Είναι ένα δημητριακό αλλιώτικο από τα άλλα!. Είναι ένας σπόρος που μπορεί πολλοί να το αποκαλούν και μαυροσίταρο. είναι σπόρος από ένα φρούτο (συγγενούς με το ραβέντι).
Το φυτό είναι αυτοφυές στην Ασία και τη Βόρεια Ευρώπη. Από την Κίνα η καλλιέργειά του διαδόθηκε στη Ρωσία και την Πολωνία αλλά και στην Ολλανδία, τη Γαλλία κι αργότερα στις ΗΠΑ και τον Καναδά, για να φτάσει σε εμάς μετά από χρόνια…
Είναι εξαιρετικό τρόφιμο, αφού η περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνη, είναι μεγάλη, σε σχέση με τα υπόλοιπα δημητριακά. Με 14% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, και περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα.
Το φαγόπυρο περιέχει και πολλές βιταμίνες. Μάλιστα, έχει πολλές βιταμίνες του συμπλέγματος Β, που συνήθως συναντώνται στα ζωικά τρόφιμα, είναι πλούσιο σε λιποδιαλυτή βιταμίνη Ε αλλά και Κ. Φολικό οξύ, αλλά και αρκετά μέταλλα: Ασβέστιο, σίδηρος, χαλκός, μαγγάνιο, μαγνήσιο, κάλιο, σελήνιο, αλλά και ψευδάργυρο( Bartimeus, 2009.)
Το φαγόπυρο δεν περιέχει γλουτένη, έτσι λατρεύεται από όσους έχουν δυσανεξία σε αυτή (Κοιλιοκάκη).Το φαγόπυρο, λόγω του ότι είναι πλούσιο σε φυτική ίνα, και σύνθετους υδατάνθρακες, κάνει καλό σε άτομα με υψηλή χοληστερόλη, αφού συμβάλλει στη μείωση της.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όμως ελεύθερα και από άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, αφού σταθεροποιεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Οι μορφές που το βρίσκουμε είναι καταρχήν το αλεύρι από φαγόπυρο, που μπορεί να γίνει ότι και όλα τα άλευρα… Δηλ. γίνεται ψωμί, πίτα, πίτσα, κρέπα, ζυμαρικά…και τόσα άλλα… Το τρώμε με πολλούς τρόπους…Μπορεί να φαγωθεί ακόμα και ωμό.
Πολλοί το χρησιμοποιούν σαν το ρύζι. λ.χ. κάνουν γεμιστά με αυτό, ή το συνοδεύουν βραστό με λαχανικά και κρέας. Αλλά και σαν άλευρο ή νιφάδες, χρησιμοποιείται για την ενίσχυση σε σούπες, σε βραστά φαγητά, σε παιδικές τροφές, σε συνδυασμό με γιαούρτι ή γάλα, αλλά και σε σαλάτες.
Πρέπει να ειπωθεί, πως χρησιμοποιείται και σε ποτά (λ.χ. στη μπύρα, αντί για σιτάρι- φαγόπυρο…έτσι το ποτό αυτό, δεν έχει γλουτένη!),κυρίως για αυτούς που έχουν την δυσανεξία.
Το φαγόπυρο περιέχει πολλή πρωτεϊνη σε σχέση με την χαμηλή ποσότητα των δημητριακών, τις περισσότερες βιταμίνες του συμπλέγματος Β, τις βιταμίνες Ε και Κ, φολικό οξύ και είναι πλούσιο σε μέταλλα όπως το ασβέστιο, ο χαλκός, ο σίδηρος, το μαγνήσιο, το μαγγάνιο, ο φώσφορος, το κάλιο, το σελήνιο και ο ψευδάργυρος. ( Bartimeus, 2009.)
Οι διατροφολόγοι το κατατάσσουν στα δημητριακά , γιατί μαγειρεύεται οπως αυτά και οι σπόροι μοιάζουν με αυτούς των δημητριακών. Υποκαθιστά καθημερινά τις πατάτες και το ρύζι, ενώ συνδυάζεται με τον αρακά και τα φασόλια. Ακόμη μπορεί να προστεθεί σε σαλάτες, σούπες και βραστά φαγητά.
Το αλεύρι χρησιμοποιείται για να φτιαχτούν κρέπες, ψωμί και προϊόντα φούρνου. Το φαγόπυρο μπορεί να συνοδέψει τα λαχανικά και την πρωτεϊνη αφού αποτελείται κυρίως από σύνθετους υδατάνθρακες και επιπλέον από ίνες διαλυτές που ελαττώνουν την χοληστερόλη στο αίμα και σταθεροποιούν τα επίπεδα ζακχάρου σε αυτό και από αδιάλυτες ίνες που ρυθμίζουν τις κινήσεις του εντέρου.
Το φαγόπυρο μαγειρεύεται σε αναλογία 1 φλυτζάνι ωμού φαγόπυρου προς 2 φλυτζάνια νερού σε χαμηλή φωτιά αφού πρώτα πάρει βράση. Είναι έτοιμο σε 20 λεπτά ( δεν χρησιμοποιούμε χύτρα ταχύτητας).
Η ρουτίνη που υπάρχει στο φαγόπυρο είναι βιοφλαβονοειδές που κτίζει το αίμα, βοηθά τα νεφρά, εξουδετερώνει τα όξινα υπολείμματα, καταπολεμά την αρτηριοσκλήρyνση, ενδυναμώνει τα τριχοειδή αγγεία και μειώνει τις πιθανότητες αιμορραγιών (Balch, 1998, Joachim et al, 2008)
Ως αντιοξειδωτικό, η ρουτίνη μειώνει την τοξικότητα της οξειδωμένης LDL χοληστερόλης, εμποδίζει την συνάθροιση των αιμοπεταλίων και καταπολεμά τους φλεβικούς σχηματισμούς στα πόδια (Varvoglis, 2008), Στα φυτά η ρουτίνη μεταφέρει μεταλλικά ιόντα από το χώμα στα επίγεια τμήματά τους.
Στον άνθρωπο η ρουτίνη παρεμποδίζει το ένζυμο ρεδουκτάση της αλδόζης στους οφθαλμούς και τους νευρώνες. Αν το ένζυμο συσσωρευόταν σε πολύ μεγάλες ποσότητες τότε θα έβλαπτε κυρίως τους διαβητικούς. Αν λοιπόν έχετε προβλήματα στο κυκλοφορικό και υποφέρετε από υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη να τρώτε φαγόπυρο για την θεραπευτική του δράση, εκτός αν είστε δυσανεκτικός/ή στην τροφή αυτή. Το φαγόπυρο δεν περιέχει γλουτένη και τρώγεται από όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη.