«Κλαίνε πάνω από το μνήμα» (με «κροκοδείλια δάκρυα», φυσικά) οι Ευρωπαίοι για την Ελλάδα και τον τρόπο που της συμπεριφέρθηκαν και κατέστρεψαν την όποια οικονομία της, αλλά μάλλον είναι πλέον αργά για δάκρυα, έστω «κροκοδείλια».
«H λιτότητα που επιβλήθηκε στην Ελλάδα με τα μνημόνια ήταν υπερβολική και τα δύο πρώτα προγράμματα υποεκτίμησαν το κόστος της προσαρμογής», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Βίτορ Κονστάντσιο σε συνέντευξή του στους Financial Times.
Απαντώντας σε ερώτηση για το αν θεωρεί ότι η λιτότητα ήταν υπερβολική και τα αποτελέσματά της πολύ δραστικά, απάντησε: «Ναι. Και το κύριο παράδειγμα είναι φυσικά η περίπτωση της Ελλάδας.
Κανένας θεσμός, ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε η ΕΚΤ ούτε το ΔΝΤ θεώρησαν ποτέ πιθανό – και φυσικά δεν προγραμμάτισαν – μία πτώση 25% του ΑΕΠ της Ελλάδας.
Το πρώτο και τα δεύτερο πρόγραμμα της Ελλάδας σχεδιάσθηκαν με μία πολύ πιο αισιόδοξη άποψη σχετικά με το κόστος της προσαρμογής. Επομένως, το πρόγραμμα προσαρμογής ήταν πράγματι πολύ σκληρό».
Tα αποτελέσμα αυτού του «λάθους», που ακολούθησε το έγκλημα Παπανδρέου για παραχώρηση δημοσιονομικής κυριαρχίας με το πρώτο Μνημόνιο, είναι 20 χαμένα χρόνια για την Ελλάδα.
Να θυμηθούμε το συγκλονιστικό άρθρο της «Ουάσιγκτον Ποστ» του περασμένου Απριλίου για τη νυν κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και για την προοπτική επιστροφής της στα επίπεδα του 2007, το 2028-2030 (με απώλειες άνω των δύο τρισεκατομμυρίων ευρώ σε ΑΕΠ μέχρι τότε):
«Η οικονομική κρίση της Ελλάδας, τελείωσε μόνο αν δεν ζεις εκεί.
Μπορεί η Ελλάδα να μην απειλεί με ντόμινο κατάρρευσης τις υπόλοιπες χώρες, ωστόσο οι κάτοικοι ζουν την χειρότερη κατάρρευση που έχει σημειωθεί σε πλούσια χώρα.
Ολοι οι άλλοι, με άλλα λόγια, μπορεί όλοι να έχουν προχωρήσει γιατί η Ελλάδα δεν απειλεί να ρίξει τα άλλα κομμάτια του ντόμινο της παγκόσμιας οικονομίας, ωστόσο οι κάτοικοί της είναι κολλημένοι ακόμα στη χειρότερη κατάρρευση που έχει σημειωθεί σε πλούσια χώρα
Στην πραγματικότητα, αν οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΔΝΤ είναι σωστές, ίσως χρειαστούν τουλάχιστον άλλα 10 χρόνια πριν η Ελλάδα επιστρέψει εκεί που βρισκόταν το 2007. Και αυτό μόνο αν δεν υπάρξει άλλη ύφεση μέχρι τότε. Δύο χαμένες δεκαετίες, λοιπόν, είναι το βέλτιστο σενάριο για την Ελλάδα.
Οι αριθμοί τα λένε όλα. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η οικονομία της Ελλάδας συρρικνώθηκε κατά 26% στο κατά κεφαλήν εισόδημα από τα μέσα του 2007 ως τις αρχές του 2014.
Αυτό, όπως φαίνεται και στους πίνακες την έκανε συγκρίσιμη με τις μεγαλύτερες καταστροφές στην οικονομική ιστορία -ήταν λίγο καλύτερα από ότι στην οικονομική κατάρρευση του 1930 και λίγο χειρότερα από ότι στην οικονομική κατάρρευση της Αργεντινής το 2000.
Η ελληνική οικονομία έχει αναπτυχθεί μόλις 2,8% (σε όρους προσαρμοσμένους στον πληθυσμό) στα τέσσερα χρόνια αυτού που υποτίθεται ότι είναι ανάκαμψη.
Για να σας δώσουμε μία ιδέα του πόσο απογοητευτικό είναι αυτό, η Αμερική της δεκαετίας του ’30 αναπτύχθηκε 30,2% και η Αργεντινή του 2000 αναπτύχθηκε 26,9% τα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά την κρίση.
Το αποτέλεσμα ήταν στο ανάλογο σημείο της ανάκαμψης τους οι ΗΠΑ να έχουν σχεδόν επιστρέψει εκεί που βρίσκονταν μετά το κραχ και η Αργεντινή να είναι στην πραγματικότητα 17,1% πλουσιότερη από ό,τι ήταν προ κρίσης. Η Ελλάδα εξακολουθεί να είναι 23,5% φτωχότερη από ό,τι το 2007.
Γιατί ΗΠΑ και Αργεντινή ανέκαμψαν, αλλά η Ελλάδα όχι;
Υπάρχει ένας απλός λόγος για τον οποίο οι ΗΠΑ και η Αργεντινή ανέκαμψαν αλλά η Ελλάδα όχι. Και οι τρεις χώρες, είχαν τα νομίσματά τους, λιγότερο ή περισσότερο, συνδεδεμένα με κάτι άλλο. Οι ΗΠΑ με το χρυσό, η Αργεντινή με το δολάριο, η Ελλάδα με το ευρώ.
Με αυτόν τον τρόπο παραιτήθηκαν από τον έλεγχο των νομισματικών τους πολιτικών. Αυτό σήμαινε ότι δεν μπορούσαν πλέον να τυπώσουν χρήμα όταν οι οικονομίες τους το χρειάζονταν, επειδή έπρεπε πρώτα να ανησυχούν για να κρατήσουν το νόμισμα. Η αξία των νομισμάτων τους και όχι η κατάσταση της οικονομίας τους, τούς υπαγόρευαν τις κινήσεις τους.
Ετσι, αν τα πράγματα πήγαιναν στραβά, αν χρεώνονταν υπερβολικά τα νοικοκυριά, οι εταιρείες ή η κυβέρνηση δεν υπήρχε τίποτα που θα μπορούσαν να κάνουν για να μετριάσουν τις επιπτώσεις. Τα νομίσματά τους όχι μόνο τους εμπόδισαν να μειώσουν τα επιτόκια όσο χρειαζόταν, αλλά και να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα για να αποφύγουν την κατάρρευση
Το μόνο πράγμα που τους έμενε ήταν να μειώσουν μισθούς και να ελπίζουν ότι αυτό θα τους έκανε αρκετά ανταγωνιστικούς για να βγουν από την κρίση.
Το πρόβλημα όμως ήταν ότι τα χρέη των πολιτών τους δεν μειώνονταν, ενώ οι μισθοί τους την ίδια ώρα κόβονταν, οπότε, αυτό που θεωρούνταν καλό για την οικονομία τους κατέληγε ως κάτι πολύ κακό για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά.
Ηταν ένας φαύλος κύκλος όπου οι περισσότερες περικοπές αμοιβών οδηγούν σε περισσότερες πτωχεύσεις και οι περισσότερες πτωχεύσεις σε περισσότερες περικοπές αμοιβών
Η μόνη διέξοδος που υπήρχε ήταν να αποσυνδέσει το νόμισμά της έτσι ώστε να δώσει στην οικονομία της τα κίνητρα που χρειαζόταν. Αν κοιτάξετε πίσω δεν είναι δύσκολο να διαπιστώσετε πότε το έκαναν αυτό οι ΗΠΑ και η Αργεντινή: Όταν ξεκίνησαν η ανάκαμψή τους.
Τι γίνεται όμως με την Ελλάδα; Ακόμη δεν το έχει κάνει.
Και για αυτό η οικονομία της δεν ανέκαμψε, παρόλο που έχει σταματήσει να πέφτει. Είναι κολλημένη κάπου ανάμεσα στην ύφεση και στην ανάκαμψη.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις για την Ελλάδα. Είναι αλήθεια ότι πιθανότατα θα ήταν σε καλύτερα κατάσταση σήμερα αν είχε κηρύξει χρεοκοπία και είχε βγει από το ευρώ το 2009.
Ο άμεσος πόνος θα ήταν μεγάλος -η Ελλάδα εισάγει πολλά από τα τρόφιμά της.
Αλλά οι διακοπές στο Αιγαίο θα ήταν τόσο φθηνές που όλοι θα πήγαιναν εκεί και οι εξαγωγείς της χώρας θα γίνονταν σε μια νύχτα τόσο ανταγωνιστικοί, κάτι που θα τους επέτρεπε να επιστρέψουν στην ανάπτυξη πολύ πιο γρήγορα από ότι σήμερα.
Φυσικά αυτό δεν έγινε αυτό τότε ούτε δικαιολογείται να γίνει σήμερα. Και αυτό γιατί η Ελλάδα δεν έχει μια απλή ισοτιμία νομίσματος αλλά είναι σε μια νομισματική ένωση.
Και αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ πιο δύσκολο να αντικαταστήσεις ένα νόμισμα από ό,τι να κάνεις υποτίμηση.
Θα έπρεπε να αντικαταστήσει όλα τα χρήματα στις τράπεζες, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανότατα θα έκλειναν μέχρι να γίνει αυτό, ενώ εν τω μεταξύ, ο πανικός που θα προκαλούνταν θα προκαλούσε ένα σπιράλ ύφεσης στην οικονομία.
Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η Ελλάδα δεν έφυγε από το ευρώ.
Το γεγονός ότι οι πολίτες της ακόμη αντιμετωπίζουν το ευρώ ως τον εγγυητή της οικονομικής επιτυχίας είναι ο άλλος λόγος. Κάτι που δεν πρόκειται να αλλάξει.
Αλλά κάτι δεν πρόκειται να αλλάξει ούτε με την ανάκαμψη.
Το ΔΝΤ εκτιμά με κάποια αισιοδοξία ότι το 2023 η Ελλάδα θα είναι 12,8% πιο φτωχή από ό,τι ήταν το 2007, γεγονός που σημαίνει ότι θα επιστρέψει στη κατάσταση που ήταν πριν την ύφεση περίπου το 2030 ή κάπου εκεί.
Έφτιαξαν μια έρημο και το αποκαλούν ανάκαμψη».
[kathimerini]
