Η χώρα-μέλος της ΕΕ (EEA*) έχει την ευτυχία να μην είναι στην Ευρωζώνη, διατηρώντας τη δική της ανεξάρτητη οικονομική και γεωργική πολιτική – η οποία την προστατεύει επαρκώς, απέναντι στο σύγχρονο επεκτατισμό της γερμανικής κυβέρνησης.
Δυστυχώς η Ελλάδα αναγκάσθηκε το 2001 να υιοθετήσει το ευρώ, κυρίως λόγω των υψηλών επιτοκίων δανεισμού της (κατά καιρούς έφταναν ακόμη και τις 10 μονάδες επάνω από τον πληθωρισμό), τα οποία οφείλονταν στο μεγάλο δημόσιο χρέος της.
Βασική «πηγή» του χρέους ήταν δε οι τόκοι, η διαφθορά των πολιτικών της, ως επί το πλείστον εκ μέρους της γερμανικής βιομηχανίας, η νόμιμη φοροδιαφυγή των μεγάλων επιχειρήσεων, μεταξύ άλλων των ξένων πολυεθνικών, καθώς επίσης το λαθρεμπόριο. Έτσι οδηγήθηκε στην παγίδα, εγκλωβισμένη πλέον στο ευρώ, στο χρέος και στα μνημόνια – με πολύ λίγες πιθανότητες να ξεφύγει από το μοιραίο.
Συνεχίζοντας η Νορβηγία, το νόμισμα της οποίας θεωρείται ως ένα «ασφαλές λιμάνι» μέσα στη σημερινή παγκόσμια καταιγίδα που απειλεί να καταστρέψει τα πάντα, κατέχει το 50% περίπου των δυτικοευρωπαϊκών αποθεμάτων πετρελαίου – ενώ είναι η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα του πλανήτη, μετά τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία.
Η εποχή του πετρελαίου για το μικρό αυτό κράτος ξεκίνησε τη νύχτα της 24ης Οκτωβρίου του 1969, όταν από τις γεωτρήσεις που διεξήγοντο ανακαλύφθηκε η πρώτη εκμεταλλεύσιμη πηγή – με αποτέλεσμα μία από τις φτωχότερες χώρες της Β. Ευρώπης, η οποία μέχρι τότε επιβίωνε από την αλιεία, από τη γεωργία και από τη κτηνοτροφία, να γίνει μέσα σε μία νύχτα πάμπλουτη, τόσο λόγω του πετρελαίου, όσο και του φυσικού αερίου, στο οποίο διαθέτει επίσης μεγάλες ποσότητες.
Κατάφερε λοιπόν να επιτύχει ένα «κβαντικό οικονομικό άλμα», ξεπληρώνοντας τα βουνά των εξωτερικών χρεών της – ενώ ανήκει πλέον στις πλουσιότερες χώρες του πλανήτη, με κατά κεφαλήν εισόδημα της τάξης των 65.000 $, με μία από τις ακριβότερες πρωτεύουσες παγκοσμίως, καθώς επίσης με μεγάλες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό. Είναι δε ένα από τα ελάχιστα κράτη με δίδυμα πλεονάσματα, τόσο στον προϋπολογισμό (11,1% το 2014, 18,8% το 2009), όσο και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (γράφημα).
Τα παραπάνω έχουν συνοδευθεί από μία ραγδαία ανάπτυξη του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όσον αφορά τις υπηρεσίες – με την ευημερία της χώρας να βασίζεται σε ένα μοναδικό μείγμα πρώτων υλών, σε συνδυασμό με την αποδοτική χρήση τους (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικό ρεύμα, αλιεία και ξυλεία).
Περαιτέρω, λόγω του υψηλού όγκου και της ισχυρής εξάρτησης της χώρας από τα έσοδα της βιομηχανίας πετρελαίου, καθώς επίσης φυσικού αερίου, σε συνάρτηση με τις μεγάλες διακυμάνσεις που παρουσιάζονται στις τιμές ενέργειας διαχρονικά, τα οικονομικά της μεγέθη υπολογίζονται με τους ονομαζόμενους «ηπειρωτικούς δείκτες» – με αυτούς δηλαδή χωρίς τα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Με το συγκεκριμένο κριτήριο, το «ηπειρωτικό ΑΕΠ» αυξήθηκε κατά 2,6% το 2014, ενώ το συνολικό κατά 2,1% – έχοντας υπερκαλύψει τη μεγάλη πτώση του 2010 (γράφημα). Προφανώς κάτι ανάλογο θα έπρεπε να είχε υιοθετήσει και η Ρωσία, έτσι ώστε να αναπτύσσεται και στους υπόλοιπους κλάδους – οπότε να ξεφύγει από το χαρακτηρισμό της ως μια «οικονομία Potemkin», λόγω της οποίας ηττήθηκε κατά κράτος από τις οικονομικές επιθέσεις της Δύσης.
Συνεχίζοντας, το 1990 η Νορβηγία ίδρυσε ένα επενδυτικό κεφάλαιο, μέσω του οποίου τα καθαρά έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο τοποθετούνται στο εξωτερικό – με τη σημερινή αγοραστική αξία του (2014) να είναι της τάξης των 4,3 τρις ΝΟΚ (περί τα 500 δις €), γεγονός που το κατατάσσει στα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά κεφάλαια του πλανήτη.
Με βάση τους κανόνες που έχουν υιοθετηθεί από την κυβέρνηση της χώρας, μόνο το 4% ετήσια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον προϋπολογισμό, κατά ανώτατο όριο. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η εξασφάλιση της ωφέλειας των επομένων γενεών, από τον ενεργειακό πλούτο της Νορβηγίας – καθώς επίσης η διατήρηση του οικονομικού και παραγωγικού της ιστού, έτσι ώστε να μην καταρρεύσει, λόγω των εσόδων από το πετρέλαιο (όπως δυστυχώς έκανε η Ελλάδα, «παρατώντας» τη γεωργία και τη βιομηχανία, όταν ξεκίνησε η τουριστική της ανάπτυξη).
Οι εξαγωγές ενέργειας της χώρας το 2013 ήταν της τάξης του 21,5% του ΑΕΠ ενώ, συμπεριλαμβανομένων των πετρελαϊκών προϊόντων, συμμετείχαν με 60% στις συνολικές εξαγωγές. Λόγω δε των σταθερών εσόδων από την το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, το δημόσιο χρέος της είναι ελάχιστο (29,5% του ΑΕΠ το 2014), με τα ενεργειακά αποθέματα της να είναι αρκετά για πολλά χρόνια.
Εν τούτοις, η Νορβηγία καταναλώνει πολύ μικρές ποσότητες αφού, συγκρινόμενη με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έχει το υψηλότερο μερίδιο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς επίσης στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος – όπου, λόγω των πλούσιων υδάτινων πόρων της, καθώς επίσης των υψομετρικών διαφορών, καλύπτει το 95% των αναγκών της σε ηλεκτρισμό από υδροηλεκτρικά εργοστάσια.
Οι σημαντικότεροι κλάδοι της χώρας, εκτός της ενέργειας
Η χώρα κατέχει το 50% του αποθηκευτικού δυναμικού σε νερό της Ευρώπης, οπότε έχει καταφέρει να εξελιχθεί σε έναν σημαντικό δυνητικό προμηθευτή εναλλακτικής ενέργειας, όταν υιοθετηθούν οι «ανανεώσιμες πηγές» από την ΕΕ – ενώ μέχρι το 2020 σχεδιάζεται η λειτουργία ενός «καλωδίου υψηλής τάσης» που θα συνδέει τη Νορβηγία με τη Γερμανία. Μέτοχοι είναι δύο νορβηγικές εταιρείες δικτύων, καθώς επίσης η γερμανική τράπεζα ανοικοδόμησης (Kfw) – όπου η συμφωνία υπεγράφη στις 10.02.2015.
Περαιτέρω, λόγω των συνθηκών που επικρατούν στη χώρα, διαθέτει το μεγαλύτερο δυναμικό παραγωγής αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη – αν και το μερίδιο της αιολικής ενέργειας στην ηλεκτροδότηση της είναι μόλις 1%. Εκτός αυτού, η παραδοσιακά ναυτιλιακή Νορβηγία ελέγχει έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς στόλους στον πλανήτη – με 1.328 δηλωμένα πλοία στο εσωτερικό και εξωτερικό, έκαστο των 100 «κόρων» ολικής χωρητικότητας.
Παρά το ότι δεν επιδοτείται η αλιεία, η Νορβηγία είναι ένας εκ των μεγαλύτερων εξαγωγέων παγκοσμίως στα θαλασσινά, έχοντας εξάγει το 2014 θαλασσινούς «μεζέδες» αξίας 68,8 δις ΝΟΚ (7,6 δις €) – με το μερίδιο των θαλασσινών προϊόντων να είναι μόλις το 6% των συνολικών εξαγωγών της Νορβηγίας.
Η γεωργία προστατεύεται από τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, δεν συμμετέχει στην κοινή αγροτική αγορά της ΕΕ, ενώ οι αγρότες της εισπράττουν το 63% των εισοδημάτων τους από τις κρατικές επιδοτήσεις – το υψηλότερο ποσοστό διεθνώς, ακολουθούμενη από την Ελβετία (57%), από την Ιαπωνία (56%), καθώς επίσης από τη Νότια Κορέα (54%). Υπάρχουν 42.876 αγροτικές επιχειρήσεις, με τη χρησιμοποιούμενη έκταση να φτάνει τα 9,6 εκ. εκτάρια (το 3% της συνολικής).
Συνεχίζοντας, ο τουρισμός στη Νορβηγία έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, απασχολώντας 109.000 εργαζομένους (ο συνολικός πληθυσμός της χώρας είναι 5,16 εκ., ο μισός δηλαδή της Ελλάδας) – ένα ποσοστό που αντιστοιχεί στο 6% του συνόλου. Αντίθετα, ο τραπεζικός της τομέας είναι σχετικά μικρός αλλά ισχυρός, καθώς επίσης σωστά κεφαλαιοποιημένος – με τις σκανδιναβικές τράπεζες να τον ελέγχουν σχεδόν απόλυτα.
Ο ρόλος του κράτους στην οικονομία είναι πολύ σημαντικός, αποτελώντας ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της Νορβηγίας – με τις βασικότερες επιχειρήσεις να ευρίσκονται στα χέρια του δημοσίου,είτε εξ ολοκλήρου, είτε πλειοψηφικά.
Οι μεγαλύτερες είναι η ενεργειακή Statoil (κρατική συμμετοχή στο 67%), η παραγωγός ενέργειας Statkraft (100%), η εταιρεία δικτύων Statnett (100%), η τηλεπικοινωνιακή Telenor (54%), η επιχείρηση λιπασμάτων Yara (36,2%), καθώς επίσης η εταιρεία πολεμικού εξοπλισμού Kongsberg Gruppen (50,001%).
Η παγκόσμια κρίση
Περαιτέρω, η παγκόσμια κρίση έχει δημιουργήσει προβλήματα και στη Σκανδιναβία, παρά το ότι κατάφερε τα τελευταία χρόνια να αποφύγει τη «μόλυνση» της από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Όμως, από τις αρχές του 2013, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί – με τη Νορβηγία, το πλέον σίγουρο «λιμάνι» της, να απειλείται με στασιμότητα, αν και την έχει αποφύγει μέχρι σήμερα.
Ένας από τους λόγους της μειωμένης ανάπτυξης της χώρας είναι ο περιορισμός της εσωτερικής κατανάλωσης –γεγονός που οφείλεται στην αύξηση των τιμών των ακινήτων , σε συνδυασμό με το πολύ υψηλό ιδιωτικό χρέος (κάτι ανάλογο με αυτό που συμβαίνει στη Σουηδία, στη Φιλανδία, η οποία ευρίσκεται ήδη σε ύφεση, στην Ολλανδία και αλλού).
Η αγορά ακινήτων έχει πάψει πλέον να κινείται, ενώ τα χρέη των νοικοκυριών ευρίσκονται ήδη στο 200% των εισοδημάτων – συνεχίζοντας την αυξητική τους πορεία, όπως συμπεραίνεται από τα δάνεια των τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα.
Ο επόμενος βασικός λόγος είναι η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, η οποία δημιουργεί γενικότερα προβλήματα στην οικονομία της χώρας – αφού επένδυε μεγάλα ποσά στον τομέα, τα περασμένα χρόνια. Με δεδομένο δε το ότι, οι πετρελαϊκές εταιρείες σχεδιάζουν να μειώσουν τις επενδύσεις τους κατά 14%, δεν είναι εύκολο να αποφευχθεί η ύφεση – αν και υπολογίζεται ρυθμός ανάπτυξης της τάξης του 1%.
Σε κάθε περίπτωση, ήδη 10.000 Νορβηγοί, το 10% περίπου των συνολικά εργαζομένων στον πετρελαϊκό κλάδο, έχουν χάσει τις θέσεις εργασίας τους – ενώ η χώρα φαίνεται πως αποφάσισε να συμμετέχει στονπαγκόσμιο συναλλαγματικό πόλεμο, υποτιμώντας το νόμισμα της για να είναι περισσότερο ανταγωνιστική στις εξαγωγές, εισάγοντας λιγότερα.
Παρά το ότι είναι δε αρκετά πλούσια, οι εισοδηματικές διαφορές μεταξύ των Πολιτών της δεν είναι μικρές – με δυσμενή αποτελέσματα για την κοινωνική συνοχή της. Φυσικά δεν συγκρίνεται με τις άλλες χώρες, οι οποίες έχουν λεηλατηθεί από το χρηματοπιστωτικό τέρας μέσω της ποσοτικής διευκόλυνσης των τελευταίων ετών. Εν τούτοις, θα μπορούσε να έχει μία καλύτερη αναδιανομή εισοδημάτων, η οποία θα εξασφάλιζε ιδανικές συνθήκες σε όλους τους Πολίτες της.
*Η χώρα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ζώνης (EEA), κάτι που ουσιαστικά την καθιστά μέλος της Ε.Ε. στα πλαίσια των εμπορικών σχέσεων που αναπτύσσει, αφού διέπεται από τους ίδιους ακριβώς νόμους και κανονισμούς με τα υπόλοιπα μέλη.