Ήταν ένα μικρό καράβι που ήταν αταξίδευτο… Δεν υπάρχει σχεδόν κανείς που να μην γνωρίζει το παιδικό αυτό τραγουδάκι που ανέθρεψε γενιές και γενιές παιδιών και παραμένει ακόμη και σήμερα ένα από τα πιο χαριτωμένα και γνωστά τραγουδάκια.
Πίσω όμως από το χαρούμενο σκοπό, κρύβεται μια πολύ σκληρή ιστορία με θανάτους και κανιβαλισμούς, που θα προκαλούσε ανατριχίλα ακόμη και στους πιο «σκληραγωγημένους»!
Το «να δούμε ποιος θα φαγωθεί» μπορεί να είναι το αστείο και το παιχνίδι μεταξύ αγοριών και κοριτσιών ή «αντίπαλων» ομάδων στα παιδικά παιχνίδια, ωστόσο, ο στίχος αποκαλύπτει την ιστορία του κανιβαλισμού που συνέβη στο… μικρό αταξίδευτο καράβι!
Ποιο είναι όμως το μικρό καράβι που ήταν αταξίδευτο
Ας πάρουμε όμως την ιστορία από την αρχή. Ήταν 17 Ιουνίου 1816 όταν η γαλλική φρεγάτα φρεγάτα Medusa, σαλπάρησε από το Ροσφόρ στο Σαράντ Μαριτίμ της Γαλλίας. Τελικός προορισμός της ήταν το λιμάνι Πόρ Λουί της Σενεγάλης. Μαζί με τη Medusa ξεκινάνε για να κάνουν το ίδιο ταξίδι τρία ακόμα πλοία. Το Argus, το ανεφοδιαστικό Loire και η κορβέτα Echo.
Στη φρεγάτα επέβαιναν 400 επιβάτες κι επιπλέον πλήρωμα 160 ατόμων. Ανάμεσα στους επιβάτες και ο νέος κυβερνήτης της Σενεγάλης Ζυλιέν-Ντεζιρέ Σμαλτζ με την σύζυγό του. Καπετάνιος ήταν ο θαλασσόλυκος, Υγκ Ντυρουά ντε Σωμερύ, που όμως είχε να βγει στην ανοιχτή θάλασσα περισσότερα από 20 χρόνια.
Ήταν φίλος του βασιλιά της Γαλλίας και αυτό του έδωσε το εισιτήριο για το τιμόνι του πλοίου. Ο καπετάνιος ήθελε να εντυπωσιάσει τον βασιλιά αλλά και τους επιβάτες του πλοίου και έτσι όταν η νηοπομπή ξεκίνησε, αγνόησε τους καπετάνιους των τριών άλλων πλοίων και χάραξε τη δική του πορεία, έχοντας μεγαλύτερη ταχύτητα από τους υπόλοιπους.
Και το μακρύ ταξίδι στη Μεσόγειο, μόλις ξεκίνησε…
Μπορεί ο Σωμερύ να ήταν θαλασσόλυκος αλλά τα πολλά χρόνια στη στεριά τον είχαν… σκουριάσει! Μια σειρά από άτυχες και επιπόλαιες επιλογές αλλά και η αλαζονεία του καπετάνιου να μην ακούσει καμιά άλλη γνώμη δεν άργησαν να φέρουν καταστροφικά αποτελέσματα.. Στις 2 Ιουλίου η Μέδουσα βρισκόταν κατά 100 ναυτικά μίλια εκτός πορείας!
Είχε προσεγγίσει επικίνδυνα τις ακτές της σημερινής Μαυριτανίας. Μετά από έναν αδέξιο χειρισμό, η φρεγάτα προσάραξε τελικά σε μια μεγάλη ξέρα. Το πλήρωμα έκανε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να απομακρύνει το πλοίο προκειμένου να συνεχίσει το ταξίδι του. Ότι και να έκαναν οι ναυτικοί, ωστόσο, το καράβι δεν ξεκόλλαγε και τότε μπήκε σε εφαρμογή το plan b!
Με εντολή του καπετάνιου επιβάτες και πλήρωμα άρχισαν να εγκαταλείπουν το πλοίο, μπαίνοντας στις σωσίβιες λέμβους. Όμως οι επιβάτες ήταν περισσότεροι απ’ όσους θα μπορούσαν να χωρέσουν οι λέμβοι. Μοναδική λύση ήταν οι τεχνικοί να φτιάξουν μια τεράστια σχεδία προκειμένου να χωρέσουν σε αυτή οι περίπου 150 άνθρωποι που… περίσσευαν!
Η «σχεδία της Μέδουσας», όπως ονομάστηκε, ήταν μια πρόχειρη κατασκευή η οποία αρχικά ήταν δεμένη με σχοινιά με τις σωσίβιες λέμβους. Στην πορεία, ωστόσο, τα σχοινιά κόπηκαν και η σχεδία άρχισε να πλέει μόνη της. Εκ των υστέρων αναφέρθηκε ότι τα σκοινιά τα είχε κόψει ο ίδιος ο κυβερνήτης του πλοίου ο οποίος ήταν σε μια από τις βάρκες, αλλά αυτό δεν αποδείχτηκε ποτέ…
Και τότε ήταν που ρίξανε τον κλήρο για να δούνε ποιος ποιος ποιος θα φαγωθεί…
Η φρεγάτα κολλημένη στην ξέρα και η μικρή σχεδία πλέον ακυβέρνητη, έρμαιο στις καιρικές συνθήκες και τη θάλασσα. Σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων η σχεδία έπλεε μέσα σε σφοδρές καταιγίδες, ισχυρούς ανέμους και τεράστια κύματα επί 13 ολόκληρες ημέρες!
Και κάπου εκεί σωθήκαν όλες οι τροφές: Η πείνα και η κούραση δεν άργησαν να φέρουν τα χειρότερα. Μέσα στην ένταση που επικρατούσε, κατώτατοι αξιωματικοί του πλοίου που επέβαιναν στη σχεδία, εκτέλεσαν κάποιους από τους απλούς επιβάτες οι οποίοι διαμαρτύρονταν.
Οι φόνοι, ωστόσο, δεν άλλαξαν την μοίρα της σχεδίας η οποία συνέχισε να πλέει ανεξέλεγκτα. Παράλληλα, πολλοί από τους επιβάτες, δεν άντεξαν και πέθαναν από την πείνα, τη δίψα και τις κακουχίες. Όσοι κατάφεραν και κρατήθηκαν στη ζωή ήρθαν αντιμέτωποι με ένα φρικτό δίλημμα: Ή θα πέθαναν και αυτοί, ή θα έτρωγαν τα πτώματα!
Κάποιοι προτίμησαν να πεθάνουν. Κάποιοι άλλοι, ωστόσο, άφηναν τα άψυχα σώματα να ξεραίνονται στον ήλιο και στη συνέχεια τα έτρωγαν προκειμένου να καταφέρουν, έστω και με αυτόν τον μακάβριο τρόπο, να κρατηθούν στη ζωή.
Μερικές μέρες μετά, το πλοίο Argus εντόπισε τη σχεδία των δεινών και του κανιβαλισμού. Όταν τους βρήκε περισυνέλλεξε ζωντανούς μόνο 15 επιβάτες, από τους οποίους τελικά έζησαν οι 10.
Όταν το Μικρό Καράβι έγινε τραγούδι… και άλλα έργα τέχνης
Τα όσα συνέβησαν αυτές τις 13 φρικτές ημέρες πάνω στη σχεδία έγιναν γνωστά και προκάλεσαν αποστροφή στη γαλλική κοινωνία. Το καθεστώς του Λουδοβίκου του ΧVIII (ο Ναπολέων είχε ηττηθεί ένα χρόνο πριν στο Βατερλώ) δέχτηκε σκληρή κριτική και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ληφθούν αυστηρότερα μέτρα τόσο για το ποιος θα μπορούσε να γίνει καπετάνιος σε ένα πλοίο, όσο και σε ότι αφορά την ασφάλεια του πλοίου και κυρίως τις σωσίβιες λέμβους.
Το φρικτό ναυάγιο όμως ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες. Εκτός από το γνωστό παιδικό τραγουδάκι, δημιουργήθηκαν πίνακες ζωγραφικής αλλά και βιβλία που στήριζαν την υπόθεσή τους στο συγκεκριμένο ναυάγιο!
Ο πλέον φημισμένος από τους πίνακες, είναι αυτός του σπουδαίου ζωγράφου Τεοντόρ Ζερικό ο οποίος ονόμασε το έργο του «Σχεδία της Μέδουσας». Ο Ζερικό μελέτησε σε βάθος την υπόθεση του ναυαγίου. Για να έχει ολοκληρωμένη και κυρίως προσωπική άποψη για τα όσα συνέβησαν πάνω στη σχεδία, επισκέφθηκε κάποιους από τους επιζώντες στο νοσοκομείο, ενώ δεν δίστασε να δει από κοντά κάποια από τα πτώματα στο νεκροτομείο.
Ο Ζερικό αφού συγκέντρωσε όσα στοιχεία ήθελε, κλείστηκε για οκτώ ολόκληρους μήνες στο εργαστήριό του για να ολοκληρώσει τον πίνακα που έχει διαστάσεις 4,19 Χ 7,16! Ο Ζερικό πέθανε 5 χρόνια μετά και μέχρι τότε δεν είχε καταφέρει να πουλήσει τον εκπληκτικό πίνακά του ο οποίος κάποια στιγμή πέρασε στα χέρια ιδιωτών. Αργότερα τον πίνακα αγόρασε η γαλλική κυβέρνηση και έκτοτε αποτελεί ένα από τα πιο διάσημα εκθέματα του Λούβρου, στην αίθουσα 61 της πτέρυγας Sully…
Παράλληλα, η ιστορία της Μέδουσας έγινε έμπνευση για να γραφτούν βιβλία, όπως το «Οι περιπέτειες του Αρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ» του Έντγκαρ Άλαν Πόε, που λαμβάνει χώρα πάνω στο φαλαινοθηρικό πλοίο «Γράμπος» ή στο μυθιστόρημα «Η σφίγγα των πάγων» του Ιουλίου Βερν, το οποίο γράφτηκε ως συνέχεια του βιβλίου του Πόε.