Ήταν ένα ακόμη καλοκαίρι, το 1996, όταν πολικοί κάθε απόχρωσης, πολιτικάντιδες έτοιμοι να στήσουν τις καριέρες τους επάνω σε κάθετι αληθινό, αλλά και επίδοξοι εθνοπατέρες, που στριμώχνονταν στην εκκλησία του Αγ. Γεωργίου στο Παραλίμνι της Κύπρου. Ώστε να σφίξουν, το μόνο πράγμα που ήξεραν, το χέρι των μαυροφορεμένων γονιών και συγγενών των ηρώων του Έθνους, Τάσου Ισαάκ και Σολωμού Σολωμού.

Το 1997 λιγόστεψαν οι κάμερες, μειώθηκε το ενδιαφέρον και συρρικνώθηκε ο όγκος των «τεθλιμμένων».

Σήμερα 21 χρόνια μετά η κόρη του Τάσου Ισαάκ, Αναστασία, που ποτέ δεν γνώρισε τον πατέρα της, και το 1996 αγέννητη ακόμα, αγκαλιάστηκε από ένα ολόκληρο έθνος, στο πλάι μητέρας της και της γιαγιάς της, στάθηκαν πάλι στην ίδια εκκλησία για να τιμήσουν τον πατέρα, τον σύζυγο, τον γιο. Δίπλα τους ο πατέρας και οι συγγενείς του Σολωμού Σολωμού.

Πολλοί λιγότεροι αυτοί που έδωσαν το «παρών» στο μνημόσυνο. Την κυπριακή κυβέρνηση στο μνημόσυνο εκπροσώπησε ο υφυπουργός παρά τω προέδρω και η Πολιτεία ξόφλησε το χρέος της… «έβγαλε την υποχρέωση».

Στα χρόνια που μεσολάβησαν ο Σολάκης (Σολωμού) και ο Τάσος στήθηκαν πολλές φορές στον τοίχο, και θάφτηκαν ακόμα πιο βαθιά.

Οι μονίμως σώφρονες και ρεαλιστές που τις δύσκολες ώρες του Αυγούστου του 1996 έλειπαν διακοπές ή πήραν τα βουνά, με «ψυχραιμία» και «νηφαλιότητα» τους στόλισαν με δεκάδες επίθετα: «Ανεύθυνοι, επικίνδυνοι, ψυχοπαθείς, προβληματικοί, φανατικοί…».

Με την απόσταση των 21 χρόνων από τις ματοβαμμένες μέρες του Αυγούστου του 1996, διαπιστώνει κάποιος ότι το αίμα του Ισαάκ και του Σολωμού δεν πότισε το δέντρο του αγώνα, όπως για χρόνια μαθαίναμε στο σχολείο, για τις θυσίες των ηρώων μας. Αντιθέτως σηματοδότησε την έναρξη της περιόδου της «λογικής» και του συμβιβασμού με την «πραγματικότητα». Αφύπνισαν όμως αυτούς που ζούσαν με την ψευδαίσθηση της «ασφάλειας» και οι πάντες αντιλήφθηκαν ότι κανένας δεν μπορεί να είναι ασφαλής έχοντας απέναντι του 40.000 Τούρκους στρατιώτες.

Δεν υπήρξε άλλο καλοκαίρι διαδηλώσεων στην Κύπρο. Δεν ξαναβρέθηκαν οι μαθητές και οι φοιτητές μπροστά στα συρματοπλέγματα. Δεν ξανατόλμησε κανένας να κατεβάσει την σημαία της κατοχής. Τώρα στα οδοφράγματα οι Τούρκοι δεν στέλνουν τους «γκρίζους λύκους» για να ξυλοκοπήσουν μέχρι θανάτου τους ελληνοκύπριους. Τους ζητούν απλώς τα διαβατήριά τους για μια ολιγόωρη επίσκεψη στα σπίτια τους.

Από το τείχος του Βερολίνου ως τη Λευκωσία    

Στις 2 Αυγούστου του 1996 ξεκίνησε από την Πύλη του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο Πανευρωπαϊκή Πορεία μοτοσικλετιστών με στόχο να καταλήξει στην Κερύνεια. Έλληνες, Κύπριοι Γάλλοι, Φινλανδοί, Γερμανοί, Βρετανοί και Αυστριακοί μοτοσικλετιστές περνούν από την Πράγα, τη Βουδαπέστη, το Βελιγράδι, τον Βόλο και καταλήγουν στο Λιμάνι του Πειραιά όπου επιβιβάστηκαν σε πλοία με προορισμό τη Κύπρο.

Το μήνυμα της έναρξης της πορείας από το Βερολίνο, ήταν ότι μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ήταν καιρός να πέσει και το τελευταίο διαχωριστικό τείχος στην Ευρώπη. Αυτό της Λευκωσίας. Σύνθημα της πορείας ήταν: «Απελευθέρωση, η μόνη λύση».

Οι μοτοσικλετιστές έφτασαν στο Λιμάνι της Λεμεσού  στις 10 Αυγούστου 1996, με στόχο την επομένη να επιχειρήσουν να πάνε στη Κερύνεια ρίχνοντας, συμβολικά, το τείχος του Αττίλα. Του υποδέχτηκε ο αδικοχαμένος, τότε ευρωβουλευτής Γιάννος Κρανιδιώτης και οι μητέρες των αγνοουμένων της Κυπριακής Τραγωδίας.

Ο Ντενκτάς, ο Ερμπακάν, η Τσιλέρ προειδοποιούσαν ότι θα κόψουν τα πόδια όποιου επιχειρήσει να αμφισβητήσει την «κυριαρχία» της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου». Είχαν μεριμνήσει μάλιστα να μεταφέρουν από την Τουρκία χιλιάδες μέλη της οργάνωσης «Γκρίζοι Λύκοι» για να προασπίσουν τα «σύνορα» του Αττίλα.

Το ξημέρωμα της 11ης Αυγούστου 1996 βρήκε 7.000 μοτοσικλετιστές έξω από το Μακάριο Αθλητικό Κέντρο στη Λευκωσία από όπου αναμενόταν να ξεκινήσει η πορεία.

Πανζουρλισμός. Εξατμίσεις να βρυχώνται, ελληνικές σημαίες δεμένες σε κοντάρια και χιλιάδες αγόρια και κορίτσια να αναμένουν το σύνθημα. Εκείνες τις ημέρες στη Κύπρο δεν έβρισκες ούτε για δείγμα μοτοσικλέτα για να νοικιάσεις ή να αγοράσεις. Ότι μπορούσε να κινηθεί σε δύο ρόδες εκείνο το πρωί βρισκόταν στη Λευκωσία.

Η ώρα περνούσε και η ανησυχία και ο εκνευρισμός μεγάλωνε, καθώς ο Πρόεδρος της Κυπριακής Ομοσπονδίας Μοτοσικλέτας Γ. Χατζηκώστας παρέμενε στο Προεδρικό Μέγαρο στο οποίο κλήθηκε εκτάκτως από τον Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη.

Ο πρόεδρος των Μοτοσικλετιστών ανακοίνωσε τελικώς ότι η πορεία ματαιώνεται για «ύψιστους λόγους εθνικής ασφάλειας». Τα γιουχαΐσματα δεν άφησαν τις τελευταίες του λέξεις να ακουστούν ενώ ο ίδιος αναγκάστηκε να κρυφτεί καθώς έπεφταν βροχή τα τενεκεδάκια από τα αναψυκτικά και τα κέρματα.

Μπροστά τις κάνες

Αυτοί που συσκεπτόντουσαν στο Προεδρικό Μέγαρο για να αποφασίσουν την ματαίωση της πορείας, τα σκέφτηκαν όλα εκτός από τους μοτοσικλετιστές που ανέμεναν στη Λευκωσία. Νόμισαν ότι το διάγγελμα που θα απηύθυνε ο Γλαύκος Κληρίδης θα έπειθε για την αναγκαιότητα να σβήσουν οι μηχανές. Εκείνο το διάγγελμα το άκουσαν μόνο όσοι, ούτως ή άλλως βρισκόντουσαν στα σπίτια τους. Οι μοτοσικλετιστές χωρίς πλέον σχέδιο και καθοδήγηση χωρίστηκαν σε ομάδες και πήραν τους δρόμους. Άλλοι στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλλας, άλλοι στην περιοχή ΣΟΠΑΖ, άλλοι στο χωριό Άχνα και άλλοι στην Δερύνεια, στα κράσπεδα της κατεχόμενης Αμμοχώστου. Η Κυπριακή Αστυνομία δεν ήταν σε θέση να ελέγξει την κατάσταση.

Μαζί με τους μοτοσικλετιστές χιλιάδες κόσμου βρέθηκαν μπροστά στα συρματοπλέγματα ρίχνοντας πέτρες στου Τούρκους στρατιώτες που είχαν παραταχθεί. Οι άνδρες των Ηνωμένων Εθνών απλώς απηύθυναν εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση. Τι αυτοσυγκράτηση να επιδείξει όμως ο 20άρης που βρίσκεται μπροστά στην κάννη ενός όπλου; Το αμόκ εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Πράσινη Γραμμή και ξέσπασε στη Δερύνεια.

Αναμέτρηση με τον θάνατο

Στο οδόφραγμα της Δερύνειας, μια ανάσα από την Αμμόχωστο, οι διαδηλωτές πέρασαν με τα πόδια κρατώντας ελληνικές σημαίες στη νεκρή ζώνη με τους άνδρες της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ να τους κυνηγούν μέσα σε μπάζα και θάμνους. Κανείς δεν γνώριζε αν η περιοχή ήταν ναρκοθετημένη. Άλλωστε για 22 χρόνια κανένας δεν είχε πατήσει.

Μέσα από τους θάμνους από την πλευρά των κατεχομένων εμφανίστηκαν κάννες όπλων. Ξαφνικά η νεκρή ζώνη γέμισε με «εξαγριωμένους» Τούρκους οι οποίοι είχαν μεταφερθεί με λεωφορεία του ψευδοκράτους. Εκεί κοντά ήταν και ο Ραούφ Ντενκτάς με την φωτογραφική του μηχανή βγάζοντας φωτογραφίες σε ανάμνηση ενός οργανωμένου εγκλήματος που είχε σχεδιάσει. Οι «Γκρίζοι Λύκοι» με ρόπαλα και πέτρες άρχισαν να χτυπούν τους ελληνοκύπριους διαδηλωτές αφού τους άφησαν να πλησιάσουν στα συρματοπλέγματα που είχαν απλωθεί στο έδαφος.

Ένας νεαρός μπλέκεται στα σύρματα και πέφτει κάτω. Ένα σμήνος «Γκρίζων Λύκων» αρχίζει να τον χτυπάει και να τον ποδοπατάει.

Ενώ όλοι αρχίζουν να υποχωρούν αντιλαμβανόμενοι την παγίδα που είχε στηθεί ένας 24χρονος καταφέρνει να γλιτώσει τον νεαρό που χτυπιέται ανελέητα από τους Τούρκους. Στην προσπάθεια του όμως να φύγει πέφτει στο συρματόπλεγμα και εγκλωβίζεται. Ξύλα, πέτρες, ρόπαλα, γκλομπς «αστυνομικών» του ψευδοκράτους στοχεύουν το κεφάλι του το οποίο συνθλίβουν. Έχοντας ολοκληρώσει το έγκλημα, αφήνουν στον καυτό ήλιο άψυχο το σώμα του Τάσου Ισαάκ.

«Πρωτοπαλίκαρο» του εγκλήματος ο Mεχμέτ Aρσλάν, επικεφαλής των «Γκρίζων Λύκων» στη Κύπρο. Αυτόπτες μάρτυρες απαθείς μπροστά στην κτηνωδία, οι άνδρες της ειρηνευτικής Δύναμης του ΟΗΕ. Εκτέλεσαν το «καθήκον» τους μεταφέροντας το πτώμα στις ελεύθερες περιοχές.

Ο Τάσος εκείνη την ημέρα δεν επέστρεψε στο σπίτι του στο Παραλίμνι. Έφυγε με τα μάτια στραμμένα στην Αμμόχωστο. 

Ένα μήνα μετά η γυναίκα του έφερε στον κόσμο την κόρη τους την Αναστασία. Ο κύκλος της ζωής και του θανάτου ολοκληρώθηκε πρόωρα και τραγικά.

Οι τουρκικές σημαίες

Ο Τάσος δεν βρέθηκε τυχαία στο οδόφραγμα της Δερύνειας την ημέρα που δολοφονήθηκε από τους «Γκρίζους Λύκους». Ο πατέρας του, λίγα χρόνια πριν φύγει από τη ζωή μας έλεγε πως ο Τάσος από μικρός ρωτούσε να μάθει για τον Καραϊσκάκη, τον Κολοκοτρώνη, τον Αθανάσιο Διάκο, γιατί αγαπούσε την πατρίδα του.

Μετά τη δολοφονία του ένας αξιωματικός της Εθνικής Φρουράς είχε αποκαλύψει στην οικογένεια μια άγνωστη πτυχή της ζωής του. «Όταν υπηρετούσε τη θυσία του ο Τάσος στο φυλάκιο κάθε μέρα βριζόντουσαν οι δικοί μας με τους Τούρκους στρατιώτες που ήταν απέναντι. Ξέρεις τώρα..  ‘τη μάνα σας, τη ράτσα σας, το σπίτι σας… το ένα το άλλο….’.

Ένα βράδυ ο Τάσος πήρε το μαχαίρι και πήγε απέναντι στο τουρκικό φυλάκιο, έκοψε τις σημαίες και τους τις πήρε. Το πρωί όταν αρχίσανε πάλι να βρίζουνε από τα φυλάκια, ο Τάσος είπε στους Τούρκους να κοιτάξουνε τους ιστούς τους. Μετά τους έδειξε τις σημαίες που είχε πάρει και τους έβαλε φωτιά λέγοντας τους να έρθουν να τις πάρουν. Έγινε συναγερμός. Κατέβηκαν τα Ηνωμένα Έθνη, οι Τούρκοι οι λοχαγοί, οι διοικητές τους… όλοι. Υπηρετούσε στο φυλάκιο που βρίσκεται κοντά στο σημείο που σκοτώθηκε.

Ο Διοικητής του Τάσου, τού είπε ότι θα τον στείλει στρατοδικείο. Είχε όμως έναν Κρητικό αξιωματικό που το έλεγε η ψυχή του. Του είπε ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει να τον στείλουν στρατοδικείο γιατί αν είχε 1000 στρατιώτες σαν αυτόν θα ελευθέρωνε τη Κύπρο. ‘ Έτσι παλικάρια θέλω’ του είπε. Του ζήτησε όμως να μην το ξανακάνει γιατί είναι επικίνδυνο.

Με ένα τσιγάρο

Στις 14 Αυγούστου, η μικρή κωμόπολη Παραλίμνι, κήδεψε τον Τάσο Ισαάκ και όλοι ήταν εκεί. Σύσσωμη η Κυβέρνηση, ο Αρχιεπίσκοπος, η στρατιωτική ηγεσία και οι συνήθεις τεθλιμμένοι. Χιλιάδες κόσμου σήκωσαν το φέρετρο με την ελληνική σημαία και είπαν το τελευταίο αντίο. Έμελλε όμως να ξαναβρεθούν στο ίδιο χώρο σε δυο μέρες. Θα έλειπε ένας… Ο Σολομός Σολωμού.

Μετά την κηδεία του Τάσου Ισαάκ, η οργή ξεχείλισε. Λίγες εκατοντάδες νεαρών κατευθύνθηκαν στο οδόφραγμα της Δερύνειας για να αφήσουν λίγα λουλούδια στο σημείο που δολοφονήθηκε. Η άρνηση της Κυπριακής Αστυνομίας και της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ, όξυνε τα πνεύματα και άρχισαν συγκρούσεις που τελικώς οδήγησαν χιλιάδες νεαρούς και πάλι στο οδόφραγμα. Οι κλοιοί της Αστυνομίας και των ειρηνευτών πάλι δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν το νεανικό πάθος. Η νεκρή ζώνη πλημμύρισε από διαδηλωτές αλλά αυτή τη φορά δεν θα εμφανίζονταν «Γκρίζοι Λύκοι». Ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί και 2-3 έπεσαν κάτω.  Θα περίμενε κάποιος ότι το πλήθος θα διαλυόταν. Μάζεψαν τους τραυματίες και συνέχισαν να προχωρούν προς το τουρκικό φυλάκιο. Και άλλοι πυροβολισμοί. Δύο ειρηνευτές σφαδάζουν από τους πόνους στο χώμα.

Και μέσα στην αναμπουμπούλα ο Σολάκης ζητάει ένα τσιγάρο. 

«Εγώ πηγαίνω να κατεβάσω το πανί», λέει στον άνθρωπο που άνοιξε το πακέτο δίνοντας του το τελευταίο τσιγάρο.

«Που πας ρε μαλάκα. Γύρνα πίσω. Θα σου ρίξουν….». Δεν τον έφτασαν οι φωνές. Με δυο δρασκελιές πέρασε το κάγκελο και άρχισε να σκαρφαλώνει στον ιστό της τούρκικής σημαίας. Δεν πρόφτασε να ανέβει ούτε στα μισά. Τρεις πυροβολισμοί γράφουν τον επίλογο σε μια σύντομη ζωή.

Ο Σολωμός πνιγμένος στο αίμα γλιστράει στον ιστό και αγκαλιάζει το χώμα.

Οι σφαίρες συνεχίζουν να σφυρίζουν, τραυματίζοντας 11 ανθρώπους.

Ο μπαρμπά Σπύρος, πατέρας του Σολάκη, έβλεπε τηλεόραση στην ταβέρνα του. Όταν το παλικάρι του χτυπήθηκε ήταν στην κουζίνα. Τα μαντάτα του τα’ φεραν λίγα λεπτά αργότερα.

«Χτύπησαν στον γιό σου…». Από τότε σιωπή.

Τα 30 εκατομύρια της Ν.Δ

Ο τότε Πρόεδρος της Ν.Δ Μιλτιάδης Έβερτ συγκλονισμένος από τα γεγονότα ήρθε στη Κύπρο και επισκέφθηκε τα σπίτια του Ισαάκ και του Σολωμού στο Παραλίμνι. Με τον απεσταλμένο του Χρ. Ιακώβου, λίγες μέρες μετά, έστειλε 15 εκατομύρια δραχμές σε κάθε οικογένεια. Ο Σπύρος Σολωμού που έχει ακόμα 7 παιδιά παρέδωσε την επιταγή στο Υπουργείο Άμυνας της Κύπρου, δηλώνοντας πως αν οι Τούρκοι ήξεραν ότι για κάθε σφαίρα που ρίχνουν θα τους ρίχνουμε δέκα θα σκεφτόντουσαν πολύ αυτά που κάνουν. Ο Ισαάκ Ισαάκ τα κατέθεσε σε κλειστό λογαριασμό της κόρης του γιου του. Της Αναστασίας.

Με ανάδοχο το Έθνος

Η Αναστασία Ισαάκ γεννήθηκε χωρίς να νιώσει την πατρική στοργή. Στη πορεία άρχισε να μαθαίνει για τον άνθρωπο που της χάρισε ζωή και έφυγε πριν προλάβει να τη δει. Το Ελληνικό Έθνος την υιοθέτησε και το Ελληνικό Κράτος ανέλαβε να σταθεί ως πατέρας δίπλα της. Αμφίβολο αν ανταποκρίθηκε στην υποχρέωση που ανέλαβε. Το λάδι στην βάφτιση της, το έβαλε ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Θ. Πάγκαλος. Ο εκάστοτε Πρέσβης της Ελλάδας στη Κύπρο είναι επιφορτισμένος με την ευχάριστη αποστολή να βρίσκεται στο πλευρό της κόρης όλων μας.

Οι δολοφόνοι

Από τις φωτογραφίες και τα βίντεο των επεισοδίων της 14ης Αυγούστου αναγνωρίστηκαν οι δολοφόνοι του Σολωμού Σολωμού. Οι άνθρωποι που τον πυροβόλησαν ήταν 5. Η μοιραία σφαίρα στον λαιμό του προήλθε από τον λεγόμενο «Υπουργό Γεωργίας» του ψευδοκράτους Κενάν Ακίν. Χρήση των όπλων τους έκαναν επίσης ο Αττίλα Σαβ «Αρχηγός Αστυνομίας», ο Αντιστράτηγος Χασάν Κουντακσί, Διοικητής των Τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων/ Ο  Διοικητής της 28ης Μεραρχίας, Υποστράτηγος Μεχμέτ Καρλί και ο  Ανώτερος Υπαστυνόμος των ειδικών δυνάμεων Ερτάλ Εμανέτ. Και για τους 5 εκδόθηκαν διεθνή εντάλματα σύλληψης και «καταζητούνται» από την Interpol. Αν και πέρασαν δέκα χρόνια κανένας δεν έχει συλληφθεί παρά την υποχρέωση της Τουρκίας να εκτελεί τα διεθνή εντάλματα. Ο Κενάν Ακίν, ο άνθρωπος που φαίνεται να πυροβολεί τον Σολωμού συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι παράγοντας της πολιτικής ζωής εμφανιζόμενος σε δημόσιες εκδηλώσεις δίπλα στον Ταγίπ Ερντογάν και τον Μουσταφά Ακιντζί.

Κατάλογος ανανδρίας

Ο Τάσος Ισαάκ και ο Σολωμός Σολωμού δεν ήταν τα μοναδικά θύματα της 32χρονης τουρκικής κατοχής της Κύπρου. Στις 13 Οκτωβρίου 1996 δολοφονήθηκε εν ψυχρώ από Τούρκο στρατιώτη ο Πέτρος Κακκουλής, ο οποίος μάζευε σαλιγκάρια στη νεκρή ζώνη στη περιοχή Άχνας, Οι Τούρκοι ισχυρίστηκαν ότι προσπάθησε να διεισδύσει στα κατεχόμενα…. κρατώντας μια σακούλα με σαλιγκάρια.

Των τριών δολοφονιών του 1996 είχαν προηγηθεί επτά δολοφονίες ελληνοκυπρίων στρατιωτών που υπηρετούσαν σε φυλάκια στη πράσινη γραμμή.

Στις 9 Απριλίου 1976 δολοφονήθηκε στο φυλάκιο του Αγίου Κασιανού ο 18χρονος στρατιώτης Μιχάλης Σοφοκλέους, ο οποίος μπήκε στη νεκρή ζώνη για να δώσει τσιγάρο στον Τούρκο σκοπό που ήταν απέναντι του.

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1982 πυροβολήθηκε εν ψυχρώ χωρίς αιτία ο στρατιώτης Χρήστος Γεωργίου ενώ βρισκόταν στη σκοπιά του στην περιοχή Καϊμακλίου

Αναίτια δολοφονήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1983 και ο στρατιώτης Τρύφωνας Τρύφωνος στη σκοπιά του στην περιοχή Αγίου Κασσιανού.

Στις 28 Μαΐου 1988 ένας τούρκος Λοχίας μπήκε σε σπίτι ελληνοκυπρίων στις ελεύθερες περιοχές στο χωριό Αθηαίνου. Ο στρατιώτης Χαράλαμπος Χαραλάμπους πήγε να βοηθήσει την ελληνοκυπριακή οικογένεια και πυροβολήθηκε.

Στις 31Ιουλίου 1988 ο Λοχίας Ευαγόρας Ευαγόρου δολοφονήθηκε από Τούρκο στρατιώτη στο φυλάκιο του Αγίου Κασιανού, όταν μπήκε στη νεκρή ζώνη για να δώσει σε Τούρκο σκοπό ένα μικρό ραδιόφωνο.

Στις 8 Απριλίου 1993 δολοφονήθηκε ο στρατιώτης Θανάσης Κλεοβούλου την ώρα που έδινε σε Τούρκο σκοπό στην περιοχή Καϊμακλίου ένα μπουκάλι κονιάκ.

Τον Ιούνιο του 1996 στην περιοχή Αγίου Ανδρέα στη Λευκωσία πυροβολήθηκε από Τούρκο σκοπό ο στρατιώτης Στέλιος Παναγής.

Δείτε τα βίντεο:

[pronews] [wikipedia]

Βερολίνο 1933. Η Νύχτα των Κρυστάλλων.  Το ναζιστικό καθεστώς προωθεί μια κοινωνική συνοχή στηριγμένη στο ναρκισσισμό του «εθνικού εμείς», καθιστώντας την κοινωνία πρόθυμη να υπερασπιστεί με κάθε τρόπο τη φυλετική της καθαρότητα.

Τα πρόσωπα (και άρα οι πολίτες) κρύβονταν συχνά πίσω από την απρόσωπη άρεια συλλογική ψυχή, επενδύοντας στα γυμνασμένα σώματα των μαχητών και στην αδρή «καθαρότητα» του δημόσιου χώρου βασικές κοινωνικές και ψυχολογικές προσδοκίες τους, αλλά και τις εξατομικευμένες ευθύνες τους.

Στο καθεστώς αυτό συνοδεύουν λίγο λίγο τους Εβραίους στη φρικιαστική πορεία του «αποδιοπομπαίου τράγου» οι αριστεροί, αρκετοί φιλελεύθεροι, οι ομοφυλόφιλοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι Αθίγγανοι. Μια κοινωνία καθαρών που στο όνομα της καθαρότητας βρωμίζει πιο πολύ από κάθε άλλη φορά, πετώντας «ακάθαρτους»(!) ανθρώπους στα στρατόπεδα όπως τα άπλυτα ρούχα σε μια βιαστική επίσκεψη στο πίσω μέρος της ντουλάπας.

Βερολίνο 10 χρόνια μετά. Δεκαπέντε Νοεμβρίου του 1943: Ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ εκδίδει την πιο υποτιμημένη στην ιστορία του Ολοκαυτώματος διαταγή, με την οποία οι τσιγγάνοι εξομοιώνονταν με τους εβραίους, όσον αφορά το (μη) ανθρώπινο στάτους τους στην ναζιστική κοινωνία.

Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν κοντά ένα  εκατομμύριο  τσιγγάνοι να οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως και οι εβραίοι συμπολίτες τους, και να βρουν φρικτό θάνατο στα κρεματόρια των Ναζί. Το δικό τους Ολοκαύτωμα το ονομάζουν στη γλώσσα τους Ποράιμος (Porrajmos), δηλαδή Αφανισμό.

Αλλά η Διαδρομή προς τον Αφανισμό δεν δημιουργήθηκε μέσα σε 10 μόλις χρόνια. Η πορεία των Τσιγγάνων στην Ευρώπη είναι γεμάτη με ιστορίες εθνοκάθαρσης, εξευτελισμού, βασανιστηρίων, απαγωγών παιδιών, καταναγκαστικής εργασίας αποκλεισμού από κάθε απόπειρα (ηθελημένης ή αθέλητης) «ενσωμάτωσης» ή τριβής και παιδείας.

«Το 16ο και 17ο αιώνα, ο διωγμός των τσιγγάνων είναι καθεστώς σε όλη την Ευρώπη με διάφορες μορφές: εξόντωση με «φωτιά και σίδερο» στη Γαλλία, καταδίκη σε εξορία όλων ανεξαιρέτως από την Ισπανία, κρέμασμα στην Αγγλία και προσπάθειες εξαναγκασμένης αφομοίωσης σε άλλες χώρες. Στη Ρουμανία ήταν για αιώνες σκλάβοι: η μακραίωνη δουλεία τους τερματίστηκε μόλις το 1856.

Ο διωγμός των τσιγγάνων έφτασε όμως στη συμβολική και υλική κορύφωσή του στη ναζιστική Γερμανία», αποκαλύπτοντας μια από τις πιο ενδιαφέρουσες αντιφάσεις στην ιδεολογία των Ναζί, και την δυνατότητα ως δυναμικά εξελισσόμενη ιδεολογική κατασκευή να εξοντώσουν στο μέλλον ακόμη και Άρειους την καταγωγή, καθώς η εδραιωμένη σε κριτήρια φόνου συνοχή της κοινωνίας τους εξελισσόταν από τις οικονομικές και ιστορικές περιστάσεις:

Όπως έχει επισημανθεί «στα πρώτα χρόνια του Τρίτου Ράιχ οι Ρομά αποτέλεσαν ένα πρόβλημα για τη φυλετική ιδεολογία του Χίτλερ. Ήδη είχε επικρατήσει ως πιο αξιόπιστη η εκδοχή ότι οι Ρομά είχαν μεταναστεύσει περίπου τον 11ο αιώνα μ.Χ από την περιοχή Punjab της Ινδίας αφού η γλώσσα τους είχε αξιοσημείωτες ομοιότητες με τα ινδικά και την αρχαία σανσκριτική. Με άλλα λόγια οι Ρομά μιλούσαν μία Ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα, απόδειξη της Άρειας καταγωγής τους.»

Οι Ναζί όμως είχαν αποφασίσει να εξαφανίσουν τους Ρομά αφού ήδη από το 1933 με την περίφημη έκθεση «το θαύμα της ζωής» είχαν εξαγγείλει το στόχο τους: να σταματήσουν την αναπαραγωγή της «ανάξιας να βιωθεί» ζωής. «Τελικά ο ναζί φυλετιστής Hans Gunther προσέθεσε έναν κοινωνικοοικονομικό παράγοντα στην θεωρία της φυλετικής καθαρότητας. Αν και παραδέχτηκε ότι οι Ρομά είναι πράγματι απόγονοι Άρειων, προσέθεσε ότι ανήκαν στις φτωχές τάξεις και ανακατεύτηκαν με τις «κατώτερες» φυλές κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής τους».

Αυτή η φυλετική επιμειξία με τον ταξικό προσανατολισμό, «που εξηγούσε τη φτώχια και το νομαδισμό τους, απειλούσε την άρεια ομοιογένεια». Οι τσιγγάνοι έγιναν έτσι άθελά τους ο λόγος να μπολιαστεί ο καθαρός ναζί φυλετισμός με κοινωνικά κριτήρια και το 1935 με τους νόμους της Νυρεμβέργης μπήκαν στην κατηγορία των «ακοινωνικών» και έτσι τους αφαιρέθηκε η ιθαγένεια και μαζί της το στάτους του ανθρώπου και του πολίτη.

Το 1942 ο Χίμλερ διέταξε τη μεταφορά των Ρομά στο Άουσβιτς Μπιρκενάου, διαταγή που αντιστοιχούσε στην απόφαση για την «τελική λύση» στο εβραϊκό «πρόβλημα». Το Νοέμβριο του 1943 οι Ρομά μπήκαν στο ίδιο επίπεδο με τους Εβραίους και τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης. Στις 2 Αυγούστου του 1944 εξοντώθηκαν σε θαλάμους αερίων όσοι είχαν απομείνει στο Άουσβιτς, σηματοδοτώντας μια από τις φρικτότερες ημέρες στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αριθμός των τσιγγάνων που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αγγίζει τις 800.000 ψυχές, ενώ και οι ναζιστικές κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας και της Κροατίας είχαν τη δική τους συνεισφορά στον μακάβριο απολογισμό.

Όμως, ο δικός τους Αφανισμός παραμένει άγνωστος ίσως επειδή οι τσιγγάνοι ή Ρόμα δεν κατάφεραν ποτέ να συγκροτήσουν αστική τάξη ώστε να δημιουργήσουν την δική τους μεγάλη αφήγηση μέσα από έναν πολιτισμό γραφής ή κρατική οντότητα για να υποστηρίξει την υπόθεσή τους.

Και όμως μελετητές υποστηρίζουν ότι σχεδόν ολόκληρος ο τσιγγάνικος πληθυσμός εξοντώθηκε στην Κροατία, την Εσθονία, τη Λιθουανία, αλλά και χώρες του «Ευρωπαϊκού πυρήνα» όπως το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία.

«Η πληθυσμιακή ομάδα των Τσιγγάνων (Ρομά, Σίντι και Μανούς) πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος από κάθε άλλη, αν οι δολοφονίες μελών της συγκριθούν με το συνολικό πληθυσμό της. H σφαγή των Σίντι (Γερμανοί Τσιγγάνοι) και των Ρομά δεν αναγνωρίζεται σήμερα (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) ως γενοκτονία, και το 2005 όταν έγινε η μεγάλη εκδήλωση για τα εγκαίνια του μνημείου του Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο από το μνημείο – και από τη Μνήμη – αποκλείστηκαν (και) τα θύματα Τσιγγάνοι.»

Αλλά το ιντερμέτζιο του Ολοκαυτώματος, που θα έκαιγε μια ολόκληρη ήπειρο και εκατομμύρια από τους χριστιανικούς της και όχι μόνο πληθυσμούς, έχοντας ως θύμα πέρα από τις ζωές και τον ίδιο τον πολιτισμό της, περιλάμβανε και τους Τσιγγάνους.

«Όπου πήγαμε στρέψαμε το γιο ενάντια στον πατέρα και κάναμε το φίλο, του φίλου του εχθρό» έγραψε ο Μπρεχτ στο «Τρόμος και Αθλιότητα του Γ’ Ράιχ». Όμως ο ναζισμός, παρ’ όλο που άφησε πίσω έναν κόσμο ερειπωμένο, δεν έχει «ψοφήσει»: Είναι ακόμη παρών,  κρυμμένος χρόνια μέσα στο κουκούλι του, όπως θύμιζε ο Πρίμο Λέβι, και σήμερα βγάζει σιγά σιγά το κεφάλι του έξω και μας κοιτά, μικρό μάτι του σκότους που μεγαλώνει το μέσα κι έξω μας σκότος.

Από μια πολιτική τάξη που θέλει ή ανέχεται  (καθένας κι ένα αξίωμα, σαν το πουλί μες το κλουβί του, δεν έγραψε ο Σεφέρης;) την ιστορική ροή προς την νέα δουλεία για τους πολλούς γραφικοποιώντας κάθε αντίσταση μιας φύσης ανθρώπινης που πρέπει να πεθάνει, και από μια κοινωνία που από την Αραβοφοβία (πχ κατσαριδοποίηση των Παλαιστινίων) μέχρι τον αντισημιτισμό, και από τους Τζιχαντιστές στην Ανατολή μέχρι τους νεοναζί στην Δύση (ο Μπρέιβικ ζει ανάμεσα μας), οι φυλετικοθρησκευτικές αναγνώσεις όλων των πλευρών  διαχέονται ως κυρίαρχος λόγος για να συγκαλύψουν τις οικονομικοπολιτικές αιτίες, αποτελώντας το πιο γόνιμο χωράφι για το «Θηρίο».

Σε έναν κόσμο που τον αφήνουν πολιτικά και φιλοσοφικά απαίδευτο για να τον χειραγωγούν διαρκώς, που χειραγωγώντας τον φόβο και την ανάγκη του (αλλά και τις υπαρκτές του αντιθέσεις σε σχέση με το καλό και το κακό), αλληλοεξοντώνεται ευκολότερα από ό,τι οργανώνεται για να σωθεί, ο ναζισμός, παρ’ όλο που άφησε πίσω του έναν κόσμο ερειπωμένο, δεν έχει «ψοφήσει»:

Χρόνια προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός πλανήτη ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει» (Λέβι). Κι όμως το παλίμψηστο του αποτελείται από τις πολλές μικρές μας συμπεριφορές, και από τις πολλές μας απουσίες από όλες τις σημαντικές για μας αποφάσεις, πρεζομένοι και πρεζομένες μπροστά στην μιντιακή αναπαράσταση ενός κόσμου που όσο πεθαίνει τόσο πιο έντονα μακιγιάρεται.

Η Άρεντ όριζε ως το πιο σημαντικό καθήκον μας στον αντιφασιστικό αγώνα και στην παροχή της αντίστοιχης αντιφασιστικής παιδείας το να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που μετατρέπει απλούς ανθρώπους σε όργανα του ολοκληρωτισμού.

Είχε επισημάνει πως ο μέγιστος κίνδυνος δεν προέρχεται μονάχα από την ατόφια συγκρότηση του ναζισμού (γι’ αυτό και υπάρχει κι ένας βαθιά συστημικός αντιφασισμός… ένας αντιφασισμός που δρα λεκτικά ως πεδίο συνοχής της διαπλοκής της μεταδημοκρατίας την ίδια στιγμή που πρακτικά τον και την υπο-στηρίζει) αλλά από την τάση απενοχοποίησης και αποδοχής συγκεκριμένων καθεστώτων και συμπεριφορών μπροστά στην σύγκριση με το απόλυτο Κακό.

Σήμερα η προειδοποίησή της ακούγεται ίσως περισσότερο επίκαιρη από ποτέ και συμπυκνώνει την απειλή του ναζισμού και την μέγιστη ανηθικότητα της ύπαρξης αντιφασισμού πολλών ταχυτήτων, της αποδοχής να υπάρχουν ξεχασμένα ολοκαυτώματα όπως των Ρομά, αφανισμένων διπλά, ως Άνθρωποι κι ως Μνήμη:

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο να αναγνωρίσουμε τον ολοκληρωτισμό ως την κατάρα του αιώνα θα ήταν μια τέτοια εμμονή με αυτόν που θα μας εμποδίζουμε να δούμε τα πολλά εκείνα μικρά και όχι τόσο μικρά κακά με τα οποία είναι στρωμένος ο δρόμος προς την κόλαση.» Και όταν φτάσουμε εκεί στο όνομα της «καλύτερης θέας», στο όνομα της «προόδου», θα μπορούμε (θα επιβάλλεται) να πέσουμε από την κορυφή της κλίμακας «με το κεφάλι προς τα κάτω». Porrajmos, δηλαδή Αφανισμός…

via