«Game Over» θα πουν το επόμενο διάστημα πολλοί γονείς στα παιδιά τους που ασχολούνται υπερβολικά με βιντεοπαιχνίδια.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) τα αναγνωρίζει πλέον ως «διαταραχή της ψυχικής υγείας». Οπως φαίνεται από την τελευταία Διεθνή Ταξινόμηση των ασθενειών του ΠΟΥ, ο εθισμός στα βιντεοπαιχνίδια είναι ιδιαίτερα σοβαρός για τους εφήβους που περνούν κυριολεκτικά ολόκληρη την ημέρα τους… παίζοντας.
Οπως περιγράφει στην τελευταία του κατάταξη ο ΠΟΥ, η νέα διαταραχή, η οποία αναφέρεται ως «gaming disorder», χαρακτηρίζεται από ένα πρότυπο μόνιμης ή επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς παιχνιδιών, είτε αυτά είναι στο Ιντερνετ είτε όχι.
Το πρότυπο συμπεριφοράς, σύμφωνα με την ίδια καταγραφή, έχει ως αποτέλεσμα σημαντικές βλάβες στους προσωπικούς, οικογενειακούς, κοινωνικούς, εκπαιδευτικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς λειτουργίας.
Πώς εκδηλώνεται ένας εθισμός στα βιντεοπαιχνίδια; Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο «εθισμένος» θα έχει εξασθενημένο έλεγχο του παιχνιδιού. Δεν θα μπορεί να θέσει σε έλεγχο την ένταση, τη συχνότητα και τη διάρκεια ενασχόλησής του. Επίσης, το παιχνίδι αποτελεί προτεραιότητα και υπερισχύει έναντι άλλων καθημερινών δραστηριοτήτων. Η συνέχιση ή η κλιμάκωση του παιχνιδιού παρά την εμφάνιση αρνητικών συνεπειών αποτελεί ακόμη ένα σύμπτωμα.
«Παρακολουθώντας τα βιντεοπαιχνίδια που παίζουν τα παιδιά τους πολλοί γονείς κάνουν λόγο για “ψηφιακή ηρωίνη”», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε άρθρο του αμερικανικού δικτύου CNN.
Ο καθηγητής Βλαντιμίρ Πόζνιακ, μέλος του Τμήματος Ψυχικής Υγείας και Κατάχρησης Ουσιών του ΠΟΥ, είναι αυτός που πρότεινε την ένταξη του εθισμού στα βιντεοπαιχνίδια στη λίστα με τις ψυχικές νόσους.
Τα βασικά χαρακτηριστικά έχουν πολλές ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά των διαταραχών από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, ανέφερε.
Η συμπεριφορά του «εθισμένου» στα παιχνίδια, όπως γράφει ο ΠΟΥ, μπορεί να είναι συνεχής ή επεισοδιακή και επαναλαμβανόμενη. Επιπλέον, είναι συνήθως εμφανής για μια περίοδο τουλάχιστον 12 μηνών πριν δοθεί μια διάγνωση, αν και η απαιτούμενη διάρκεια μπορεί να μειωθεί αν πληρούνται όλες οι διαγνωστικές απαιτήσεις και τα συμπτώματα είναι σοβαρά.
2.500 κλήσεις στη ΜΕΥ του Παίδων
Η τηλεφωνική γραμμή της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Παναγιώτη και Αγλαΐας Κυριακού» δέχεται κάθε χρόνο τουλάχιστον 2.500 κλήσεις. Ο πρώτος λόγος είναι υπερβολική χρήση του Διαδικτύου, με τα παιχνίδια να είναι ένας από τους κυριότερους λόγους υπερβολικής χρήσης του Ιντερνετ.
Οπως προέκυψε από έρευνα της ΜΕΥ το 2015 σε μαθητές πέμπτης και έκτης δημοτικού, η μέση τιμή ηλικίας κατά την οποία τα παιδιά χρησιμοποίησαν το Διαδίκτυο ήταν τα… 6,2 έτη. Το 51% των μαθητών είναι μέλος τουλάχιστον μίας σελίδας στο facebook, ενώ το 18,5% χρησιμοποιεί το facebook πάνω από δύο ώρες την ημέρα σε καθημερινή σχολική ημέρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν ορισμένες χώρες που έχουν ήδη αναγνωρίσει τον εθισμό στα βιντεοπαιχνίδια ως μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας και λαμβάνουν μέτρα εναντίον του. Για παράδειγμα, στη Νότιο Κορέα η κυβέρνηση απαγορεύσει την πρόσβαση στο Ιντερνετ από τα μεσάνυχτα έως τις έξι το πρωί για ανηλίκους κάτω των 16 ετών. Στην Ιαπωνία οι παίκτες ακούνε ένα ειδικό ηχητικό μήνυμα όταν ξεπερνούν το μηνιαίο όριο ενασχόλησης με τα βιντεοπαιχνίδια που έχει θεσπιστεί.
Στη Βρετανία ο εθισμός σε βιντεοπαιχνίδια αντιμετωπίζεται σε εξειδικευμένες κλινικές.
Παράγοντες κινδύνου
Σύμφωνα με τη ΜΕΥ, η χρήση του Διαδικτύου πάνω από 10 ώρες την εβδομάδα μπορεί να οδηγήσει σε προβληματική χρήση.
Το εύρημα αυτό είναι σε συμφωνία με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Παιδιατρικής Ακαδημίας για τα παιδιά και τους εφήβους, η οποία θέτει ως όριο ημερήσιας χρήσης οθόνης (screentime) τηλεόρασης και ηλεκτρονικού υπολογιστή τις δύο ώρες. Το όριο όμως αυτό εξατομικεύεται και θα μπορούσε, όπως αναφέρει η ΜΕΥ, για τα Σαββατοκύριακα να είναι 3-4 ώρες.
Σημειώνεται, επίσης, ότι στο 60% των περιπτώσεων κατάχρησης του Διαδικτύου παρατηρούνται συνοδές καταστάσεις όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ), καταθλιπτικό συναίσθημα, άγχος και ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα, καθώς και διαταραχή ελέγχουν των παρορμήσεων.
Προειδοποιητικά συμπτώματα
• Ο χρήστης δεν μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τη συχνότητα, την ένταση ή και τη διάρκεια της ενασχόλησής του.
• Διαρκώς αυξανόμενη προτεραιότητα στο βιντεοπαιχνίδι έναντι των άλλων δραστηριοτήτων.
• Εξακολούθηση ή αύξηση της ενασχόλησης με τα βιντεοπαιχνίδια παρά τις αρνητικές συνέπειες.
Στοιχεία εξάρτησης από το Ιντερνετ
• 6,2 έτη η μέση ηλικία που μαθητές Ε’ και ΣΤ’ δημοτικού χρησιμοποίησαν πρώτη φορά το Διαδίκτυο
• 51,2% των μαθητών είναι μέλη τουλάχιστον μίας σελίδας κοινωνικής δικτύωσης
• 22% των παιδιών χρησιμοποιούν καθημερινά κινητό στο υπνοδωμάτιο
• 39% χρησιμοποιούν καθημερινά το Διαδίκτυο για επικοινωνία και κοινωνική δικτύωση
• 8,5% χρησιμοποιούν το κινητό για μελέτη στο σπίτι