γράφει ο Κώστας Κουκουμάκας
Παρατηρείται αύξηση του πληθυσμού των μεγάλων θηλαστικών σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη.
Πριν από λίγο καιρό στην περιφερειακή οδό της Θεσσαλονίκης, μετά το τούνελ, δηλαδή σε σημείο από όπου περνούν καθημερινά χιλιάδες αυτοκίνητα και μία ανάσα από τα τελευταία σπίτια της Άνω Τούμπας, το τοπικό δασαρχείο τοποθέτησε πινακίδες που ενημερώνουν τους οδηγούς: «Προσοχή, διέλευση αγριογούρουνων».
Θα μπορούσε να ήταν φάρσα ή αστικό πείραμα, όμως δεν είναι. Ο πληθυσμός των αγριόχοιρων στο περιαστικό δάσος της Θεσσαλονίκης έχει αυξηθεί σε βαθμό που κατεβαίνουν σε κατοικημένες περιοχές για να βρουν τροφή.
Βίντεο από την περιοχή Πεύκα στη Θεσσαλονίκη, το οποίο ανάρτησε στο Youtube ο χρήστης katrgeo
Προκαλούν ωστόσο ζημιές σε αγροτικές καλλιέργειες, επιτίθενται σε οικόσιτα ζώα κι επιπλέον δεν θέλεις να χτυπήσεις με το αυτοκίνητο ένα ζώο βάρους 100 κιλών.
Επικοινώνησα με την Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας Θράκης (ΚΟΜΑΘ), οι άνθρωποι της οποίας επιβεβαίωσαν την αύξηση του πληθυσμού αγριόχοιρων πέριξ του αστικού ιστού της Θεσσαλονίκης. «Δεν υπάρχει κάποια επιστημονική έρευνα κι έτσι οδηγούμαστε από τη λογική και την εμπειρία. Μία βασική αιτία για την αύξηση του πληθυσμού είναι ο υβριδισμός του είδους.
Τη δεκαετία του ’90 επιδοτήθηκε η ελεύθερη βοσκή οικόσιτων χοίρων, η λεγόμενη και “βιολογική εκτροφή”, με αποτέλεσμα τα οικόσιτα γουρούνια να έρθουν σε επαφή και να διασταυρωθούν με πληθυσμούς αγριογούρουνων.
Ο αγριόχοιρος γεννά δύο με τέσσερα μικρά, ενώ το υβρίδιο έξι έως δέκα, με αποτέλεσμα αφενός να αυξηθεί ο πληθυσμός και αφετέρου να μολυνθεί γενετικά το είδος εις βάρος της πολύτιμης φυσικής του βιοποικιλότητας», σημειώνουν ο Πρόεδρος της ΚΟΜΑΘ, Ιωάννης Πολυχρόνης, και ο επιστημονικός συνεργάτης της Ομοσπονδίας, Θεοφάνης Καραμπατζάκης. Η διασταύρωση είναι προφανώς ο λόγος που τα αγριογούρουνα τα οποία καταγράφηκαν εντός κατοικημένων περιοχών έχουν παρδαλά χρώματα.
Οι άνθρωποι της ΚΟΜΑΘ επισημαίνουν μία ακόμη παράμετρο: «Την τελευταία 20ετία στη χώρα μας επικράτησε η άποψη ότι όσες περισσότερες προστατευόμενες περιοχές ιδρύουμε, τόσο καλύτερα προστατεύουμε το περιβάλλον.
Αυτό, σε συνδυασμό με την άποψη ότι το κυνήγι ως δραστηριότητα δεν είναι “συμβατή” με την προστασία του περιβάλλοντος, οδήγησε κάθε αρμόδιο και μη, να προτείνει αφειδώς απαγορεύσεις κυνηγιού σε πολύ μεγάλες εκτάσεις, χωρίς αντικειμενικό σκοπό.
Αγριογούρουνα δροσίζονται σε στέρνα κοντά σε κατοικημένη περιοχή. Πηγή: ΚΟΜΑΘ
Το αποτέλεσμα είναι οι αγριόχοιροι να βρίσκουν “άσυλο” στις περιοχές αυτές και να αυξάνονται ακόμη περισσότεροι οι πληθυσμοί τους. Σε περιπτώσεις δε που απαγορευμένες για κυνήγι περιοχές γειτνιάζουν με καλλιεργούμενες αγροτικές εκτάσεις, τότε οι ζημιές είναι αναπόφευκτες».
Ενδεικτικά, αγριογούρουνα κατεβαίνουν από τον Χορτιάτη προς τις λίμνες Κορώνεια και Βόλβη στη Θεσσαλονίκη και ποδοπατούν εκτάσεις με καλαμπόκια και ηλιοτρόπια. Σε αντίθεση με όσα ισχύουν για τις αρκούδες και τους λύκους, οι καταστροφές από αγριογούρουνα δεν αποζημιώνονται από τον ΕΛΓΑ.
Είναι επομένως η απελευθέρωση των ορίων κυνηγιού ρεαλιστικό μέτρο για την αντιμετώπιση του φαινομένου; Η κυνηγετική ομοσπονδία προτείνει πέντε μέτρα, μεταξύ των οποίων η χωροθέτηση με φειδώ των απαγορευμένων ζωνών, το ενδεχόμενο άρσης της απαγόρευσης κυνηγιού ή μείωσης της έκτασης των των απαγορευμένων ζωνών σε περιπτώσεις που το πρόβλημα είναι οξύ κι επίσης η σωστή περίφραξη και εκτροφή των οικόσιτων χοίρων ελευθέρας βοσκής.
Διασταυρωμένα αγριογούρουνα με το χαρακτηριστικό χρώμα βόσκουν ανέμελα στο δάσος του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη. Πηγή: ΚΟΜΑΘ
Από την άλλη, είναι κατηγορηματικά αντίθετοι σε οποιαδήποτε αλλαγή της χρονικής περιόδου κατά την οποία το κυνήγι είναι ελεύθερο. «Ειδικά η επέκταση της κυνηγετικής περιόδου πριν τις 15 Σεπτεμβρίου (έναρξη) και μετά τις 20 Ιανουαρίου (λήξη) θα ήταν άκρως αντιεπιστημονική και αντιδεοντολογική», λένε οι ίδιοι οι κυνηγοί, «καθώς τότε η κυνηγετική περίοδος θα συμπίπτει με την αναπαραγωγική κι επομένως θα θηρεύονται νεαρής ηλικίας ή κυοφορούνται άγρια ζώα».
Ο εκπρόσωπος της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ», Γιώργος Θεοδωρίδης, σημειώνει ότι η αύξηση του πληθυσμού των μεγάλων θηλαστικών παρατηρείται σε ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά και την Ευρώπη. «Αυτό συμβαίνει διότι, πρώτον, φαίνεται ότι εφαρμόζονται σωστά οι οδηγίες για την προστασία της βιοποικιλότητας, και δεύτερον εξαιτίας της αστυφιλίας, που έχει ως αποτέλεσμα οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην ύπαιθρο να έχει μειωθεί κι έτσι η φύση να έχει επανακάμψει». Εκτός από το παράδειγμα των αγριογούρουνων πέριξ της Θεσσαλονίκης, ο ίδιος αναφέρει επίσης την αύξηση του πληθυσμού των λύκων στην Πάρνηθα, των αλεπούδων και των πουλιών σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.
«Τα αγριογούρουνα πράγματι έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια και προκαλούν και πολλές ζημιές στις καλλιέργειες. Για να καταλάβετε την έκταση των ζημιών, να σας πω κάτι που μπορεί να σας φανεί αστείο, αλλά είναι τραγικό, στην πραγματικότητα. Τηλεφωνούν στα γραφεία της Καλλιστώς αγρότες και ζητούν να μεταφέρουμε λύκους σε περιοχές όπου υπάρχουν αγριογούρουνα και προκαλούν ζημιές στις καλλιέργειές τους. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι φυσικά κάτι τέτοιο δεν γίνεται ούτε από εμάς, ούτε από καμία άλλη οργάνωση. Πρώτα από όλα δεν είναι σωστό επιστημονικά να γίνει, διότι θα διατάρασσε την φυσική ισορροπία. Για αυτό και δεν θέλουμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Επιπλέον, ακόμα και στην ακραία περίπτωση που θα θέλαμε να κάναμε κάτι τέτοιο, δεν θα μπορούσαμε, τόσο γιατί μια τέτοια πράξη είναι πρώτα από όλα παράνομη, όσο και επειδή είναι υπερβολικά δύσκολη να πραγματοποιηθεί από πλευράς τεχνικών-διαχειριστικών, αλλά και οικονομικών.
»Η διαχείριση των πληθυσμών των άγριων ζώων είναι ένα πολύ πολυδιάστατο θέμα, που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη λογική “1+1=2”. Πριν καταρτιστεί οποιοδήποτε σχέδιο διαχείρισης ενός φυσικού φαινομένου, πρέπει να προηγηθεί μια επιστημονική μελέτη η οποία θα αποκαλύψει τις –συνήθως πολλές και σε αλληλεπίδραση μεταξύ τους-αιτίες του φαινομένου, και θα μας οδηγήσει στις βέλτιστες λύσεις.
»Θέλω τέλος να αναφέρω ότι πρέπει να αλλάξει το καθεστώς αποζημιώσεων για τους αγρότες που έχουν ζημιές από αγριόχοιρους. Αυτό που ισχύει τώρα είναι ότι οι ζημιές αυτές αποζημιώνονται μόνο όταν η καλλιέργειες βρίσκονται εντός περιοχών όπου προστατεύονται από τη συνθήκη RAMSAR. Αυτό το καθεστώς πρέπει να αλλάξει», λέει ο κ.Θεοδωρίδης.
Την ίδια άποψη εκφράζει και ο επιστημονικός υπεύθυνος του «Αρκτούρου», Αλέξανδρος Καραμανλίδης. «Η διαχείριση πρέπει να γίνεται πάντα με επιστημονικά κριτήρια, λαμβάνοντας με προσοχή όλες τις παραμέτρους και τους κανόνες της φύσης. Ο,τιδήποτε άλλο είναι επικίνδυνο και αναποτελεσματικό. Είναι σαν να προσπαθεί κάποιος να λύσει το πρόβλημα χρέους μιας χώρας, χωρίς να τού έχει ανατεθεί και χωρίς να γνωρίζει τα βασικά της οικονομικής θεωρίας», προσθέτει ο κ. Καραμανλίδης.
[vice]