Ονομάζομαι Βασίλειος Ξεσφίγγης, και είμαι από την Σταμνά Μεσσολογγίου.
Είμαι μελισσοκόμος και αγρότης.
Εκτός από τα μελίσσια μου έχω στην κατοχή μου και κάποια κτήματα όλα με ελιές καλαμών.
Θα έλεγα ότι είναι αρκετά τα δέντρα για να μπορέσει να ζήσει μια οικογένεια.
Η ελιά καλαμών, είναι η πιο ακριβή ποικιλία ελιάς που έχει η Ελλάδα, είναι μια καθαρά βρώσιμη ποικιλία.
Με τις ελιές αυτές, αν και η τιμή τους μειώνεται σταθερά την τελευταία δεκαετία, και το εισόδημα συμπιέζεται όλο και πιο πολύ, άξιζε τον κόπο να ασχοληθεί ο παραγωγός, σχετικά περισσότερο από κάθε άλλη ποικιλία της Ελλάδας.
Ωστόσο πρόκειται για ποικιλία που είναι πολύ ευαίσθητη και δεν επιβιώνει παντού.
Για τον λόγο αυτό λίγες περιοχές της Ελλάδας στην Δυτική Στερεά και στην Πελοπόννησο την παράγουν.
Παρόλα αυτά η σημερινή ανάρτηση δεν αφορά μόνο την ελιά καλαμών αφού το γλοιοσπόριο επηρεάζει κάθε τύπο ελιάς, κάθε ποικιλία δηλαδή.
Ο λόγος για το γλοιοσπόριο, ή λατινικά Colletotrichum gloeosporioides.
Πρόκειται για έναν μύκητα που μας ήρθε από το εξωτερικό πριν αρκετά χρόνια άγνωστο πως, και εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα.
Πριν μερικά χρόνια στα μέρη μου, και γενικά στις ασθένειες της ελιάς δεν υπήρχε αυτή η λέξη.
Τρομάζαμε για τον δάκο, ή παλεύαμε το κυκλοκόνιο, μα το γλοιοσπόριο δεν υπήρχε.
Εμφανίστηκε ξαφνικά.
Στην αρχή βρίσκαμε λίγες ελιές σάπιες σε κάθε δέντρο.
Κανείς δεν ανησύχησε, δεν φανταζόμασταν, αυτό που έρχονταν.
Τα τελευταία 2-3 χρόνια ο μύκητας άρχισε να προσβάλει όχι μόνο δέντρα, όχι μόνο κτήματα, μα ολόκληρες περιοχές, απειλώντας ολοκληρωτικά την παραγωγή, κυρίως της ελιάς καλαμών.
Γιατί κυρίως αυτές;
Γιατί η ασθένεια εκδηλώνεται όταν η ελιά παει να αλλάξει χρώμα, από το πράσινο προς το μαύρο.
Έτσι οι ποικιλίες που μαζεύονται πράσινες δεν διατρέχουν προς το παρόν κίνδυνο, ενώ οι ποικιλίες που μαζεύονται μαύρες, όπως π.χ η καλαμών, έχουν μεγάλο θέμα.
Όλες οι ποικιλίες όμως ακόμα και η λαδοελιές όταν ωριμάσει και μαυρίσει ο καρπός μπορεί να προσβληθούν από την ασθένεια.
Οι γεωπόνοι για θεραπεία άρχισαν να συνιστούν μυκητοκτόνα σκευάσματα.
Πολλά και ισχυρά μυκητοκτόνα σκευάσματα.
Ξαφνικά δηλαδή ο κατεξοχήν φιλικός προς την ελιά χαλκός άρχισε να μην την προστατεύει.
Και όσο η αρρώστια προοδεύει τόσο περισσότερα φάρμακα έπεφταν, πάρε και το ένα, ρίξε και το άλλο, δεν έκανες ετούτο, δεν έκανες το εκείνο κτλ.
Δυστυχώς η ιστορία αυτή κατέληξε να γίνει η χαρά των γεωπόνων μάλλον αφού το κόστος παραγωγής εκτοξεύθηκε σε δυσθεώρητα ύψη.
Τώρα θα συνεχίσω με την δική μου ιστορία, αφού τα γνωστά τα ξέρετε όσοι υποφέρετε από αυτό το θέμα…
Μέχρι το 2013 το πράγμα το πάλευα, το κόστος αυξήθηκε μεν, μα την σοδειά την έσωζα.
Το 2014 για καλύτερη καταπολέμηση του μύκητα, αλλά και για πιο φιλικό προϊόν αφού ως μελισσοκόμος δεν μου αρέσει και τόσο να χρησιμοποιώ ισχυρά μυκητοκτόνα έκανα βορδιγάλειο πολτό μόνος μου και ψέκασα τις ελιές.
Ο βορδιγάλειος πολτός γίνεται με χαλκό και ασβέστη, ενώ με την βοήθεια χαρτιού ηλιοτροπίου βρίσκεις τις σωστές αναλογίες.
Αυτός ο πολτός είναι ότι καλύτερο και φιλικότερο για την υγεία του δέντρου της ελιάς, και επιπλέον για την προστασία από τους μύκητες.
Ψεκάζω, ξαναψεκάζω αλλά τζίφος.
Έχασα το 60% της παραγωγής μου, περίπου 6 τόννους υπολογίζω.
Τότε οι γεωπόνοι μου την είπαν, κι εγώ την άκουσα…
-Δεν έκανες ότι σου λέμε, έκανες του κεφαλιού σου…
Τι να πεις σε αυτό;
Κατεβάζεις τα αυτιά και το παραδέχεσαι, έκανα μαλακία!!!
Όμως μια στιγμή κύριοι, που έκανα λάθος αφού ο βορδιγάλειος πολτός θεωρείται top, και από εσάς αγόρασα τα υλικά για να τον φτιάξω, τώρα γιατί βαράτε;
Η απάντηση ήταν ότι κάπου μου ξέφυγαν οι αναλογίες, οπότε ο πολτός δεν προστάτεψε σωστά τον καρπό.
Οκ δεκτό, οι μαλακίες πληρώνονται, και όντως την πλήρωσα.
Η ζημιά από τον μύκητα δεν αποζημιώνεται, αφού ο ΕΛΓΑ σου λέει κύριε μύκητας είναι, ψέκασε να σώσεις τον καρπό σου.
Έτσι πλήρωσα με την απώλεια της συγκομιδής μου.
Κάπως έτσι ήρθε το 2015.
Πήγαινα με βάση τις οδηγίες των γεωπόνων.
Θα ρίξεις αυτό, το έριχνα, θα πάρεις εκείνο, το έπαιρνα, χρειάζεται και το άλλο, φέρτο εδώ.
Δεν υπολόγισα καθόλου κόστος.
Οι γεωπόνοι δεν μπορώ να πω με διευκόλυναν, μου παρείχαν τα πάντα επί πιστώσει, άλλωστε ήμουν φερέγγυος πελάτης ετών με σίγουρη παραγωγή που πλήρωνε πάντα στην ώρα του.
Έφτασα ένα κόστος από ραντίσματα μόνο του φθινοπώρου 1.800 ευρώ.
Δεν έχω κρατήσει σημειώσεις πόσο ήταν το κόστος προ του φθινοπώρου, αλλά κι εκεί δεν έκανα τσιγκουνιές.
Με το που ήρθε ο Οκτώβρης όμως, τα πρώτα δείγματα δεν ήταν καθόλου καλά.
Από μια ελιά που μαύριζε σάπιζε.
Κρύος ιδρώτας με τσάκισε, έτρεξα στους γεωπόνους οι οποίοι με προμήθευσαν επιπλέον μυκητοκτόνα.
Ψέκαζα τα δέντρα την μια ημέρα, και αντι να καλυτερεύσουν χειροτέρευαν.
Ξαναπάω στους γεωπόνους.
Βρε παιδιά έλεος.
Οκ είπαμε πέρυσι έγινε μαλακία, φέτος όμως μέχρι σαπουνάδα που δεν μου δώσατε να ραντίσω, τι έγινε τι φταίει;
Η απάντηση επική, δεν θα την ξεχάσω ποτέ.
-Βασίλη δεν μπορεί να γίνει τίποτα άλλο, πήγαινε και μάζεψε τον καρπό πράσινο γιατί αν μαυρίσει θα τον χάσεις και αυτόν…
-Μα αν τον μαζέψω πράσινο τι χρήματα θα πάρω;
-Δεν ξέρω τι θα πάρεις αν τον μαζέψεις πράσινο, μα ξέρω ότι αν δεν τον μαζέψεις πράσινο θα πάρεις τα τέτοια μου…δεν τα είπε με το όνομα τους γιατί ήταν και η Φρόσω παρόν.
Κόλπος μου ήρθε.
Γιατί σκέτη πράσινη ελιά καλαμών, δεν αγοράζει κανένας έμπορος.
Το να έχεις 10 τόννους μαύρες ελιές, και να πεις στον έμπορο σου ότι έχω και 500 κιλά πράσινες θα το δεχτεί, με τον όρο ότι θα τις πληρώσει 0.30 ευρώ, σε σχέση με το μαύρο που το πλήρωνε τότε 1.20 ευρώ το κιλό.
Ολόκληρη την ποσότητα πράσινη ήταν περιττό να την μαζέψω, και να το έκανα δεν θα μπορούσα να την πουλήσω.
Για να τις βγάλω λάδι ούτε λόγος, πράσινες ελιές καλαμών ούτε 5% λάδι δεν βγάζουν, αφού η ποικιλία είναι αμιγώς βρώσιμη όπως είπα.
Το σκέφτηκα καλά.
Δεν μαζεύω πράσινο, θα τις αφήσω να μαυρίσουν κι ότι θέλει ο Θεός, εξάλλου είχα κάνει κι ένα σωρό έξοδα που τα χρωστούσα μάλιστα, οπότε η συγκομιδή έπρεπε άν γίνει να γίνει με μαύρο καρπό.
Κι επειδή το έργο αυτό και την πορεία του το είχα ξαναδεί πρίν ένα χρόνο, λέω στην Φρόσω, μην με ενοχλείς μέχρι τις 10 Νοέμβρη για τις ελιές και μου έρθει καμιά συγκοπή.
Τότε θα ξαναπάμε, κι αν είναι οκ θα μαζέψουμε, ενώ αν χάλασαν θα φύγουμε.
Πράγματι πήγαμε τότε.
Και θα σας πω τούτο.
Έφερα μια γύρα μέσα στο κτήμα και με έπιασε τρέλα.
Η όραση μου θόλωσε, ζαλίστηκα έπεσα κάτω και η μύτη μου άρχισε να ματώνει.
Το γλοιοσπόριο για μια ακόμα φορά είχε νικήσει.
Μιλάμε για ολική καταστροφή της παραγωγής.
Το χειρότερο ήταν ότι εφάρμοσα εναντίον του κάθε διαθέσιμο όπλο, δεν υπήρξε τίποτα από πλευράς σκευασμάτων κατά της ασθένειας που να μην έπεσε.
Δεν θέλω να αναφέρω μάρκες και εταιρείες για ευνόητους λόγους.
Βρέθηκα στο νοσοκομείο εκείνη την ημέρα με 22 πίεση, εγώ που πάντα είχα υπόταση, και από τότε παίρνω χάπια για να την κρατάω χαμηλή.
Δεν χάθηκε μόνο η συγκομιδή του 2015, μα κινδύνευαν να χαθούν και τα ίδια τα δέντρα, κόποι δικών μου της οικογένειας μου, και των γονιών μου 45 ετών, αφού υπήρχε το ενδεχόμενο πάντα να σαπίζει πλέον ο καρπός και να είναι ασύμφορη η παραγωγή.
Αυτές οι ελιές ξεκίνησαν να φυτεύονται από τους γονείς μου πριν 45 χρόνια, και συνεχίζω ακόμα εγώ πλέον να φυτεύω.
Δεν είναι μια ιστορία της πλάκας, μια ευκαιριακή καλλιέργεια που απέτυχε, δεν ήμουν χθεσινός καλλιεργητής σε καμία περίπτωση.
Τα δε κτήματα ήταν ραντισμένα, ποτισμένα, κλαδεμένα, και λιπαρισμένα στην ώρα τους κάθε χρόνο.
Ήταν μια ώρα δύσκολη, από όλες τις πλευρές.
Τα χρέη των ελιών τα πλήρωσαν τα μελίσσια, και ευτυχώς βρέθηκαν και καλοί φίλοι που με στήριξαν τον δύσκολο χειμώνα του 2015, έχω αναφερθεί σχετικά σε άλλη ανάρτηση.
Τι θα γινόταν με τις ελιές πλέον;
Καταρχήν τράβηξα ένα μεγάλο Χ στους συγκεκριμένους γεωπόνους.
Τους πλήρωσα μέχρι τελευταίας δεκάρας και έφυγα.
Δεν μου χρησίμεψαν, δεν με βοήθησαν στο παραμικρό, για εμένα δεν είναι γεωπόνοι, μα ντίλερ φυτοφαρμάκων…
Άλλωστε χρειαζόμουν μια νέα αρχή, και η φιλοσοφία μου σε αυτά τα θέματα είναι πως όταν κάνεις νέα αρχή δεν χτίζεις με υλικά κατεδαφίσεως.
Πήγα σε άλλον γεωπόνο που ούτε τον ήξερα ούτε με ήξερε.
Του λέω με λένε Βασίλη, έχω ελιές και έπαθα αυτό κι αυτό, του είπα τον πόνο μου.
-Μην ανησυχείς καθόλου όταν έρθει το φθινόπωρο θα έρθεις εδώ και εγώ θα σου δώσω να ραντίσεις ….. και δεν θα σου χαλάσει ούτε μια ελιά.
– Με δουλεύεις άνθρωπε μου, τέσσερα ραντίσματα έκανα με αυτόν τον διάολο που μου προτείνεις και δεν γλίτωσε καμία ελιά.
– ΜΜΜΜ καλά τότε ίσως πρέπει να αρχίσουμε τα ραντισματα από νωρίς την άνοιξη να πιάσουμε όλον τον κύκλο του μύκητα…
-Δηλαδή πως την βλέπετε την δουλειά κάτι γεωπόνοι βρε φίλε; Στο τέλος όλων αυτών θα πρέπει μέχρι και στην Συγγρού να βγω για να σας πληρώσω…
Έφυγα κι από εκεί.
Και ρίχτηκα στο διάβασμα, ευτυχώς είμαι τύπος που διαβάζει πολύ, μου αρέσει.
Διάβασα ότι υπήρχε και δεν υπήρχε γύρω από το γλοιοσπόριο, μέχρι και εργασίες σχολείων για το θέμα, με την ελπίδα να βρω μια άκρη μια μέθοδο μια πρόταση διαφορετική, κάτι να πιαστώ τέλος πάντων.
Τζίφος όμως.
Όλα τα συγγράμματα το περιέγραφαν ως κάτι το πολύ απλό που λύνεται με δυο ψεκασμούς με βορδιγάλειο πολτό το φθινόπωρο.
Έτσι άφησα την ελληνική βιβλιογραφία και στράφηκα στην διεθνή, με την βοήθεια και της Φρόσως που μιλάει ξένες γλώσσες.
Βρήκα φως σε βιβλιογραφία εξ Αυστραλίας.
Έχουν κι εκεί ελιές, ούτε που το ήξερα, και έχουν κι εκεί γλοιοσπόριο.
Πως μπορεί να πήγε εκεί άραγε;
Εκεί λοιπόν βρήκα μια φωτογραφία ελαιοκάρπου με γλοιοσπόριο, που δεν έκαναν λόγο για γλοιοσποριο μα για ανθράκωση.
Στην αρχή δεν πίστευα στα μάτια μου, λέω οι καημένοι οι Αυστραλοί, τους σαπίζουν οι ελιές τους δεν ξέρουν ότι είναι γλοιοσπόριο και λένε για ανθράκωση.
Διάβασα όμως σχετικά…
Η ανθράκωση λοιπόν λένε στην Αυστραλία είναι μια ασθένεια που προσβάλει πολλά φρούτα μεταξύ των οποίων και η ελιά.
Για άγνωστους λόγους που σχετίζονται πιθανόν με την κλιματική αλλαγή, οι μικροϊνες του φλοιού του καρπού σπάζουν και τότε ο καρπός αρχίζει και σαπίζει.
Και όπως πάντα όπου υπάρχει σαπίλα ευδοκιμούν μύκητες, όπως ο μύκητας Colletotrichum gloeosporioides.
BINGO…
Καταλάβατε τι έγινε;
Οι ελιές σάπιζαν λόγω ανθράκωσης και τι πιο λογικό στην σαπίλα να ζουν μύκητες…
Στα ξερά φύλα που σαπίζουν το φθινόπωρο δεν φυτρώνουν μανιτάρια; Και τα μανιτάρια μύκητες είναι.
Και τι κάναμε εμείς έως τώρα;
Προσπαθούσαμε να σκοτώσουμε τον μύκητα, αλλά την αιτία που προκαλεί την σαπίλα δηλαδή την ανθράκωση την αφήναμε να καλπάζει.
Ψάχνω πληροφορίες λοιπόν, πως θεραπεύεται η ανθράκωση πάλι στην Αυστραλία.
Η λύση για την ανθράκωση είναι να δημιουργήσουμε καρπούς με πιο μαλακές Ίνες ώστε να μην σπάζουν και να μην σαπίζει ο καρπός.
Για να το πετύχουμε αυτό ρίχνουμε στο χωράφι γεωργικό ασβέστη, αφού μόνο με την απορρόφηση ασβεστίου πετυχαίνουμε καρπούς με μαλακές ίνες που δεν σπάζουν.
Για την καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου χρησιμοποιούμε ταυτόχρονα και βόριο στο έδαφος.
Αυτά διάβασα πέρυσι τον χειμώνα λοιπόν.
Συνιστούσαν όμως ο γεωργικός ασβέστης να πέσει νωρίς το φθινόπωρο για να προλάβουν να τον απορροφήσουν τα δέντρα μέχρι την επόμενη σεζόν.
Δηλαδή αν πέσει τώρα ο ασβέστης, εξασφαλίζει την παραγωγή του επομένου έτους, κι όχι την τωρινή, γιατί αργεί να απορροφηθεί απο το δέντρο.
Εγώ ήμουν ήδη στον Δεκέμβριο κοντά στα Χριστούγεννα του 2015, δεν ήξερα αν προλαβαίνω να σώσω την επόμενη σεζόν του 2016 μα δεν είχα και τίποτα να χάσω, με μόλις 350 ευρώ έκανα τα κτήματα λευκά από τον ασβέστη, έριχνε 4 έως 5 κιλά γεωργικό ασβέστη σε μορφή σκόνης κάτω από κάθε δέντρο ελιάς, συν κάποια γραμμάρια βόριο.
Ήμουν σίγουρος ότι πράττω το σωστό, γιατί όλα τώρα έδεναν μεταξύ τους.
Ωστόσο δεν μπορούσα να δημοσιεύσω κάτι τέτοιο πριν διαπιστώσω το καλό αποτέλεσμα.
Ήδη όμως από την άνοιξη του 2016 ακόμα και τα ίδια τα δέντρα έδειξαν εκπληκτική αλλαγή στο χρώμα των φύλλων τους, που ήταν πλέον βαθύ πράσινο γεμάτα υγεία, εν αντιθέσει με τις εποχές που η ασθένεια θριάμβευε και τα φύλλα ήταν γεμάτα κίτρινες κηλίδες παρόλα τα συνεχόμενα ραντίσματα.
Τώρα βρισκόμαστε στο δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, ο καρπός έχει ωριμάσει στο 50% και δεν υπάρχει ίχνος σαπίλας.
Οι ελιές, ο καρπός, είναι του καλού παλιού καιρού , χονδρός και γυαλιστερός, ενώ για την προστασία του φυλλώματος έχουν γίνει μόνο 2 φθινοπωρινοί ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό του εμπορίου που το κόστος τους δεν ξεπέρασε τα 300 ευρώ.
Δεν ξαναπήγα, και ούτε ξέρω πότε θα ξαναπάω σε γεωπόνο αφού είμαι υπερβολικά θυμωμένος μαζί τους.
Γιατί όχι μόνο δεν διστάζουν να σε υπερχρεώσουν ως τον λαιμό, μα δεν μπαίνουν στον κόπο ούτε να διαβάσουν καν, έστω και σε διεθνή βιβλιογραφία για να βρουν τις λύσεις.
Αυτοί βάζουν την ελιά στο μικροσκόπιο, εντοπίζουν τον μύκητα και σου λένε έχεις γλοιοσπόριο.
Μα βρε βλάκα…όπου υπάρχει σαπίλα υπάρχουν και μύκητες, βλάκα ε βλάκα, βόδι μπρρρρρρ…
Το θέμα είναι να σταματήσεις την σαπίλα, και τότε θα φύγει και ο μύκητας.
Αν καθαρίσεις την αυλή σου από τυχόν σάπια φύλλα που έχουν πέσει εκεί τότε δεν θα φυτρώσει κανένα μανιτάρι, γιατί δεν θα έχει τροφή για να φάει και να αναπτυχθεί.
Αν εξασφαλίσεις με τον ασβέστη ότι θα κάνεις καρπό με ελαστικές ίνες που δεν θα σπάσουν τότε δεν θα σαπίσει και το γλοιοσπόριο θα πάψει να υπάρχει, έτσι απλά και χωρίς ραντίσματα.
Πλέον ψωνίζω από την ένωση Αγρινίου ότι χρειάζομαι για τις ελιές για να μην έχω καθόλου επαφή με γεωπόνο, τόσο πολύ τους σιχάθηκα.
Φέτος έχω αρχίσει να διαβάζω και σε ελληνικά site για την ανθράκωση της ελιάς.
Δεν διάβασα όμως ακόμα πως η θεραπεία της βασίζεται στην χρήση γεωργικού ασβέστη.
Οπότε γράφω αυτό το άρθρο για τους Έλληνες ελαιοκαλλιεργητές, μήπως και γλιτώσω κανέναν.
Ως συμβουλή σας λέω ακόμα.
Γεωργικός ασβέστης πρέπει να πέφτει μια φορά ανα 4 χρόνια στις ελιές.
Βόριο πρέπει να πέφτει είτε κάθε χρόνο από λίγο είτε ανα 3 χρόνια μεγαλύτερη ποσότητα.
Ο γεωργικός ασβέστης δεν έχει θέμα, και 4, και 5 και 6 κιλά ανα δέντρο αν πέσει δεν πειράζει.
Το βόριο όμως θέλει προσοχή γιατί παει με βάση την ηλικία της ελιάς, περίπου 10 γραμμάρια ανα έτος, δηλαδή σε ελιές 10 ετών 100 γραμμάρια βόριο σε κάθε ρίζα ελιά.
Όταν ρίξετε γεωργικό ασβέστη, δεν απαιτείται λίπανση εκείνη την χρονιά, ο ασβέστης θα κάνει την δουλειά πολύ καλύτερα από την λίπανση.
Τα επόμενα 3 χρόνια θα κάνετε λίπανση, ενώ την τέταρτη χρονιά δεν κάνετε λίπανση μα ρίχνετε ασβέστη με βόριο.
Τελος Σεπτεμβρη και στα μέσα Οκτώβρη πρεπει να πέσει βορδιγάλειος πολτός, 2 ραντίσματα ανά 20 ημέρες.
Κάνοντας αυτά, θα ξεχάσετε τι θα πει γλοιοσπόριο και σαπίλα στην ελιά.
Βασίλης Ξεσφίγγης στις 20.11.16 – newsmessinia