Το βράδυ της Πέμπτης 16 Δεκεμβρίου του 1997, προβλήθηκε στην Ιαπωνία το 38ο επεισόδιο της δημοφιλούς παιδικής σειράς Πόκεμον.
Στο επεισόδιο, με την ονομασία «Ο ηλεκτρικός στρατιώτης Ποριγκόν/Computer Warrior Porygon», ο Πίκατσου με τον Ας, τη Μίστι και τον Μπροκ ταξιδεύουν στον κυβερνοχώρο μέσω ενός μεταδότη, που στη συνέχεια χαλάει και εγκλωβίζονται εκεί μέχρι να τον φτιάξουν.
Μέχρι να τελειώσει το επεισόδιο, 685 παιδιά, 375 κορίτσια και 310 αγόρια, μεταφέρθηκαν εσπευσμένα στα πλησιέστερα νοσοκομεία ύστερα από εκδήλωση ανησυχητικών συμπτωμάτων, μεταξύ των οποίων σπασμοί, κρίσεις, λιποθυμία, εμετός, προσωρινή τύφλωση και ερεθισμός στα μάτια.
Στιγμιότυπο από το επεισόδιο
Σύμφωνα με το σενάριο, ύστερα από αρκετά λεπτά περιπλάνησης στον κυβερνοχώρο, ο Πίκατσου και η παρέα του συναντούν το πόκεμον Ποριγκόν που έχει κλέψει τον αναμεταδότη και τον χρησιμοποιεί η Ομάδα Πύραυλος. Ο Ποριγκόν έχει στόχο να καταστρέψει τον κυβερνοχώρο χρησιμοποιώντας μια βόμβα που θα εξαπολύσει αμέτρητους ιούς.
Ο Πίκατσου αναλαμβάνει δράση και χρησιμοποιεί την ηλεκτρική του ενέργεια για να σταματήσει τον Ποριγκόν.
Άρχισε να εκτοξεύει κόκκινες και μπλε λάμψεις που εναλλάσσονταν μεταξύ τους με απίστευτη ταχύτητα.
Αυτή η σκηνή ήταν και η αιτία των περιστατικών που οδήγησε εκατοντάδες παιδιά στο νοσοκομείο. Τα περισσότερα περιστατικά δεν ήταν σοβαρά και τα παιδιά έπειτα από λίγο επέστρεψαν σπίτι τους.
Στιγμιότυπο από την επίμαχη σκηνή
Ένας μικρός αριθμός παιδιών όμως, διαγνώστηκε με επιληψία, που προκλήθηκε από την έκθεση τους στην αστραπιαία και συνεχή αλλαγή του φωτός που προβλήθηκε στο 38ο επεισόδιο των Πόκεμον.
Το γεγονός έγινε αμέσως αντιληπτό και δελτία ειδήσεων αναμετέδωσαν τις επίμαχες σκηνές, προκαλώντας ένα δεύτερο κύμα επεισοδίων. Έρευνες απέδειξαν ότι περισσότερα από 12.000 άτομα, κυρίως παιδιά, που παρακολούθησαν το επεισόδιο, ένιωσαν ενοχλήσεις.
Η σκηνή που προκάλεσε τα επιληπτικά σοκ στα παιδιά:
Τα οπτικά εφέ του προγράμματος αιτία των επιληπτικών επεισοδίων.
Την επόμενη ημέρα της προβολής του επεισοδίου, το τηλεοπτικό κανάλι TV Tokyo, ζήτησε δημόσια συγγνώμη, διέκοψε την προβολή του προγράμματος και είπε πως θα ερευνήσει τους λόγους που προκάλεσαν τις κρίσεις και άλλα προβλήματα υγείας. Δηλώσεις έκαναν επίσης ο πρωθυπουργός της χώρας, Ryutaro Hashimoto και ο υπουργός Υγείας της Ιαπωνίας. Η … συνηθισμένη επίθεση του Πίκατσου .
Ο νευρολόγος Akinori Hoshika το 1997, διαβεβαίωσε ότι η οπτική διέγερση από τα εφέ που χρησιμοποιήθηκαν στο επεισόδιο, προκάλεσαν φωτοεπιληπτικά επεισόδια στα παιδιά που το παρακολούθησαν. Τα έντονα φώτα που εναλλάσσονται στιγμιαία μπορούν να προκαλέσουν κρίσεις σε άτομα με φωτοεπιληψία, σε άτομα δηλαδή που είναι ευαίσθητα στο φως και σε φωτεινά σχήματα.
H επίθεση του Πίκατσου στο επεισόδιο
Η συγκεκριμένη τεχνική οπτικής διέγερσης είχε χρησιμοποιηθεί και σε προηγούμενα επεισόδια των Πόκεμον, αλλά και σε άλλα δημοφιλή ιαπωνικά καρτούν, όπως η Σέιλορμουν και ο Βόλτρον. Η τεχνική ονομάζεται paka-paka και χρησιμοποιεί γρήγορες εναλλαγές διαφορετικών χρωμάτων για να προκαλέσει ένταση στον θεατή.
Η διαφορά του «Στρατιώτη Ποριγκόν» με τα προηγούμενα επεισόδια ήταν στα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν . Επειδή ο Ας και η παρέα του βρίσκονταν παγιδευμένοι σε μια εικονική πραγματικότητα, οι σχεδιαστές του επεισοδίου για να δείξουν αυτήν ακριβώς την εικονική πραγματικότητα, αντί για την συνηθισμένη επίθεση του Πίκατσου, που στην ουσία πετάει αστραπές χρησιμοποίησαν μια διαφορετική τεχνική επίθεσης με κόκκινες και μπλε ακτίνες.
Ο παραγωγός του 38ου επεισοδίου Takemoto Mori ανέφερε πως «κατά την διάρκεια του μοντάζ, το συγκεκριμένο κομμάτι δεν μου προκάλεσε καμία εντύπωση ούτε με ενόχλησε», αλλά αργότερα δήλωσε πως «πιστεύω ότι υπήρχαν τελικά προβλήματα στην παραγωγή και στην προβολή του επεισοδίου».
Η εταιρία-κολοσσός Nintendo αποποιήθηκε τις ευθύνες Τα Πόκεμον ξεκίνησαν ως βιντεοπαιχνίδι για την παιχνιδοκονσόλα της Nintendo. Ο δημιουργός των μικρών και χαριτωμένων πλασμάτων-πολεμιστών, Satoshi Tajiri, χρειάστηκε πάνω από έξι χρόνια για να τελειοποιήσει τον κόσμο των Πόκεμον και την δεκαετία του 1990, τα Πόκεμον είχαν καταφέρει να κατακλύσουν όλες τις μεγάλες αγορές.
Τα Πόκεμον εμφανίζονταν σε ταινίες, σε βιβλία, σε κόμικς, σε λούτρινα ζωάκια, σε ρούχα, σε κάρτες και σε τηλεοπτικές σειρές. Το 1997, μετά το επεισόδιο που οδήγησε στην διακοπή του προγράμματος από την τηλεόραση, η Nintendo έσπευσε να δικαιολογηθεί.
Δείτε ολόκληρο απαγορευμένο επεισόδιο:
«Δεν περιμένουμε το γεγονός να μας επηρεάσει κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων, καθώς το βιντεοπαιχνίδι και το τηλεοπτικό πρόγραμμα των Πόκεμον είναι εντελώς διαφορετικό. Απλώς μοιραζόμαστε τους ίδιους χαρακτήρες», δήλωσε ο υπεύθυνος επικοινωνίας της εταιρίας.
Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις, οι μετοχές της Nintendo έπεσαν κατά 5 μονάδες στο χρηματιστήριο του Τόκυο και οι αγορές προϊόντων της εταιρίας μειώθηκαν κατά τα Χριστούγεννα.
Απαραίτητη προειδοποίηση πριν από την προβολή επεισοδίων.
Το επεισόδιο της 16ης Δεκεμβρίου του 1997 έμεινε στην ιστορία ως «Πόκεμον Σοκ/Pokémon Shock». Δεν προβλήθηκε ποτέ ξανά σε καμία περιοχή της Ιαπωνίας, ακόμη και μετά τις διορθώσεις στο μοντάζ. Το κανάλι που μετέδιδε το πρόγραμμα ανέστειλε την προβολή της σειράς για τέσσερις μήνες. Όταν τα Πόκεμον επέστρεψαν στην τηλεόραση συνοδεύτηκαν από αρκετές αλλαγές.
Το Πόκεμον Porygon
Πριν από την προβολή του πρώτου επεισοδίου μετά την επανέναρξη της σειράς, προηγήθηκε ένα ολιγόλεπτο διαφημιστικό μήνυμα ενημερωτικού χαρακτήρα, που εξηγούσε στους θεατές τι συνέβη στο επεισόδιο που προκάλεσε κύμα κρίσεων και στη συνέχεια τους διαβεβαίωνε ότι η παραγωγή των επεισοδίων έχει λάβει αυστηρά μέτρα για να μην επαναληφθεί το τραγικό συμβάν.
Πάντως το κανάλι, πριν από την προβολή κάθε επεισοδίου της δημοφιλούς σειράς καρτούν, προειδοποιούσε τους θεατές ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν συμπτώματα λιποθυμίας και ναυτίας εξαιτίας της οπτικής διέγερσης σε ορισμένα σημεία του επεισοδίου.
Κάτι παρόμοιο έκανε και η Nintendo, βάζοντας προειδοποιητικές ταμπέλες σε βιντεοπαιχνίδια, καθώς τα φωτεινά χρώματα και η έκθεση σε αστραπιαίες αλλαγές ήταν δυνατό να προκαλέσουν φωτοεπιληψία.