Πολλοί άνθρωποι με μειωμένη νεφρική λειτουργία νιώθουν φόβο και σύγχυση όταν πρέπει να επιλέξουν λαχανικά.
Κάποιοι έχουν ακούσει προειδοποιήσεις για τροφές που μπορεί να αυξήσουν την κρεατινίνη, να προκαλέσουν κατακράτηση υγρών ή να ανεβάσουν τα επίπεδα καλίου, ενώ άλλοι λαμβάνουν γενικές συμβουλές του τύπου «φάε πιο υγιεινά».
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι όλα τα λαχανικά κατάλληλα όταν οι νεφροί δεν φιλτράρουν όπως παλιά.
Η διατροφή μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη διατήρηση σταθερών επιπέδων και στην επιτάχυνση της νεφρικής βλάβης. Παρακάτω παρουσιάζονται τέσσερα ασφαλή λαχανικά και τέσσερα που πρέπει να περιορίζονται για να αποφευχθούν επιπλοκές.
Λαχανικά φιλικά προς τους νεφρούς
Χαμηλά σε κάλιο, ενυδατικά και με προστατευτικά οφέλη
1) Κολοκύθι
Θεωρείται ένα από τα πιο ασφαλή λαχανικά για όσους έχουν αυξημένη κρεατινίνη ή μειωμένη νεφρική διήθηση. Έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, υψηλή σε νερό και ήπιες φυτικές ίνες που βοηθούν στην αποβολή υγρών χωρίς να επιβαρύνουν τους νεφρούς.
Επιπλέον, προσφέρει βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά που μειώνουν την εσωτερική φλεγμονή και υποστηρίζουν την κυκλοφορία.
Προτεινόμενοι τρόποι κατανάλωσης:
Στον ατμό, βραστό ή συνδυασμένο με λεμόνι, κρεμμύδι, κόκκινη πιπεριά ή ρίγανη.
Αποφύγετε τα τηγανητά και τις επεξεργασμένες σάλτσες με πολύ αλάτι.
2) Λάχανο
Το λάχανο ωφελεί το πεπτικό σύστημα και το ήπαρ, δύο όργανα που επηρεάζουν άμεσα το φορτίο τοξινών που καταλήγει στους νεφρούς. Οι αδιάλυτες φυτικές του ίνες καθαρίζουν το έντερο, μειώνουν τη δυσκοιλιότητα και περιορίζουν την είσοδο τοξινών στο αίμα.
Περιέχει επίσης σουλφοραφάνη, γλυκοσινολάτες και βιταμίνες C, K και φολικό οξύ, που βοηθούν στη ρύθμιση του pH, στη βελτίωση της κυκλοφορίας και στη μείωση της φλεγμονής.
Τρόπος κατανάλωσης:
Στον ατμό, βραστό ή ωμό με λεμόνι.
Αποφύγετε το βούτυρο, υπερβολικό αλάτι ή έτοιμες σάλτσες.
3) Αγγούρι
Το αγγούρι θεωρείται από τα πιο ελαφριά λαχανικά για όσους έχουν χαμηλή νεφρική διήθηση, καθώς αποτελείται από πάνω από 95% νερό, είναι χαμηλό σε νάτριο και κάλιο και ενυδατώνει χωρίς να επιβαρύνει τον οργανισμό.
Βοηθά στην αποβολή ουρικού οξέος και μειώνει το πρήξιμο σε πόδια, χέρια και αστραγάλους. Περιέχει επίσης αντιφλεγμονώδεις ουσίες και ήπιες φυτικές ίνες που υποστηρίζουν την πέψη και τη γενική ισορροπία.
Σύσταση:
Κατανάλωση φρέσκου, χωρίς αλάτι ή σάλτσες με πολύ νάτριο.
Λαχανικά που πρέπει να αποφεύγονται ή να καταναλώνονται με προσοχή
Λόγω περιεκτικότητας σε οξαλικά, κάλιο, φυσικό νάτριο ή νιτρικά:
1) Ωμό σπανάκι
Το ωμό σπανάκι έχει υψηλές ποσότητες οξαλικών και καλίου. Τα οξαλικά μπορούν να δεσμεύσουν το ασβέστιο και να σχηματίσουν κρυστάλλους που ερεθίζουν τους νεφρούς ή συμβάλλουν σε πέτρες. Το υπερβολικό κάλιο επίσης είναι επικίνδυνο για όσους έχουν μειωμένη νεφρική λειτουργία.
Ασφαλής επιλογή:
Μόνο μαγειρεμένο, καλά στραγγισμένο και περιστασιακά.
2) Ντομάτα
Η ντομάτα έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο και οξαλικά. Αν οι νεφροί δεν τα αποβάλλουν σωστά, συσσωρεύονται στο αίμα και επηρεάζουν την πίεση, τον καρδιακό ρυθμό και τη διήθηση. Επιπλέον, οι επεξεργασμένες μορφές της (σάλτσα, πουρές, κέτσαπ, χυμός) συγκεντρώνουν περισσότερα μεταλλικά στοιχεία, αλάτι και συντηρητικά.
Σύσταση:
Μόνο με μέτρο, κατά προτίμηση μαγειρεμένη και ξεφλουδισμένη, χωρίς συνδυασμό με άλλα τρόφιμα πλούσια σε κάλιο.
3) Σέσκουλο
Παρότι θεωρείται αποτοξινωτικό, το σέσκουλο περιέχει μεγάλη ποσότητα καλίου, φυσικού νατρίου και οξαλικών. Σε άτομα με μειωμένη νεφρική λειτουργία, αυτά τα συστατικά μπορεί να αυξήσουν την κρεατινίνη, να ανεβάσουν το κάλιο και να ερεθίσουν τους νεφρούς.
Ασφαλής χρήση:
Σπάνια, πάντα βραστό και ποτέ με χρήση του νερού βρασμού.
4) Παντζάρια
Τα παντζάρια είναι πλούσια σε κάλιο και νιτρικά. Όταν η νεφρική λειτουργία είναι μειωμένη, αυτά μπορεί να αλλοιώσουν την πίεση, να αυξήσουν την κρεατινίνη και να επηρεάσουν την οξυγόνωση του αίματος.
Η κατανάλωσή τους ως χυμός είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη καθώς συγκεντρώνει μέταλλα και αφαιρεί τις ίνες.
Σύσταση:
Μικρές ποσότητες, κατά προτίμηση μαγειρεμένα και ποτέ σε smoothie/χυμό.
Γιατί κάποια λαχανικά βοηθούν στη νεφρική νόσο ενώ άλλα την επιδεινώνουν
Όταν οι νεφροί είναι υγιείς, τα μέταλλα φιλτράρονται χωρίς πρόβλημα.
Όταν όμως η διήθηση μειωθεί:
-
το κάλιο συσσωρεύεται,
-
τα οξαλικά σχηματίζουν κρυστάλλους,
-
τα νιτρικά επηρεάζουν την πίεση και την οξυγόνωση,
-
το νάτριο αυξάνει τη φλεγμονή και την κατακράτηση υγρών.
Γι’ αυτό λαχανικά που είναι υγιεινά για τους περισσότερους, μπορεί να μην είναι ασφαλή για άτομα με νεφρική ανεπάρκεια.
Πρακτικές συμβουλές
-
Βράσιμο και πέταγμα του νερού μειώνει κάλιο και οξαλικά.
-
Αποφύγετε κύβους ζωμού, σκόνες, και εμπορικά καρυκεύματα.
-
Χρησιμοποιήστε λεμόνι, σκόρδο, κρεμμύδι, πιπέρι και ελαιόλαδο.
-
Εναλλάσσετε τα λαχανικά μέσα στην εβδομάδα.
-
Μην καταναλώνετε πράσινους χυμούς με σπανάκι, παντζάρι ή ντομάτα αν έχετε ιστορικό νεφρικών προβλημάτων.
-
Ελέγχετε την Τιμή Σπειραματικής Διήθησης (GFR).
-
Συμβουλευτείτε διαιτολόγο με ειδίκευση στη νεφρική υγεία.
Η σωστή επιλογή λαχανικών μπορεί να υποστηρίξει τη νεφρική λειτουργία, να μειώσει τη φλεγμονή και να βοηθήσει στη διατήρηση υγιών επιπέδων κρεατινίνης. Οι ελαφριές και χαμηλές σε κάλιο επιλογές είναι οι πιο ασφαλείς, ενώ εκείνες με πολλά οξαλικά, νιτρικά ή κάλιο πρέπει να περιορίζονται.
Το «έξυπνο φαγητό» είναι βασικό για την προστασία των νεφρών και την αποφυγή επιπλοκών.