και υλοποίηση μακροχρόνιων φωτογραφικών πρότζεκτ όπως οι “Αρχέτυπες Εικόνες”, η “Ομόνοια 2000 Ταξίδι στον Ομφαλό της Αθήνας”, το “Ημερολόγιο 1998 -2002” η “Saga”, το “Αρχιπέλαγος”, ο ” Άθως – Τα χρώματα της πίστης”, κ.α. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει μαζί με την Λία Ναλμπαντίδου το studiotessera, ένα χώρο που ασχολείται με την εφαρμοσμένη φωτογραφία και την εκπαίδευση νέων φωτογράφων μέσα από πολύπλευρες εκπαιδευτικές δράσεις.
Τον κύκλο του πολυετούς πρότζεκτ “Άθως, Τα Χρώματα της Πίστης” συνοδεύει έκδοση ομότιτλου λευκώματος από τις εκδόσεις Άγρα (142 φωτογραφίες σε περισσότερες από 200 σελίδες).
Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγ. Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου, εως τις 16/4
Πληροφορίες: 210 5223 101, 210 5223540, 210 3234 267
