Ο ψυχαναλυτής Ματθαίος Γιωσαφάτ μιλάει για το τρίπτυχο «αγάπη- έρωτας- σεξ» , για τη θεωρία της πολυγαμικότητας, το μυστήριο του γυναικείου οργασμού, αλλά και την κατακόρυφη αύξηση των διαζυγίων και τις κοινωνικές επιταγές που… οπλίζουν το χέρι του ανθρώπου με βέρα στο δεξί.
Η Νικόλ Κίντμαν και ο Τομ Κρουζ σε σκηνή της ταινίας «Μάτια ερμητικά κλειστά». Ο πολυσυζητημένος γάμος των δύο ηθοποιών τερματίστηκε με ένα εξίσου πολυσυζητημένο διαζύγιο. Οσο για τον έρωτά τους, είχε κάνει φτερά από νωρίς
«Ακούγεται απόλυτο, αλλά περιέχει μεγάλη δόση αλήθειας: “Οσοι ερωτεύονται παράφορα δεν μπορούν να αγαπήσουν αληθινά”»
«Η σημερινή γυναίκα, πιο χειραφετημένη από ποτέ, αν φύγει συναισθηματικά, δεν αργεί να κλείσει διά παντός την πόρτα πίσω της».
«Ο άνδρας, προκειμένου να σιγουρευτεί ότι τα γονίδιά του… έπιασαν τόπο, τα χαρίζει γενναιόδωρα σε όσο περισσότερες θηλυκές μπορεί»
Η Νικόλ Κίντμαν και ο Τομ Κρουζ σε σκηνή της ταινίας «Μάτια ερμητικά κλειστά». Ο πολυσυζητημένος γάμος των δύο ηθοποιών τερματίστηκε με ένα εξίσου πολυσυζητημένο διαζύγιο. Οσο για τον έρωτά τους, είχε κάνει φτερά από νωρίς
Το μνημόσυνο του έρωτα
«Ο τρελός έρωτας φεύγει γρήγορα και δεν έχει σχέση με τον άνθρωπο που έχουμε δίπλα μας,αλλά με τον εαυτό μας:χρησιμοποιούμε το ταίρι μας ως καμβά πάνω στον οποίο ρίχνουμε τις δικές μας προβολές.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα εξαιρετικά ναρκισσιστικό συναίσθημα,διόλου δημιουργικό.Μέσα από τον έρωτα αναζητούμε διακαώς να βρούμε εκείνο που δεν είχαμε από παιδιά, αδιαφορώντας για το αν ο άνθρωπός μας αισθάνεται βολικά μέσα στο κοστούμι που του ετοιμάσαμε» τονίζει ο Γιωσαφάτ.
Ο ίδιος θεωρεί πολύ άδικο να πιστεύουμε ότι η αγάπη, που έρχεται αργότερα και με μεγάλη προσπάθεια, είναι το «μνημόσυνο του έρωτα»:
«Την έχουμε ταυτίσει με…“τσάι και συμπάθεια”, χλιαρά συναισθήματα που ακολουθούν το θυελλώδες πάθος του έρωτα.Λίγοι είναι σε θέση να εκτιμήσουν το μεγαλείο της,αλλά καιτη δύναμή της να μας οχυρώσει σε μια υγιέστατη σχέση,ερωτικότατη και καθόλου “ρουτινιάρικη”».
Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στις δύο συναισθηματικές καταστάσεις είναι ότι όταν αγαπάμε δεχόμαστε τον σύντροφό μας και με τα άσπρα και με τα μαύρα, ενώ ο έρωτας δεν συγχωρεί τα μαύρα. «Ακούγεται απόλυτο,αλλά περιέχει μια μεγάλη δόση Ιδού η απορία!
Παραφράζοντας το περίφημο «Να ζει κανείς ή να μη ζει» του περιπαθούς σαιξπηρικού ήρωα Αμλετ, ο ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και ομαδικός αναλυτής Ματθαίος Γιωσαφάτ μιλάει με θέμα «Να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί»,
Η αύξηση των διαζυγίων
Η γαμήλια τελετή δίνει όλο και συχνότερα τη θέση της στην αίτηση διαζυγίου. Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης το ποσοστό των χωρισμών φθάνει το 50%, ενώ υπολογίζεται ότι η Ελλάδα θα πιάσει την επίδοση αυτή μέσα στα επόμενα πέντε-δέκα χρόνια.
Οι ανύπαντρες μητέρες στη Βρετανία φθάνουν το 33%, ενώ στη χώρα μας το «ασθενές φύλο» τείνει να παίρνει δυναμικές αποφάσεις σε ό,τι αφορά τη λήξη ενός προβληματικού γάμου:
«Ενώ παλαιότερα μόλις μία στις είκοσι Ελληνίδες αποφάσιζε να ζητήσει διαζύγιο, σήμερα οι οκτώ στους δέκα γάμους διαλύονται ύστερα από γυναικεία απόφαση.Η αλήθειαείναι ότι οι άνδρες βολεύονται περισσότερο με τον ρόλο του συζύγου, αναζητώντας να καλύψουν τις όποιες ελλείψεις εντός σπιτιού μέσα από παράνομες σχέσεις. Αντιθέτως η γυναίκα, πιο χειραφετημένη από ποτέ,αν φύγει συναισθηματικά,δεν αργεί να κλείσει διά παντός την πόρτα πίσω της».
Και οι… πολυγαμικοί δεδικαίωνται
«Κάθε φορά που μιλάω σε ένα ακροατήριο για την απόλυτη βιολογική μελέτη από την οποία προκύπτει ότι οι άνδρες είναι από τη φύση τους πολυγαμικοί,οι γυναίκεςεκνευρίζονται και οι… ευνοούμενοι χαίρονται. Ας ρίξουμε μια ματιά στη φύση:το αρσενικό έχει σκοπό να δώσει τα γονίδιά του στο θηλυκό, προκειμένου να διαιωνίσει το είδος του.
Προκειμένου λοιπόν να σιγουρευτεί ότι τα γονίδιά του… έπιασαν τόπο,τα χαρίζει γενναιόδωρα σε όσο περισσότερες θηλυκές μπορεί. Τα θηλυκά, αντιθέτως, με το που θα γονιμοποιηθούν ηρεμούν,νιώθουν ότι η αποστολή τους εξετελέσθη» σημειώνει ο κ. Γιωσαφάτ, προκαλώντας την εύλογη απορία τι ρόλο διαδραματίζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος απέναντι σε όλα αυτά τα ζωώδη ένστικτα.
«Η γυναίκα είναι το μοναδικό θηλυκό ον στον πλανήτη που έχει οργασμό. Τα υπόλοιπα συνουσιάζονται με αποκλειστικό σκοπό την αναπαραγωγή τους.Το μυαλό και η εξέλιξη της σκέψης κάνουν θαύματα λοιπόν!» απαντά.
Η ρετσινιά της γεροντοκόρης
Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο το να μη νιώθει έτοιμος να παντρευτεί ακόμη και αν η ηλικία ή η ωριμότητά του το επιτρέπουν- για να μην πούμε «το επιβάλλουν»; Σε παλαιότερες εποχές μια γυναίκα θεωρούνταν από τον περίγυρό της «γεροντοκόρη» αν συμπλήρωνε το εικοστό έτος της ηλικίας της χωρίς να έχει περάσει το κατώφλι της εκκλησίας. Σήμερα η επίμαχη ηλικία έχει μετατοπιστεί περίπου στα 37.
«Πολύ συχνά η γυναίκα συγχέει το βιολογικό ρολόι με το αντίστοιχο κοινωνικό.Η απόλυτηολοκλήρωση έρχεται όντως παράλληλα με την άφιξη ενός παιδιού,υπάρχει όμως και ένα μικρότερο ποσοστό γυναικών που αδιαφορεί για τη μητρότητα.“Τώρα μπορεί να μη σε νοιάζει,έχεις την καριέρα σου.
Οταν φθάσεις όμως στα σαράντα, θα το μετανιώσεις που δεν έκανες παιδιά” ακούει πολύ συχνά από τη μητέρα και τους φίλους, νιώθοντας όλο και περισσότερο ως μίασμα μιας κοινωνίας που θεωρεί ότι ο γάμος είναι το απαραίτητο happy end στη ζωή κάθε “φυσιολογικού ανθρώπου”».
Ποιες ηλικίες είναι οι πιο «επικίνδυνες» για οριστική ρήξη της σχέσης;
Κυρίως συμβαίνει στις ηλικίες μεταξύ 40 και 50, οπότε έρχεται η πρώτη κρίση της μέσης ηλικίας, «τι έκανα, τι δεν έκανα στη ζωή μου» και ο προβληματισμός τι κάνω από εδώ και πέρα. Τα 2/3 των διαζυγίων γίνονται σε αυτή την ηλικία, όταν έχουν μεγαλώσει λίγο τα παιδιά τους και, θεωρητικά, θα μπορούσαν να χαρούν πια τη ζωή τους ως ζευγάρι. Η έξοδος των παιδιών από το σπίτι είναι συχνά σημαντική αφορμή για την κρίση της συζυγικής σχέσης.
Με τόσες δυσκολίες που έχει ο θεσμός και τόσα διαζύγια, γιατί οι άνθρωποι συνεχίζουν να παντρεύονται;
Οι άνθρωποι παντρεύονται και ξαναπαντρεύονται γιατί το έχουν ανάγκη! Ο γάμος μπορεί να εξυπηρετεί κοινωνικές, θεσμικές, οικονομικές ανάγκες, αλλά νομίζω ότι η σημαντικότερη είναι η ψυχολογική, που έχει τις ρίζες της κι αυτή στους πρώτους χρόνους της ζωής μας.
Η ουσιαστικότερη ανάγκη του ανθρώπου, ακριβώς επειδή η περίοδος εξάρτησης είναι πολύ μακρά, είναι η αρχική ανάγκη επιβίωσης του βρέφους, το οποίο στην αρχή της ζωής του είναι εντελώς απροστάτευτο. Οπότε υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας δεσμού με τη μαμά. Να τονίσω εδώ ότι «μαμά» εννοούμε αυτόν που φροντίζει το παιδί.
Μπορεί να είναι ο μπαμπάς, η γιαγιά, η φιλιππινέζααρκεί να είναι ο ίδιος άνθρωπος, τον πρώτο χρόνο τουλάχιστον. Από κει προκύπτει μια ανάγκη προσκόλλησης, που είναι μεγαλύτερη κι από εκείνη για σεξ. Αν δεν γίνει αυτή η προσκόλληση μέσα στους πρώτους μήνες για διάφορους λόγους, βγαίνουν στην ενήλικη ζωή ποικίλα προβλήματα. Αν, για παράδειγμα, είχαμε «πολλές μανάδες», ακόμα κι αν είναι καλές, δεν μπορούμε να επενδύσουμε ψυχικά σε ένα πρόσωπο. Το παιδί θέλει το ίδιο πιάσιμο, την ίδια φωνή κ.λπ. Έχει ανάγκη από μια μοναδική σχέση. Οι φόβοι εγκατάλειψης του βρέφους μεταφέρονται στον ενήλικο, αν δεν απολαύσει την απόλυτη αποκλειστικότητα.
Είναι αυτό που ψάχνουμε όλοι μετά στη σχέση. Αλλά επειδή ξέρουμε ότι δεν υπάρχει, επιμένουμε λίγο στο σεξουαλικό κομμάτι. Κι εσείς, όσο κι αν αγαπάτε τον άντρα σας, αγαπάτε και τη μητέρα σας, τα αδέλφια σας, τους φίλους σας… Όλοι μοιραζόμαστε όταν είμαστε ενήλικοι κι όλοι έχουμε ανάγκη από μια πολύ προσωπική σχέση. Κι επειδή κάπου μέσα μας υπάρχει η βρεφική ανάγκη να είμαστε μοναδικοί, το μεταθέτουμε στο σεξ, στη μονογαμία.
Και τα τυπικά;
Αφού αυτή την «αποκλειστικότητα» μπορούμε προφανώς να τη βρούμε σε μια καλή σχέση, γιατί πρέπει να προχωρήσουμε και στο τυπικό του πράγματος; Δεν αρκεί η ελεύθερη βούληση δυο ανθρώπων ότι θα μείνουν μαζί για πάντα και θα είναι πιστοί ο ένας στον άλλο για να έχει και κοινωνικά και νομικά αποτελέσματα; Αυτό γίνεται σε αρκετές χώρες της Ευρώπης.
Όπου κι εκεί το μεγαλύτερο ποσοστό τελικά παντρεύεται με το καθιερωμένο τελετουργικό! Ο γάμος ως τελετή, ως τελετουργικό χρησιμεύει για να εντυπωθούν ορισμένα βασικά πράματα στον άνθρωπο, αυτές οι αποφάσεις που είπατε… Γενικότερα τα τελετουργικά είναι σύμβολο μετάβασης από μια κατάσταση σε άλλη.
Επιπλέον συσφίγγονται και οι δεσμοί για τους συμμετέχοντες στα τελετουργικά. Όπως, στην περίπτωση που συζητάμε, με τη νύφη και το γαμπρό και με τις οικογένειές τους. Αλλιώς η απόφαση αυτή, όσο σεβαστή κι αν ήταν, θα μπορούσε να διαλυθεί πολύ εύκολα.
Πιστεύετε ότι κάποιοι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να παντρεύονται; Και γιατί;
Φυσικά, υπάρχει κι αυτή η κατηγορία, ένα 20-30% των ανθρώπων, άντρες και γυναίκες, που δεν θα έπρεπε να παντρευτούν. Και οι οποίοι συνήθως παντρεύονται από πίεση κοινωνική.
Οι λόγοι μπορεί να ποικίλλουν, δεν σημαίνει όμως ότι είναι ανώριμοι. Μπορεί να είναι πολύ ώριμοι και συναισθηματικά, αλλά να μην τους πηγαίνει η μοναδική σχέση, να έχουν καριέρες σημαντικές στις οποίες έχουν επενδύσει και απορροφούν πολύ χρόνο, που δεν φτάνει για την οικογένεια.
Υπάρχουν άλλοι που έχουν ανάγκη από περισσότερες από μια σχέσεις συναισθηματικές, όχι μονάχα σεξουαλικές, και το πλαίσιο του γάμου δεν τους καλύπτει.
Τελικά, το ερώτημα δεν είναι αν πρέπει να παντρευτεί κανείς, αλλά πώς να παντρευτεί;
Ακριβώς. Πριν από καιρό ήρθε και με βρήκε ένα ζευγάρι που ετοιμαζόταν να παντρευτεί. Αφού μιλήσαμε και είδα ότι δεν υπήρχε ιδιαίτερο πρόβλημα, ρώτησα γιατί ήρθαν.
Είχαν ακούσει κάποιες διαλέξεις μου, αλλά το σημαντικό ήταν ότι σε μια παρέα πέντε ζευγαριών που είχαν παντρεύτηκαν οι τέσσερεις και οι τρεις χώρισαν μέσα σε δυο χρόνια. Κι όλοι ήταν βέβαιοι ότι ταιριάζουν. «Θέλαμε τη γνώμη σας για το δικό μας γάμο», μου είπαν. Το ζήτημα είναι λοιπόν πώς ψάχνει κανείς να λύσει τα προβλήματα που θα μπορούσαν να του χαλάσουν αυτή τη σχέση.
Στο εξωτερικό υπάρχουν γκρουπ προγαμιαίας συμβουλευτικής. Ένα χρόνο πριν παντρευτεί το ζευγάρι μπορεί να κάνει κάποια επιμόρφωση. Καλό θα ήταν να λειτουργήσουν κι εδώ, οι συνθήκες είναι ώριμες για κάτι τέτοιο, πιστεύω.
Ο καλός γάμος δεν σκοτώνει το σεξ!
Και τι γίνεται με τη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού; Βρίσκεται πάντα σε κίνδυνο, αφού η μονογαμία έχει κατά κάποιον τρόπο «εφευρεθεί»; Μπορεί βιολογικά η επιθυμία του άντρα μετά την πρώτη σεξουαλική επαφή να πέφτει κατά 50%, υπάρχει όμως και το ψυχολογικό κομμάτι, που στον άνθρωπο βαραίνει μάλλον περισσότερο.
Γι αυτό είπα και στη διάλεξη ότι ο καλός γάμος δεν σκοτώνει τον έρωτα, αντίθετα. Όταν ένα ζευγάρι έχει αγάπη, το σεξ γίνεται πολύ καλύτερο με τα χρόνια. Σε μια καλή σχέση, με το χρόνο γνωρίζει ο ένας τον άλλο καλύτερα, το ζευγάρι αποκτά τη δική του τεχνική και απολαμβάνει πολύ καλό σεξ.