Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ο Σοβιετικός γιατρός, Λέονιντ Ρογκόζοφ, μέλος μιας ερευνητικής αποστολής στην αφιλόξενη Ανταρκτική, βασανιζόταν από οξεία σκωληκοειδίτιδα. Χρειαζόταν άμεση επέμβαση ώστε να μην πεθάνει από περιτονίτιδα. Υπό αντίξοες συνθήκες και ενώ ήταν ο μοναδικός γιατρός της αποστολής, συνειδητοποίησε ότι θα έπρεπε να χειρουργήσει τον εαυτό του. Η ιστορία του θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από ταινία, αλλά είναι πραγματική.
Στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Σοβιετική Ένωση έστειλαν πολλούς επιστήμονές στην Ανταρκτική.
Σκοπός τους ήταν να κατασκευάσουν φυλάκια και να πραγματοποιήσουν έρευνα για την σχετικά ανεξερεύνητη ήπειρο.
Ο μοναδικός γιατρός της 6ης Σοβιετικής Αποστολής στην Ανταρκτική
Το 1960, πραγματοποιείτο η έκτη Σοβιετική Αποστολή στην Ανταρκτική. Το πλοίο της αποστολής Ομπ ξεκίνησε το ταξίδι του από το Λένινγκραντ, για την παγωμένη ήπειρο στις 5 Νοεμβρίου 1960.
Μετά από 36 ημέρες, τα 13 μέλη της αποστολής έφτασαν στην Ανταρκτική. Έπρεπε να κατασκευάσουν μια πολική βάση, έχοντας χρονοδιάγραμμα εννέα εβδομάδων. Στις 18 Φεβρουαρίου 1961, ο σταθμός Νοβολαζαρέβσκαγια ολοκληρώθηκε στην ώρα του.
Για ένα χρόνο, το πλοίο θα έμενε στο σταθμό Νοβολαζαρέβσκαγια. Η επικοινωνία με τον έξω κόσμο δεν ήταν πλέον δυνατή, το ψύχος ήταν δριμύ και τα μέλη της αποστολής θα έπρεπε να βασιστούν ο ένας στον άλλο.
Ανάμεσά τους βρισκόταν ένας 27χρονος, ο Λέονιντ Ρογκόζοφ. Ήταν ο μοναδικός γιατρός της αποστολής και είχε διακόψει μια πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή σταδιοδρομία.
Ο Λέονιντ Ρογκόζοφ, ο μοναδικός γιατρός της 6ης Σοβιετικής Αποστολής στην Ανταρκτική – Πηγή εικόνας: Youtube
Όταν η σκωληκοειδίτιδα τού “χτύπησε την πόρτα”
Στις 29 Απριλίου 1961, ο Ρογκόζοφ άρχισε να νιώθει κόπωση και αδυναμία. Είχε, επίσης, ναυτία και βασανιζόταν από οξύ πόνο στη δεξιά πλευρά της κοιλιάς του. Η θερμοκρασία του σώματός του έφτασε τους 37,5 βαθμούς Κελσίου.
Στο ημερολόγιο που κρατούσε, ο Ρογκόζοφ έγραψε: “Φαίνεται ότι έχω σκωληκοειδίτιδα. Παραμένω όμως ήρεμος και που και που χαμογελάω. Γιατί να τρομάξω τους φίλους μου;”
Δεδομένου ότι είχε ολοκληρώσει τη γενική ιατρική του εκπαίδευση και είχε ξεκινήσει να κάνει την ειδικότητά του στη χειρουργική, μπορούσε εύκολα να καταλάβει τα συμπτώματά του.
“Όντας χειρουργός, δεν είχε καμία δυσκολία στη διάγνωση της οξείας σκωληκοειδίτιδας. Ήταν μια κατάσταση που γνώριζε καλά, μια εγχείρηση ρουτίνας στον πολιτισμένο κόσμο.
Αλλά, δυστυχώς, δεν βρέθηκε στον πολιτισμένο κόσμο. Αντίθετα βρισκόταν στη μέση μιας πολικής ερημιάς”, είχε πει ο γιος του Ρογκόζοφ, Βλάντισλαβ.
“Πονάει σαν να με τρυπάει ο διάβολος! Αλλά δεν μπορώ να τα παρατήσω”
Στις 30 Απριλίου, η κατάσταση χειροτέρευε για τον Σοβιετικό γιατρό. Άρχισε να εμφανίζει τα πρώτα συμπτώματα περιτονίτιδας, οπότε η ζωή του “κρεμόταν” από μία “κλωστή”.
“Δεν κοιμήθηκα καθόλου χθες το βράδυ. Πονάει σαν διάβολος! Μία χιονοθύελλα διαπερνούσε το μέσα μου, σαν να κλαίνε εκατό τσακάλια“, ήταν τα λόγια με τα οποία περιέγραψε την κατάστασή του.
Ο πολικός χειμώνας βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη, συνεπώς καμία άμεση βοήθεια δεν θα μπορούσε να σταλεί. Συν τοις άλλοις, ο πλησιέστερος σταθμός βρισκόταν πάνω από 1.000 μίλια μακριά από το Νοβολαζαρέβσκαγια. Δεν του έμενε άλλη επιλογή παρά να χειρουργήσει τον εαυτό του!
“Αυτό είναι… Πρέπει να σκεφτώ σοβαρά τη μόνη μου διέξοδο: να εγχειρίσω τον εαυτό μου… Είναι σχεδόν αδύνατο… Αλλά δεν μπορώ να μείνω απλώς με σταυρωμένα χέρια και να τα παρατήσω“, έγραψε στο ημερολόγιό του.
Η προετοιμασία ενός ριψοκίνδυνου αλλά αναγκαίου αυτοχειρουργείου
Ο Ρογκόζοφ έπρεπε να λάβει υπόψη και την παραμικρή λεπτομέρεια πριν προχωρήσει στο χειρουργείο. Επιπλέον, ο διοικητής του σταθμού έπρεπε να πάρει το “οκ” της Μόσχας.
Ένας θάνατος μέλους αποστολής θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα για τους Σοβιετικούς ενόσω βρισκόταν σε εξέλιξη ο Ψυχρός Πόλεμος.
Όρισε, λοιπόν, δύο βασικούς βοηθούς: ο ένας θα έριχνε φως με την λάμπα και θα του έδινε τα χειρουργικά εργαλεία και ο άλλος θα κρατούσε έναν καθρέφτη ώστε ο Ρογκόζοφ να βλέπει τα όργανά του για να κάνει την επέμβαση.
Επίσης, το “παρών” στο χώρο έδωσε ο διοικητής του σταθμού, σε περίπτωση που είτε ο Ρογκόζοφ είτε κάποιος από τους δύο του βοηθούς λιποθυμούσε.
Αφού ολοκληρώθηκε η προετοιμασία και οι αναγκαίες απολυμάνσεις και αποστειρώσεις, το χειρουργείο ξεκίνησε, γύρω στις 2 τα μεσάνυχτα της 1ης Μαϊου 1961.
Ο Ρογκόζοφ έκανε τοπική αναισθησία με προκαΐνη και, ύστερα, μια τομή 10 με 12 εκατοστά στο τοίχωμα της κοιλιάς του. Παρά τη βοήθεια του καθρέφτη, ήταν η αίσθηση της αφής αυτό που καθοδήγησε το Σοβιετικό γιατρό.
Ο Ρογκόζοφ έπρεπε να λάβει υπόψη και την παραμική λεπτομέρεια πριν προχωρήσει στο αυτοχειρουργείο – Πηγή εικόνας: Youtube
“Επιτέλους, ιδού, η καταραμένη απόφυση!”
Ο Ρογκόζοφ ξεκουραζόταν για 20 με 25 δευτερόλεπτα, κάθε τέσσερα με πέντε λεπτά περίπου. “Ο ίδιος ήταν ήρεμος και επικεντρώθηκε στη δουλειά του, αλλά ο ιδρώτας έτρεχε κάτω από το πρόσωπό του.
Για εμάς ήταν κάτι δυσάρεστο, αλλά μπορέσαμε να μείνουμε ψύχραιμοι”, είπε ένας εκ των βοηθών του.
Καθώς ο Ρογκόζοφ έφτανε στο τελευταίο και πιο δύσκολο μέρος της επέμβασης, παραλίγο να χάσει τις αισθήσεις του. Τελικά, μετά από σχεδόν δύο ώρες χειρουργείου, τα κατάφερε. “Επιτέλους, ιδού, η καταραμένη απόφυση”, ήταν η φράση που είπε, όταν συνειδητοποίησε πως όλα πήγαν καλά.
Ο Ρογκόζοφ συνομιλεί με ένα μέλος της σοβιετικής αποστολής μετά τοχειρουργείο – Πηγή εικόνας: Youtube
Ο Ρογκόζοφ επανήλθε στα καθήκοντά του μετά από περίπου δύο εβδομάδες. Αργότερα, έγραψε στο ημερολόγιό του για τη μοναδική εμπειρία του:
“Οι καημένοι οι βοηθοί μου! Λίγο πριν πάρω το νυστέρι, έριξα μία τελευταία ματιά πάνω τους. Ήταν κάτασπροι, πιο λευκοί και από τις ολόλευκες ιατρικές στολές που είχαν φορέσει. Και εγώ φοβόμουν πάρα πολύ.
Αλλά όταν ένιωσα την βελόνα με την προκαΐνη από την ένεση που έκανα μόνος μου, κατά κάποιο τρόπο μπήκα σε κατάσταση “αυτόματου πιλότου” και δεν έδινα σημασία σε τίποτα άλλο“.
Ήταν η απόδειξη της αποφασιστικότητας και της θέλησής του για ζωή
Το 1962, o Ρογκόζοφ επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση κι έγινε δεκτός σαν εθνικός ήρωας.
Η ιστορία επιβίωσής του αποτέλεσε ένα ισχυρό εργαλείο για τη σοβιετική μηχανή προπαγάνδας, η οποία τον εγκωμίασε με ανάλογο τρόπο όπως έκανε για τον Γιούρι Γκαγκάριν.
Ο Ρογκόζοφ τιμήθηκε με το Τάγμα του Κόκκινου Λάβαρου της Εργασίας, όμως απέφευγε τη δημοσιότητα και συνέχισε την ιατρική του καριέρα με ταπεινότητα.
Όταν ρωτήθηκε για την περίφημη επέμβαση, απάντησε χαμογελώντας: “Μια δουλειά όπως όλες οι υπόλοιπες, μια ζωή σαν όλες τις άλλες”
Όταν ο Ρογκόζοφ επέστρεψε στη Σοβιετική Ένωση, έγινε δεκτός σαν εθνικός ήρωας – Πηγή εικόνας: Youtube
Ο Ρογκόζοφ ήξερε ότι “έπαιξε” τη ζωή του “κορώνα γράμματα”. Η σκωληκοειδής απόφυσή του θα μπορούσε να σκάσει και, αν αυτό συνέβαινε, μάλλον θα πέθαινε.
Όπως είπε ο γιος του:
“Αν βρεθείτε σε μια φαινομενικά απελπιστική κατάσταση, όταν όλες οι πιθανότητες είναι εναντίον σας, ακόμα κι αν βρίσκεστε στη μέση του πιο εχθρικού περιβάλλοντος, μην τα παρατάτε. Πιστέψτε στον εαυτό σας και παλέψτε, παλέψτε για τη ζωή σας“.
Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του, ο Ρογκόζοφ επικεντρώθηκε στην επιστήμη του και από το 1986 μέχρι το 2000 διετέλεσε επικεφαλής του τμήματος χειρουργικής στο Ινστιτούτο Ερευνών της Αγίας Πετρούπολης.
Πέθανε το 2000, σε ηλικία 66 ετών, από καρκίνο του πνεύμονα.