Πολλά, μα όχι πάντα εμφανή σημάδια θα αποκαλύψουν ότι επήλθε η άνοια, η διαταραχή
που αυτομάτως σχετίζουμε επί το πλείστον με τη μνήμη αλλά επηρεάζει επιπλέον τη σκέψη, τον λόγο και τον προσανατολισμό, προκαλώντας συχνά αλλαγές της προσωπικότητας.
Η άνοια αποτελεί κλινική έκφραση πολλών νευροεκφυλιστικών νοσημάτων όπως η νόσος Αλτσχάιμερ (50%-70% των περιπτώσεων άνοιας), η αγγειακή άνοια, η μικτή άνοια, οι μετωποκροταφικές άνοιες και η άνοια με σωματίδια Lewy. Σύμφωνα με στοιχεία της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, αφορά περίπου 50.000.000 άτομα παγκοσμίως, 10.500.000 στην Ευρώπη και 200.000 στην Ελλάδα, με δυσοίωνες εκτιμήσεις για εκτίναξη του επιπολασμού της στο μέλλον.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, μικρές αλλαγές στις πιο απλές ακόμα δραστηριότητες, όπως ένας περίπατος μπορεί να είναι αποκαλυπτικές. «Δεν περπατάς απλώς, αλλά κινείσαι σε έναν ορισμένο χώρο γεμάτο με πράγματα που πρέπει να αποφύγεις, προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, ενώ ταυτόχρονα πρέπει να διατηρείς την ισορροπία σου. Για τα άτομα με άνοια, ακόμη και στα αρχικά στάδια, δεν είναι εύκολο να κάνουν όλα τα παραπάνω ταυτόχρονα και με ακρίβεια» εξηγεί ο καθηγήτρια Gill Livingston, ψυχίατρος στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου.
Περίπατος και τέσσερα πρώιμα σημάδια άνοιας
- Μειωμένη αίσθηση προσανατολισμού
- Βραδύτερος ρυθμός
- Μικρότερα βήματα
- Αλλαγές στην κίνηση των χεριών.
Η αίσθηση προσανατολισμού επηρεάζεται από τις αλλαγές που προκαλεί η άνοια στην αντίληψη του περιβάλλοντος χώρου, εξηγεί η Δρ Gill σημειώνοντας πως «τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ αρχικού σταδίου μπορεί να δυσκολεύονται στην κατανόηση των αντικειμένων γύρω τους, οπότε βλέπουν τα πράγματα ως τρισδιάστατα ενώ δεν είναι, ή ακόμη και ως δισδιάστατα ενώ στην πραγματικότητα είναι τρισδιάστατα».
«Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να βλέπουν αντικείμενα που δεν υπάρχουν, και αναγκάζονται έτσι να αλλάξουν κατεύθυνση στην προσπάθεια να τα αποφύγουν. Ή πάλι μπορεί να πέσουν πάνω σε πράγματα που νομίζουν ότι είναι επίπεδα. Συν τοις άλλοις, δεν μπορούν να θυμηθούν πράγματα που έχουν δει προηγουμένως, οπότε η επιστροφή σε κάποιο μέρος μπορεί να είναι δύσκολη» αναφέρει.
Σχετικά με τη βραδύτητα, η ειδικός σημειώνει πως προκύπτει ως συνέπεια της εξασθένησης των γνωστικών ικανοτήτων. Για τις αλλαγές στην κίνηση των χεριών, η Δρ Gill εξηγεί πως μαρτυρούν την προσπάθεια των ατόμων με άνοια να διατηρήσουν την ισορροπία τους, ενώ οι μικρότεροι διασκελισμοί, μολονότι θα διαφύγουν συχνά την προσοχή, οφείλεται πιθανότατα στη μικρότερη εμπιστοσύνη που αρχίζουν να έχουν ως προς την ικανότητά τους να περπατήσουν με ασφάλεια.