Οι επιστημονικές έρευνες που δημοσιεύονται σε Αμερική και Ευρώπη απλά επιβεβαιώνουν το προφανές. Σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, σχεδόν οι μισές γυναίκες από 15 έως 44 ετών επέλεξαν να μην τεκνοποιήσουν μέσα στο 2014. Η ίδια μελέτη δείχνει πως το 49.6% των γυναικών ηλικιών 25-29 δεν έχουν παιδιά ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των ηλικιών 30-34, αν και πέφτει στο 28.9%, είναι αρκετά μεγαλύτερο από εκείνο του 2012. Στην Ευρώπη, το εν λόγω φαινόμενο είναι αρκετά μεγαλύτερο. Έρευνα του 2013 έδειξε πως μία στις πέντε γυναίκες ηλικιών 40-44 δεν έχει παιδιά, ενώ πολλές νεότερες μεταξύ 30-34 ετών δεν έχουν σκοπό να αποκτήσουν ποτέ, είτε γιατί δεν μπορούν, είτε γιατί δεν θέλουν.
«Μπορεί παλαιότερα η δημιουργία οικογένειας να θεωρούνταν αυτοσκοπός και σημείο επιβράβευσης για κάθε γυναίκα, συχνά ωστόσο η ύπαρξη ενός ή περισσότερων παιδιών λειτουργούσε απλά σαν δεκανίκι ενός δυσλειτουργικού γάμου ή στοιχείο απασχόλησης για μια γυναίκα που είχε σημαντικά περιορισμένες -και περιοριστικές επιλογές εκτός σπίτιού», μας λέει η ψυχολόγος Αμάντα Μπικάκη. «Το δε βάρος της ανατροφής βάραινε αποκλειστικά τους μητρικούς ώμους. Ωστόσο σήμερα, η γυναίκα δομεί την αυτοεικόνα της μέσω άλλων επιτευγμάτων, τα οποία έχει κατακτήσει με κόπο, χρόνο και χρήμα. Για μία γυναίκα του σήμερα, με τις απεριόριστες επιλογές, που έχει τη δυνατότητα να χτίσει προσωπικές και επαγγελματικές φιλοδοξίες, ο ερχομός ενός παιδιού υποδηλώνει στασιμότητα, αν όχι και πισωγύρισμα. Περιορισμό και αλλαγή τρόπου ζωής- ενώ όμως είναι ικανοποιημένη από αυτόν και κυρίως ενώ έχει η ίδια επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα ζει. Δεν είναι λοιπόν όλες διατιθέμενες να θυσιάσουν όλα αυτά για τα οποία έχουν κοπιάσει, ιδίως δε αν δεν έχουν βρει ένα ταίρι που προτίθεται να είναι συνοδοιπόρος και όχι ακόλουθος στο κομμάτι της γονεϊκότητας. Και ποιος μπορεί να τις κατηγορήσει;».
Η πλειονότητα του κόσμου, ωστόσο, δεν φαίνεται να βρίσκει αυτονόητη την απάντηση στο -ρητορικό- ερώτημα που θέτει η κ. Μπικάκη. Όσο η κοινωνία εξελίσσεται και οι αγώνες των γυναικών για ισότιμη μεταχείριση με τους άντρες δικαιώνονται -πολύ αργά αλλά σταθερά, η πίεση που δέχεται κάθε γυναίκα από μια ηλικία και έπειτα σχετικά με το πότε θα γίνει μάνα (sic), κρατά αμείωτη τη δύναμη και την επιρροή που είχε στις, υποτίθεται ξεπερασμένες, δεκαετίες του ’20 και του ’50.
«Από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον μέχρι το ευρύτερο κοινωνικό δίκτυο, συχνά οι άνθρωποι αδυνατούν να κατανοήσουν για ποιο λόγο μια γυναίκα επιλέγει να παραμείνει άτεκνη», εξηγεί η κ. Μπικάκη. «Στα μάτια τους η γυναίκα που δηλώνει ότι απλά δεν παρακινείται από το λεγόμενο “μητρικό ένστικτο” είναι ψυχρή και καθόλου στοργική, ενώ αυτή που δηλώνει ότι θέλει να πετύχει επαγγελματικά ή ότι δε θέλει να επωμιστεί μια τέτοια ευθύνη θεωρείται εγωίστρια και εγωκεντρική. Κι όπως συχνά συμβαίνει όταν δεν κατανοούμε κάτι, δυσκολευόμαστε να το αποδεχτούμε κιόλας. Η γυναίκα αυτή, λοιπόν, βιώνει συχνά πίεση από τον περίγυρό της, οίκτο, υπονόμευση της επιθυμίας της και αντιμετώπιση αυτής ως μίας μη συνειδητοποιημένης απόφασης, αντιμετώπιση της ιδίας ως παρία, ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές που καλείται να απολογηθεί γι’ αυτή της την επιλογή. Σε όλη αυτή τη στρεσογόνα κατάσταση προστίθεται και το τελεσίδικο της βιολογίας “γίνε μητέρα τώρα που μπορείς”».
Θέλοντας να φέρουμε αυτή τη συζήτηση ξανά στο προσκήνιο και να βοηθήσουμε τον κόσμο να κατανοήσει σε βάθος ένα θέμα που απασχολεί, προβληματίζει και συχνά ταλαιπωρεί πολλές νέες γυναίκες ανάμεσά μας, η HuffPost Greece έδωσε το μικρόφωνο σε δέκα γυναίκες, από 29 έως 46 ετών, για να εξηγήσουν οι ίδιες τους λόγους που επέλεξαν να μην αποκτήσουν παιδιά.
Ισμήνη, 42, Δασκάλα πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης
«Λατρεύω τα παιδιά, ήταν ένας από τους λόγους για τους οποίους έγινα δασκάλα. Ο πλανήτης μας, όμως, αντιμετωπίζει ήδη ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα υπερπληθυσμού. Και δεν πιστεύω πως το γενετικό υλικό μου είναι τόσο ξεχωριστό ώστε να συνεισφέρω στο πρόβλημα. Επίσης, κάθε φορά που νιώθω λύπη και απελπισία για τα όσα συμβαίνουν γύρω μου -και πλέον αυτό συμβαίνει κάθε μέρα, αν όχι κάθε λίγες ώρες- αναρωτιέμαι “Γιατί να φέρω στον κόσμο κάποιον που θα νιώσει έτσι; Πώς να τον φέρω στον κόσμο όταν δεν μπορώ να του εξασφαλίσω έστω και στοιχειώδη ευτυχία;”».
Ελένη, 34, Κειμενογράφος διαφημιστικής εταιρείας
«Εγώ και ο σύζυγός μου έχουμε τρία σκυλιά και απολαμβάνουμε κάθε λεπτό που περνάμε μαζί οι δυο μας. Επίσης απολαμβάνουμε τον ύπνο μας και το να κάνουμε μεγάλα ταξίδια με το αυτοκίνητο, να βγαίνουμε αρκετά βράδια μέσα στην εβδομάδα και να οργανώνουμε ρομαντικά ταξίδια για δύο σε εξωτικά μέρη. Δεν είναι πως δεν πιστεύω όσους λένε πως μπορείς να προσαρμόσεις το παιδί σου στον τρόπο ζωής σου. Απλώς δεν θέλω να περάσω από αυτή τη διαδικασία. Μου αρέσει η ζωή μου ακριβώς ως έχει».
Θάλεια, 29, Γραφίστρια
«Η σκέψη πως θα πρέπει κάθε Σαββατοκύριακο (και όχι μόνο) να ασχολούμαι με όλες αυτές τις βλακείες στις οποίες συμμετέχουν τα παιδιά, από παιδικά πάρτυ μέχρι κάθε είδους δραστηριότητα, με κάνει να τρελαίνομαι. Μου αρέσει να μπορώ να βάζω λεφτά στην άκρη για ένα ταξίδι ή και και για όταν συνταξιοδοτηθώ, από το να φεύγουν σε σιδεράκια, κατασκηνώσεις και δίδακτρα για το σχολείο και το πανεπιστήμιο. Μου αρέσει που μπορώ να ταξιδέψω ανά πάσα στιγμή, χωρίς να πρέπει να προγραμματίσω την κάθε μου κίνηση. Μου αρέσει που μπορώ να δίνω το 100% των δυνατοτήτων μου στη δουλειά από το να ανησυχώ πως πρέπει να φύγω νωρίτερα για να πάρω το παιδί μου από το σχολείο, πως πρέπει να τα παρατήσω όλα επειδή είναι άρρωστο και με χρειάζεται και πως θα φορτώσω τους συνεργάτες μου με τη δική μου δουλειά επειδή κάτι έκτακτο θα τύχει. Μου αρέσει που έχω χρόνο να κάνω πράγματα που με κάνουν να νιώθω παραγωγική και ευτυχισμένη και που η σχέση μου με τον σύντροφό μου δεν επισκιάζεται από τις συνεχείς ανάγκες ενός παιδιού. Είμαι η «cool» θεία στα ανίψια μου και «μαμά» σε έναν υπέροχο σκύλο και είμαι υπέρ-ευτυχισμένη και καλυμμένη με αυτούς τους δύο ρόλους».
Έλλη, 33, Ιδιωτική υπάλληλος
«Μεγάλωσα σε μια οικογένεια που πάσχιζε καθημερινά για να τα βγάζει πέρα και λόγω του ότι οι γονείς μου δούλευαν νυχθημερόν ήταν δική μου δουλειά να φροντίζω την μικρή μου αδερφή. Και δεν ήταν καθόλου εύκολο. Έπρεπε να τα θυσιάσω όλα για να είμαι πάντα εκεί όταν με χρειαζόταν και ήταν υποχρέωσή μου να διορθώνω τα λάθη της και τις κακές αποφάσεις που έπαιρνε, για πολλά χρόνια. Όταν μεγάλωσε και ήρθε η σειρά μου να φτιάξω τη ζωή μου, είχα πλέον εξαντληθεί. Όλη αυτή η ψυχολογική και σωματική ταλαιπωρία σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση που ζούμε εδώ και χρόνια με έκανε να συνειδητοποιήσω πως δεν έχω ούτε την αντοχή ούτε τη θέληση να κάνω παιδιά. Έχω δώσει ό,τι ήταν να δώσω ως “μητέρα” και τώρα θέλω απλά να αναπληρώσω τον χαμένο χρόνο».
Άννα, 46, Υπεύθυνη γκαλερί τέχνης
«Όταν ήμουν μικρότερη, γύρω στα 25-28, ήθελα να κάνω παιδιά. Εκ των υστέρων, συνειδητοποιώ πως νόμιζα πως ήθελα να κάνω παιδιά, επειδή η κοινωνία με είχε κάνει να πιστεύω πως αυτός είναι ο σκοπός μου ως γυναίκα. Τώρα, στα 46 μου και άτεκνη, ανακαλύπτω καθημερινά πως είμαι ευτυχισμένη με τη ζωή μου όπως ακριβώς είναι. Φτιάχνω το πρόγραμμά μου όπως με βολεύει, ταξιδεύω όποτε έχω διάθεση, έχω τη δυνατότητα να ξοδέψω λεφτά σε φαινομενικά αχρείαστα πράγματα χωρίς να νιώθω τύψεις και, κυρίως, δεν έχω το βάρος των υποχρεώσεων που έχει ένας γονιός. Βλέπω τους φίλους μου που έχουν αποκτήσει παιδιά και ξέρω πως είναι ευτυχισμένοι και λατρεύουν τις οικογένειές τους και πραγματικά το θαυμάζω. Ξέρω όμως, επίσης, πως πρόκειται για μια δια βίου δέσμευση την οποία, πλέον, καταλαβαίνω πως έκανα σωστά και δεν ανέλαβα ποτέ. Απλά δεν ήταν για εμένα».
Μάγδα, 44, Δικηγόρος
«Πάντα ήθελα να αποκτήσω παιδιά. Δυστυχώς, δεν κατάφερα ποτέ να βρω τον κατάλληλο πατέρα. Συμβαίνει, τι να κάνεις. Έχω όμως δύο ανιψιές και ένα βαφτιστήρι που τα κακομαθαίνω όσο μπορώ και τα αγαπώ περισσότερο κι από τον εαυτό μου».
Δανάη, 39, Καρδιολόγος
«Όσο κι αν αγαπώ τους γονείς μου, η πραγματικότητα είναι πως μου μετέδωσαν πολλά κόμπλεξ και ανασφάλειες όσο μεγάλωνα. Για να είμαι ειλικρινής, συνεχίζουν να μου μεταδίδουν ακόμα και τώρα, στα 39 μου, με κάθε ευκαιρία. Δεν το κάνουν σκόπιμα, απλά είναι αυτοί που είναι. Δεν θέλω λοιπόν να φέρω στον κόσμο ένα παιδί που θα πρέπει να υποστεί τα δικά μου ψυχολογικά τραύματα και θα γίνει αποδέκτης όλων αυτών των ανασφαλειών -γιατί αυτό θα γίνει. Δεν πιστεύω πως θα είμαι καλή μητέρα γιατί, καλώς ή κακώς, η δική μου δεν μου έμαθε ποτέ πώς να είμαι. Και δεν θέλω να προσπαθήσω να μάθω πάνω σε ένα αθώο παιδί που δεν θα φταίει σε τίποτα. Συν τοις άλλοις, νιώθω μια χαρά με τη ζωή μου όπως είναι και δεν θέλω να αλλάξει κάτι».
Ράνια, 32, Σεφ
«Θα μπορούσα να βρω πολλές δικαιολογίες, η αλήθεια όμως είναι πως, πολύ απλά, δεν συμπαθώ τα παιδιά. Δεν τα αντέχω. Δεν τα άντεχα ούτε όταν ήμουν ένα από αυτά. Λυπάμαι αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα».
Κατερίνα, 29, Μέλος συντακτικής ομάδας σε τηλεοπτική εκπομπή
«Καταρχάς, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αυτή η ερώτηση γίνεται αποκλειστικά στις γυναίκες και όχι στους άντρες. Αυτό για το φεμινιστικό της υπόθεσης, έτσι, για να μην ξεχνιόμαστε. Από εκεί και πέρα, η αλήθεια είναι πως έχω σκεφτεί να κάνω παιδιά. Τα αγαπώ πολύ, είμαι διατεθειμένη να θυσιάσω πολλά για αυτά και πιστεύω πως θα είμαι μια σχετικά καλή μητέρα. Βλέποντας όμως όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μου, έχω χάσει την εμπιστοσύνη μου στους ανθρώπους. Όπως έχω χάσει και την ελπίδα που είχα κάποτε, ότι τα πράγματα θα φτιάξουν. Δεν θέλω να φέρω τα παιδιά μου σε έναν κόσμο που δεν εμπιστεύομαι και να ζω με το φόβο πως θα πρέπει να επιβιώσουν μόνα τους κάποια στιγμή μέσα σε αυτό το χάος. Η οικονομική μου κατάσταση δεν βοηθά επίσης. Κάνω δύο δουλειές και ίσα που καταφέρνω να πληρώνω το νοίκι μου. Πώς θα μεγαλώσω ένα παιδί όπως του αξίζει;».
Μελίνα, 31, Εργάζεται στο Marketing
«Το ξέρω πως θα ακουστεί τρομερά εγωιστικό, αλλά αγαπώ πολύ τη δουλειά μου για να κάνω παιδιά. Υπάρχουν πολλοί που λένε πως μητρότητα και καριέρα συνδυάζονται φτάνει να υπάρχει διάθεση, αλλά ποιον κοροϊδεύουμε παιδιά, όταν γίνεσαι γονιός επιβάλλεται να κάνεις κάποιες υποχωρήσεις στη ζωή σου και η καριέρα έρχεται πρώτη στην λίστα με αυτές. Έχω πολλές φιλοδοξίες για τη δουλειά μου και πιστεύω πως μπορώ να τις φτάσω. Αλλά για να γίνει αυτό, τα παιδιά πρέπει να μείνουν εκτός πλάνου. Και δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα με αυτό. Στην τελική, αν κάποια στιγμή νιώσω πως θέλω να γίνω μαμά, υπάρχουν άπειρα παιδιά εκεί έξω που ψάχνουν μια οικογένεια να τα υιοθετήσει και να τα αγαπήσει. Δεν έχω καμία ματαιοδοξία να διαιωνίσω το DNA μου».
