Μπαίνοντας κανείς στην Ακαδημία Αθηνών, νιώθει σαν να πραγματοποιεί ένα ταξίδι στο χρόνο. Μόλις λίγα μέτρα από την οδό Πανεπιστημίου και όμως αισθάνεσαι ότι περνάς την πύλη μίας χρονομηχανής, η οποία σε μεταφέρει χιλιάδες χρόνια πίσω, κάπου στο 387 π.Χ.
Η εμπειρία μοναδική, σχεδόν μαγική η οποία αποτυπώνεται στις φωτογραφίες που θα δείτε στη συνέχεια.
Ήταν η εποχή που ο Πλάτωνας αποφάσισε να ιδρύσει μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά πιο κει και συγκεκριμένα στον Κολωνό την περίφημη Ακαδημία του. Εκεί όπου μαθήτευσε κοντά του για 20 χρόνια ο Αριστοτέλης. Μία μαθητεία μοναδική στα παγκόσμια χρονικά. Ο Αριστοτέλης ήταν 17 με 18 ετών όταν εισήχθη στην Ακαδημία και ο Πλάτωνας 40. Παρέμεινε δίπλα του ως μαθητής για 20 χρόνια.
Η σχέση τους όμως ξεπερνούσε αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς ως σχέση μαθητή και δασκάλου. Ο νεαρός Αριστοτέλης μπορούσε να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις του. Ακόμη και εάν σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες από αυτές του δασκάλου του. Σαν να καθιερώνονταν για πρώτη φορά αυτό που στις μέρες μας ονομάζουμε «άσυλο ιδεών». Την δυνατότητα δηλαδή να λέει κανείς ελεύθερα τη γνώμη του ακόμη και αν είναι διαφορετική. Στην Ακαδημία του Πλάτωνα υπήρχαν διάφοροι επιστημονικοί τομείς, με αντικείμενα μελέτης όπως η φιλοσοφία, τα μαθηματικά και οι Πολιτικές Επιστήμες.
Η Ακαδημία Αθηνών ουσιαστικά απηχεί την Ακαδημία του Πλάτωνα και την πνευματική αίγλη της Αρχαίας Αθήνας. Όπως αναφέρει ο συνεργάτης της Ακαδημίας Αθηνών, Δημήτρης Σκαρέντζος:
«Η Ακαδημία του Πλάτωνα αντεγράφη από πάρα πολλές χώρες με αποτέλεσμα στις περισσότερες χώρες του κόσμου να υπάρχουν Ακαδημίες. Με τη μόνη διαφορά ότι η Ακαδημία Αθηνών δεν επιτελεί διδακτικό έργο αλλά ερευνητικό».
Η Ακαδημία ιδρύθηκε το 1926 με τη Συντακτική Απόφαση της 18ης Μαρτίου του ίδιου έτους. Κύριος σκοπός της, σύμφωνα με τον Iδρυτικό της Nόμο, είναι «η καλλιέργεια και η προαγωγή των Eπιστημών, των Γραμμάτων και των Kαλών Tεχνών και η επικοινωνία του ιδρύματος και των ακαδημαϊκών με τις άλλες ακαδημίες ή τους ομοτέχνους τους.
Σκοπός της Ακαδημίας ήταν η επιστημονική έρευνα και μελέτη στη γεωργία, τη βιομηχανία, τη ναυτιλία, την εθνική οικονομία, καθώς επίσης και «η έκδοση γνωμοδοτήσεων, προτάσεων, αποφάσεων, κρίσεων για την διαφώτιση και καθοδήγηση κρατικών οργάνων και αρχών», όπως αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα της. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα στην Ακαδημία λειτουργούν 23 ερευνητικά κέντρα και γραφεία
Το Μέγαρο
Το Μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών είναι ένα πραγματικό αριστούργημα. Διαθέτει μία αρχιτεκτονική μοναδική που δεν συναντά κανείς εύκολα.
Σχεδιάστηκε από τον Δανό αρχιτέκτονα Θεόφιλο Χάνσεν το 1859 και αποτελεί μέρος της αρχιτεκτονικής «τριλογίας» – Mουσείο (Eθνική Bιβλιοθήκη) – Πανεπιστήμιο – Aκαδημία.
Για πολλούς θεωρείται το σημαντικότερο έργο του, ενώ οι ειδικοί εκτιμούν πως πρόκειται για το ωραιότερο νεοκλασικό οικοδόμημα του κόσμου. Ο Χάνσεν φέρεται να άντλησε την έμπνευσή του από την κλασική αρχιτεκτονική του 5ου αιώνα π.Χ. της Αθήνας και συγκεκριμένα από το Ερέχθειο
Μεγάλος δωρητής για την ανέγερση του κτιρίου της Ακαδημίας Αθηνών ήταν ο Σίμων Σίνας. Το 1856 πραγματοποίησε μία μεγάλη δωρεά προς το ελληνικό κράτος η οποία σε σημερινά χρήματα θα αποτιμούνταν σε 800 – 900 εκατ. ευρώ. Ο ίδιος ανέθεσε επίσης στον Χάνσεν την εκπόνηση των σχεδίων του κτιρίου. Το έργο ολοκληρώθηκε 31 χρόνια μετά από την αναγγελία του. Στο μεταξύ, ο Σίμων Σίνας είχε πεθάνει.
Η αίθουσα της Ολομέλειας
Με το που εισέρχεται κανείς στο εσωτερικό της Ακαδημίας Αθηνών αντικρίζει την αίθουσα της Ολομέλειας. Πρόκειται για την αίθουσα στην οποία πραγματοποιούνται οι συνεδριάσεις των Ακαδημαϊκών, ορισμένες μάλιστα από τις οποίες είναι ανοιχτές προς το κοινό.
O ζωγραφικός της διάκοσμος είναι εκπληκτικός. Εκτείνεται από τη δυτική πλευρά μέχρι και τη νότια και ξεπερνά σε μήκος τα 50 μέτρα.
Όλες οι εικονογραφήσεις δημιουργήθηκαν την διετία 1878 – 1880 και έχουν αφετηρία την θεματογραφία του Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Tο έργο εκτείνεται από την δυτική πλευρά της αίθουσας συνεδριάσεων της Ακαδημίας μέχρι και τη νότια σε οκτώ παραστάσεις. Αυτές, απεικονίζουν τις διαδοχικές φάσεις του μύθου του Προμηθέα με μία όμως μοναδικότητα που δεν συναντά κανείς σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.
Όπως τονίζει o κ. Σκαρέντζος, «η μοναδικότητα της αίθουσας αυτής συνίσταται στο γεγονός πως μόνο εδώ υπάρχει η απεικόνιση της τριλογίας Προμηθεάς Πυρφόρος, Προμηθέας Δεσμώτης και Προμηθέας Λυόμενος σε αντιστοιχία με την τριλογία του Αισχύλου. Πουθενά στον κόσμο ούτε στην Ακαδημία της Βιένης ούτε στο Βατικανό, δεν υπάρχουν αυτές οι τρεις απεικονίσεις μαζί παρά μόνο μεμονωμένες».
Ανατολική αίθουσα, γραφεία προέδρου και γενικού γραμματέα
Στο βάθος του διαδρόμου δεξιά βρίσκεται η ανατολική αίθουσα. Εκεί στεγάζονται βιβλιοθήκες και συλλογές έργων τέχνης οι οποίες προέρχονται από δωρεές. Όπως εξηγεί ο κ. Σκαρέντζος, εδώ πραγματοποιούνται επιστημονικά συνέδρια και εκθέσεις.
Εξίσου εντυπωσιακά είναι τα γραφεία του Προέδρου και του Γενικού Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών. Το Προεδρείο της Ακαδημίας αποτελείται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο, τον Γενικό Γραμματέα, τον Γραμματέα επί των Πρακτικών και τον Γραμματέα επί των Δημοσιευμάτων. Η θητεία του Προέδρου είναι ετήσια, ενώ του Γενικού Γραμματέως και των δύο Γραμματέων πενταετής.
Ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος, ο Γενικός Γραμματεύς, οι δύο Γραμματείς και οι τρεις Πρόεδροι των Τάξεων συγκροτούν τη Σύγκλητο, η οποία έχει αρμοδιότητα σε όλα τα διοικητικά και τα οικονομικά ζητήματα της Ακαδημίας. Οι συνεδριάσεις της Συγκλήτου, στην οποία προεδρεύει ο Πρόεδρος της Ακαδημίας, είναι μυστικές.
Η Ακαδημία συγκροτείται επίσης από τρεις Τάξεις. Η Πρώτη Τάξη περιλαμβάνει τις Θετικές Επιστήμες, δηλαδή τα μαθηματικά, τη φυσική, τη χημεία, την ιατρική, την αστρονομία. Η Δεύτερη, των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών, ασχολείται με την πεζογραφία, την ποίηση, τη μουσική, τις εικαστικές τέχνες, τη φιλολογία, την αρχαιολογία, την ιστορία. Η Τρίτη τάξη, των Ηθικών και Πολιτικών επιστημών, περιλαμβάνει τη θεολογία, τη φιλοσοφία, τη νομική και τις πολιτικές επιστήμες.
Η Βιβλιοθήκη με τους 210.000 τίτλους
Στο υπόγειο της Ακαδημίας Αθηνών βρίσκεται η βιβλιοθήκη. Στους διαδρόμους αναδύεται η μυρωδιά του χαρτιού, η οποία αισθάνεσαι ότι κρατά μέσα της γνώση χιλιάδων χρόνων.
Η Βιβλιοθήκη έχει ιδρυθεί μαζί με το ίδρυμα από το 1926 όπως εξηγούν οι άνθρωποι που εργάζονται εκεί. Το υλικό της προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από δωρεές σημαντικών ανθρώπων. Διαθέτει 210.000 τίλους βιβλίων και 3.000 τίτλους περιοδικών.
Εδώ μπορεί να βρει κανείς βιβλία αιώνων. Το παλιότερο τους βιβλίο βιβλίο είναι του 1494. Πρόκειται για ένα αρχέτυπο βιβλίο από τα πρώτα 50 χρόνια της τυπογραφίας, όπως εξηγούν οι εργαζόμενοι. Επίσης μπορεί να βρει κανείς δύο αντίτυπα του 1499, ενώ το υλικό φτάνει μέχρι και το 2016.
Το περιεχόμενο της Βιβλιοθήκης καλύπτει όλους τους επιστημονικούς τομείς, ενώ υπάρχουν και πάρα πολλά ανάτυπα. Δηλαδή άρθρα που δημοσιεύτηκαν σε επιστημονικά συνέδρια δόθηκαν ως δωρεά στους συγγραφείς τους. Ο αριθμός τους αγγίζει τα 15.000. Υπάρχουν βιβλία που ούτε καν μπορείς να διανοηθείς ότι θα ξεφυλλίσεις. Σχεδόν φοβάσαι μην τυχόν και τα βλάψεις.
Η ξενάγηση τελειώνει. Το ταξίδι έχει φτάσει στο τέλος του. Έξω από το κτίριο της Ακαδημίας επανέρχεται κανείς στην σύγχρονη πραγματικότητα. Βουή, κίνηση, φωνές, φασαρία. Ο κόσμος βιάζεται. Τρέχει, περπατά δίχως να γνωρίζει γιατί. Το βλέμμα πέφτει επάνω στα αγάλματα του Πλάτωνα και του Σωκράτη που διακοσμούν την εξωτερική είσοδο της Ακαδημίας. Νιώθει κανείς να τον κοιτάζουν, σαν να θέλουν να πουν κάτι, σαν να θέλουν να περάσουν ένα μήνυμα. Μπα, μάλλον φαντασία θα ήταν. Ακόμη και να ζωντάνευαν ίσως να προτιμούσαν να μην μιλήσουν. Το γιατί, μπορεί κανείς να το φανταστεί μόνο εάν λίγα λεπτά πριν αισθάνεται σαν να τους έχει μπροστά του ολοζώντανους.
Στην απεικόνιση αυτή η μητέρα του Προμηθέα βλέπει τα μελλούμενα για το γιο της και τρομαγμένη κάνει μία κίνηση προς τα πίσω. Πίσω της ακριβώς στέκεται ο Προμηθέας
Στιγμιότυπο από την αίθουσα της Ολομέλειας της Ακαδημίας Αθηνών
Τα περιφερειακά έδρανα της αίθουσας Ολομέλειας της Ακαδημίας Αθηνών, όπου μπορεί να καθίσει το κοινό και να παρακολουθήσει ορισμένες από τις συνεδριάσεις των Ακαδημαϊκών
Η θεά Αθηνά προσφέρει Αμβροσία στον Τιτάνα Προμηθέα ο οποίος στέκεται καθιστός και προσπαθεί να ζωογονήσει το ανθρώπινο πλάσμα που έχει δημιουργήσει με νερό, πηλό και φωτιά. Δεξιά του στέκεται ο Επιμηθέας
Τα ονόματα των Ακαδημαϊκών χαραγμένα σύμφωνα με το έτος κατά το οποίο εξελέγησαν
To γραφείο του Γενικού Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών
H προτομή του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν
Ένα από τα βιβλία που κοσμούν την Βιβλιοθήκη της Ακαδημίας Αθηνών
H Ακαδημία Αθηνών σε παλιότερη απεικόνιση το 1904
