Τα αντισηπτικά χεριών είναι κυριολεκτικά παντού. Δεν είναι λίγοι αυτοί που κουβαλάνε στις τσάντες τους μικρά τέτοια μπουκαλάκια. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται λογικό: στις ετικέτες τους διαβάζουμε πως είναι ικανά να σκοτώσουν το 99% των βακτηριδίων πράγμα που φαίνεται καλό. Κανείς δεν θέλει τα μικρόβια. Το προϊόν είναι συνήθως φτηνό, εμείς μένουμε υγιείς και όλα είναι καλά. Ωστόσο, τα πράγματα ΔΕΝ είναι ακριβώς έτσι.
Στην πραγματικότητα, η έντονη επιθυμία των παρασκευαστών απολυμαντικών προϊόντων να μας πείσουν για απόλυτα καθαρά από μικρόβια χέρια τράβηξε την προσοχή του Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Ο FDA είναι αποκλειστικά αρμόδιος να ρυθμίζει κανόνες γύρω από πλήθος προϊόντων που αφορούν την δημόσια υγεία. Στη δικαιοδοσία του οργανισμού αυτού υπάγεται η έγκριση ή η απόρριψη όλων των καταναλωτικών αγαθών. Επομένως, οι εταιρείες δεν θέλουν να μπουν στο μάτι του FDA.
Τον Απρίλιο του 2015 ο FDA απαίτησε από τους παρασκευαστές κρεμοσάπουνων και απολυμαντικών χεριών με αλκοολούχα βάση να παράσχουν πλήθος στοιχείων ασφαλείας. Μερικά από τα προαπαιτούμενα ήταν τα εξής :
- Απόδειξη πως το προϊόν δεν έχει ανεπιθύμητες παρενέργειες για τις εγκύους
- Απόδειξη πως το προϊόν δεν βοηθά στην ανάπτυξη της αντιμικροβιακής αντοχής (αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά)
- Απόδειξη πως το προϊόν δεν έχει ορμονολογικές παρενέργειες
Τα τρία αυτά αιτήματα του Οργανισμού εγείρουν την ανησυχία. Ευλόγως, πολλές έγκυες γυναίκες έχουν ήδη ανησυχήσει, παρόλα αυτά δεν έχει αποδειχθεί ακόμα ότι τα αντισηπτικά χεριών είναι επικίνδυνα για τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα.
Ο FDA έχει εκφράσει τους προβληματισμούς του για τη τρικλοζάνη, ένα συστατικό που περιέχεται σε μερικά αντισηπτικά σαπούνια, και ενδέχεται να προκαλεί ορμονολογικές παρενέργειες. Ειδικότερα, η τρικλοζάνη ενδεχομένως μπορεί να επηρεάσει τον θυρεοειδή και το αναπαραγωγικό σύστημα των νεογέννητων. Περιττό να λεχθεί, τα παραπάνω προαπαιτούμενα από τον FDA έχουν γεννήσει καχυποψίες έναντι της πολυεκατομμυριούχου βιομηχανίας.
Προκύπτει ότι υπάρχουν και άλλοι λόγοι ( λιγότερο σοβαροί) όπου τα αντισηπτικά σαπούνια είναι βλαβερά.
Λόγοι για τους οποίους πρέπει να σταματήσετε να χρησιμοποιείται αντισηπτικά σαπούνια :
- Κάνουν κακό στο δέρμα μας
Τα απολυμαντικά προϊόντα περιέχουν συνήθως αλκοόλ, το οποίο είναι γνωστό ότι προκαλεί ξηροδερμία. Από τη στιγμή που το αλκοόλ αυξάνει την απορροφητική ικανότητα του δέρματος επιτρέπει σε χημικά να διεισδύσουν σε αυτό και έτσι αποτρέπεται η ενυδάτωση του δέρματος. Πέρα από το αλκοόλ, τα προϊόντα αυτά συχνά περιέχουν γλυκερίνη (glycerin) που μπορεί να αποδειχθεί ερεθιστική για μερικά δέρματα και συμβάλει περαιτέρω στην ξηροδερμία. Άλλα συστατικά όπως η γλυκόλη (glycol) και το οξικό άλας (acetate) συμβάλουν με τον τρόπο τους στη ζημιά που μπορεί να προκληθεί στο δέρμα μας.
- Μπορούν να δημιουργήσουν ανθεκτικά βακτήρια
Η απρόσκοπτη χρήση αντιβιοτικών είναι πιθανόν να οδηγήσει στην ανάπτυξη βακτηρίων τα οποία να είναι ανθεκτικά στις ουσίες που αρχικά ήταν ευάλωτα. Με άλλα λόγια, τα βακτήρια εξελίσσονται και αυτά όπως κάθε τι άλλο : όσο πιο συχνά εκθέτουμε ορισμένα βακτήρια σε συγκεκριμένη ουσία τόσο πιο πιθανό είναι η δράση της ουσίας έναντι στο βακτήρια να εξασθενεί ολοένα περισσότερο.
Το Κέντρο για τον Έλεγχο των Ασθενειών (CDC) εκτιμά πως τέτοια σούπερ-βακτήρια ήταν υπαίτια για 23.000 θανάτους μέσα στο 2013. Το Κέντρο επιθυμεί να ελαχιστοποιήσει όλους τους περιττούς κινδύνους και εδώ περιλαμβάνονται και τα βακτήρια που αναπτύσσουν αντοχές.
- Περιέχουν άγνωστα και πιθανώς επικίνδυνα χημικά
Όπως ήδη αναφέρθηκε τα απολυμαντικά σαπούνια περιέχουν κυρίως αλκοόλ και τρικλοζάνη αλλά υπάρχουν και άλλα χημικά που εμπεριέχονται σε αυτά. Τα περισσότερα αντισηπτικά με άρωμα περιέχουν κάποιου είδους συντηρητικό ώστε να παρατείνουν την διάρκεια της ζωής τους. Στο μεταξύ, αυτά τα συντηρητικά εισχωρούν στο δέρμα μας κάθε φορά που χρησιμοποιούμε κάποιο τέτοιο αντισηπτικό προϊόν.
Γίνεται αναφορά στα αρωματισμένα αντισηπτικά καθώς αυτά περισσότερο από άλλα έχουν αυτά τα συντηρητικά. Δύo γνωστές ομάδες συντηρητικών είναι οι φθαλικές ενώσεις (phthalates) και τα παραβενζοϊκά (parabens) που πιθανολογείται πως μπορούν να διαταράσσουν την παραγωγή ορμονών. Επιπλέον, υπάρχουν και εταιρείες οι οποίες δεν απαριθμούν με λεπτομέρειες τα συστατικά που περιέχουν τα προϊόντα τους.
- Μπορούν να αυξήσουν την απορρόφηση κακών χημικών
Ελέχθη ήδη πως με τη χρήση αντισηπτικών σαπουνιών αυξάνει η απορροφητικότητα του δέρματος. Με αυτόν τον τρόπο το δέρμα μας γίνεται ευάλωτο σε επικίνδυνα χημικά. Ένα τέτοιο χημικό είναι το BPA το οποίο μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο ενδοκρινικό σύστημα. Μελέτες έχουν συνδέσει το BPA με τον καρκίνο, τις παθήσεις καρδιάς, τη γονιμότητα και τον διαβήτη.
Σε μία μελέτη του Πανεπιστημίου του Μισούρι, ερευνητές χρησιμοποίησαν θερμικό χαρτί ταμειακής μηχανής για να αποτυπώσουν τον κίνδυνο. Το θερμικό χαρτί περιέχει επίσης υψηλά επίπεδα σε BPA. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως τα υποκείμενα, που είχαν χρησιμοποιήσει αντισηπτικά πριν έρθουν σε επαφή με το θερμικό χαρτί, απορρόφησαν 100 φορές παραπάνω την ουσία BPA.
- Το απλό σαπούνι και το νερό είναι το ίδιο αποτελεσματικά
Κι όμως, το απλό σαπούνι και το νερό μπορούν να αποδώσουν το ίδιο καλά σε πολλές περιπτώσεις. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι ειδικοί συνιστούν την χρήση τους εκτός και αν είναι πιο ωφέλιμη η χρήση του αντισηπτικού όπως αυτή είναι σε ένα νοσοκομείο. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) υποστηρίζει αυτόν τον ισχυρισμό συμβουλεύοντας να χρησιμοποιούμε απλό κρεμοσάπουνο αντί για ένα αντιβακτηριακό αφού όπως λέει δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά. Επιπροσθέτως, η χρήση αντιβακτηριακών σαπουνιών μπορεί να βοηθήσει τα μικρόβια να γίνουν πιο ανθεκτικά, πράγμα που οι οργανισμοί υγείας προσπαθούν να αποφύγουν πάση θυσία.