Ένα ποσοστό 5% των Ελλήνων του εξωτερικού (ένας στους είκοσι ερωτηθέντες σε έρευνα που έγινε) προγραμματίζει την επιστροφή του στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, ενώ ποσοστό 24% (ένας στους τέσσερις) εκτιμά ότι το ενδεχόμενο της επιστροφής είναι σχετικά πιθανό μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας για τη στάση των Ελλήνων Μεταναστών της Οικονομικής Κρίσης απέναντι στην Ελλάδα, που διενεργήθηκε από ερευνητική ομάδα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, ποσοστό 67% (περίπου επτά στους δέκα) απάντησε ότι δεν υπάρχει πιθανότητα επιστροφής στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.
Με αφορμή την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας, σήμερα, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, η επιστημονικά υπεύθυνη του έργου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ρεβέκκα Παιδή, ανέφερε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, πως το κύριο συμπέρασμα που προέκυψε από την έρευνα είναι η τάση ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που μετανάστευσαν από την Ελλάδα την περίοδο μετά το 2009, «δεν επιθυμούν να επιστρέψουν, ούτε σήμερα, ούτε σε έναν ορίζοντα πενταετίας και πολλοί από αυτούς ούτε σε ορίζοντα εικοσαετίας».
Τα χαρακτηριστικά της νέας διασποράς
Παρουσιάζοντας τα χαρακτηριστικά της νέας διασποράς, επισήμανε ότι οι άνθρωποι που έφυγαν στο εξωτερικό από την Ελλάδα, «δεν έχουν έντονη μια εθνική ή θρησκευτική ταυτότητα, αισθάνονται περισσότερο πολίτες του κόσμου, είναι ικανοποιημένοι, στην πλειοψηφία τους, από το βιοτικό επίπεδο στη χώρα όπου διαμένουν και έχουν μια αίσθηση διαφορετικότητας ως προς τους συνομηλίκους τους που έχουν μείνει στην Ελλάδα, δηλαδή αισθάνονται ικανότεροι».
Σύμφωνα με την ίδια, αυτή η νέα διασπορά είναι στην πλειοψηφία της μορφωμένη, πλέον μεταναστεύει εντός της ΕΕ καθώς με την ιδιότητα του Ευρωπαίου πολίτη είναι πιο εύκολη η μετακίνηση στη χώρα καταγωγής ενώ απουσιάζει από τους ανθρώπους αυτούς η αίσθηση νόστου που είχαν στο παρελθόν οι Έλληνες μετανάστες. Επίσης η τεχνολογία έχει αλλάξει τα πράγματα λόγω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της διευκόλυνσης της κοινωνικής επαφής. Παράλληλα, όπως έγινε γνωστό, οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που μετανάστευσαν επιθυμούν να προσφέρουν στη χώρα μέσω της τεχνογνωσίας και των γνώσεων που έχουν αποκτήσει στο εξωτερικό, όμως αισθάνονται ότι δεν υπάρχουν αρκετά κίνητρα για να επιστρέψουν.
Στο ερώτημα, άλλωστε, κατά πόσο θα ήθελαν να συμμετέχουν σε ένα σχέδιο στήριξης της χώρας στο εξωτερικό, ποσοστό 55% των ερωτηθέντων απάντησε με θετικό τρόπο ενώ 33% των ερωτηθέντων απάντησε ότι δεν θα μπορούσε να στηρίξει μια χώρα με τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας στο εξωτερικό.
Η ταυτότητα της έρευνας
Στην έρευνα συμμετείχαν 565 άνθρωποι που διαμένουν στη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Σουηδία, την Ολλανδία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και άλλες χώρες. Η βιβλιογραφική έρευνα ξεκίνησε το 2020, προ πανδημίας, ενώ το ερωτηματολόγιο διατέθηκε στο κοινό από τον Νοέμβριο του 2021 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022.
«Κεφάλαιο» το μισό εκατομμύριο Ελλήνων και Ελληνίδων στο εξωτερικό
Η κ. Παιδή υπογράμμισε ότι «υπάρχει μισό εκατομμύριο Ελλήνων και Ελληνίδων στο εξωτερικό», χαρακτήρισε τον πληθυσμό αυτό ως «κεφάλαιο για την Ελλάδα» και εκτίμησε ότι το ζητούμενο πλέον είναι να υπάρξει μια νέα σχέση της Ελλάδας με αυτούς τους ανθρώπους. «Χρειάζεται αναδιαμόρφωση του πλαισίου επικοινωνίας με τη διασπορά» είπε και σημείωσε την ανάγκη «να διαμορφωθούν οι κατάλληλες πολιτικές για να αποκατασταθεί η σχέση αυτών των ανθρώπων με τη χώρα».
«Κυρίως θα πρέπει να αποκατασταθεί η σχέση της πολιτείας μαζί τους. Θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τα κίνητρα όχι μόνο αν γυρίσουν αλλά και τώρα σχετικά με την κατάσταση των φορολογούμενων του εξωτερικού. Θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση για την Ελλάδα καθώς βρήκαμε ότι δεν ενημερώνονται αρκετά και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και από τους πολιτικούς φορείς, και από τα κόμματα. Θα πρέπει να φροντίσουμε να υπάρξουν κανάλια επικοινωνίας με τους Έλληνες μετανάστες του εξωτερικού και η χώρα μπορεί να δημιουργήσει τους κατάλληλους δεσμούς ώστε να τους αξιοποιήσει» πρόσθεσε.
Ένα νέο ερευνητικό πεδίο
Η κ. Παιδή σχολίασε ότι ως το 2022 υπήρχε ένα κενό στα ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τους ανθρώπους που έφυγαν στο εξωτερικό, ενώ ανέφερε ότι πέρσι έγινε έρευνα στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης για τις επιπτώσεις της κρίσης στη διασπορά και συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Γενικότερα για τη διασπορά της κρίσης υπάρχουν κάποιες πρόσφατες μελέτες για την Πορτογαλία και την Ιρλανδία που επίσης αντιμετώπισαν οικονομική κρίση, λιτότητα και μνημόνια όμως τα συμπεράσματά τους είναι ανάλογα, δεν διαφέρουν και πολύ από την έρευνα που διενεργήσαμε» σημείωσε και πρόσθεσε: «είναι ένα φαινόμενο που δεν έχει μελετηθεί αρκετά. Τώρα οι εξελίξεις είναι δυναμικές και μελετώνται και σε άλλες χώρες».
Το ερευνητικό έργο χρηματοδοτείται από το Ελληνικό Ίδρυμα για την Έρευνα και την Καινοτομία (ΕΛΙΔΕΚ).