Οπτικές ψευδαισθήσεις γοητεύουν τους ανθρώπους εδώ και αιώνες.
Από τα αρχαία μωσαϊκά μέχρι τα σύγχρονα παιχνίδια του μυαλού, αυτά τα οπτικά παζλ δοκιμάζουν τον τρόπο με τον οποίο παρατηρούμε και ερμηνεύουμε τον κόσμο γύρω μας. Μια συγκεκριμένη ψευδαίσθηση έχει πρόσφατα γίνει viral στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: ένας πολύχρωμος, περιστρεφόμενος κύκλος που κρύβει έναν μυστικό αριθμό. Με την πρώτη ματιά, μοιάζει απλώς με ένα ζωντανό σχέδιο από μωβ, κίτρινα και μπλε κύματα. Αν όμως κοιτάξετε πιο προσεκτικά, θα δείτε ότι μέσα στη δίνη κρύβεται ένας αριθμός, τον οποίο μπορούν να εντοπίσουν μόνο λίγοι παρατηρητικοί θεατές.
Γιατί ο εγκέφαλός μας δυσκολεύεται με τις ψευδαισθήσεις
Πριν εξερευνήσουμε την ίδια την πρόκληση, αξίζει να αναρωτηθούμε: γιατί οι οπτικές ψευδαισθήσεις είναι τόσο αποτελεσματικές; Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο που ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις οπτικές πληροφορίες. Τα μάτια καταγράφουν το φως και στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο, ο οποίος προσπαθεί να τα οργανώσει σε αναγνωρίσιμα μοτίβα. Όμως, όταν τα χρώματα, οι γραμμές και οι αντιθέσεις επικαλύπτονται με περίπλοκους τρόπους, ο εγκέφαλος μπορεί να «μπερδευτεί» και να μην βλέπουμε αυτό που βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας.
Η συγκεκριμένη ψευδαίσθηση παίζει τόσο με την αντίθεση των χρωμάτων όσο και με την αναγνώριση σχημάτων. Οι κυματιστές γραμμές δημιουργούν μια αίσθηση κίνησης που αποσπά την προσοχή, ενώ το έντονο κίτρινο φόντο προσθέτει επιπλέον «θόρυβο» στην εικόνα. Έτσι, ο κρυμμένος αριθμός αναμειγνύεται σχεδόν τέλεια με το σχέδιο.
Η πρόκληση
Η εικόνα συνήθως κυκλοφορεί στο διαδίκτυο με λεζάντες όπως: «Μέχρι στιγμής κανείς δεν έχει βρει τον σωστό αριθμό». Είναι ένα έξυπνο δόλωμα που σε προκαλεί να αποδείξεις ότι μπορείς να τα καταφέρεις. Οι άνθρωποι στραβώνουν τα μάτια τους, γέρνουν το κεφάλι ή κάνουν zoom με το κινητό τους, προσπαθώντας απεγνωσμένα να αποκαλύψουν το μυστικό. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι βλέπουν τυχαία νούμερα, άλλοι εγκαταλείπουν εντελώς.
Η αλήθεια είναι ότι ο αριθμός υπάρχει, απλώς απαιτεί υπομονή και συγκέντρωση. Αν χαλαρώσετε το βλέμμα σας, σχεδόν σαν να κοιτάτε «μέσα από» την εικόνα αντί κατευθείαν πάνω της, ο αριθμός αρχίζει να ξεπροβάλλει από τις γραμμές. Για κάποιους εμφανίζεται αμέσως, ενώ για άλλους χρειάζονται αρκετά λεπτά.
Η ψυχολογία του «βλέπω κάτι που οι άλλοι δεν βλέπουν»
Αυτό που κάνει τέτοιες ψευδαισθήσεις δημοφιλείς είναι το στοιχείο του ανταγωνισμού. Δεν είναι μόνο να βρεις τον αριθμό, αλλά να είσαι από τους λίγους που τα κατάφεραν. Οι ψυχολόγοι λένε ότι αυτό συνδέεται με τη φυσική ανθρώπινη ανάγκη να ξεχωρίζουμε από το πλήθος και να αποδεικνύουμε την οξυδέρκειά μας.
Ενδιαφέρον είναι ότι παράγοντες όπως η ηλικία, η ποιότητα της όρασης ή ακόμα και η φωτεινότητα της οθόνης μπορούν να επηρεάσουν το αν θα δείτε τον αριθμό εύκολα ή όχι. Για παράδειγμα, κάποιος με πιο καλή ευαισθησία στην αντίθεση μπορεί να τον διακρίνει αμέσως, ενώ άλλοι δυσκολεύονται όσο κι αν προσπαθούν.
Η απάντηση αποκαλύπτεται
Λοιπόν, ποιος είναι ο αριθμός που κρύβεται μέσα στη χρωματιστή δίνη; Αν κοιτάξετε αρκετά προσεκτικά, θα δείτε τα ψηφία 9867523 ενσωματωμένα στο μοτίβο. Είναι καμουφλαρισμένα μέσα στα χρώματα αλλά ξεχωρίζουν μόλις τα μάτια συνηθίσουν.
Αν τον εντοπίσατε χωρίς βοήθεια, συγχαρητήρια – έχετε μάτι για λεπτομέρεια! Αν όχι, μην απογοητεύεστε. Οι οπτικές ψευδαισθήσεις είναι φτιαγμένες για να ξεγελούν ακόμα και τους πιο παρατηρητικούς. Το πραγματικό διασκεδαστικό κομμάτι είναι η προσπάθεια και η ικανοποίηση όταν τελικά βλέπεις αυτό που ήταν κρυμμένο.
Γιατί αγαπάμε τις οπτικές ψευδαισθήσεις
Οι οπτικές ψευδαισθήσεις σαν κι αυτή δεν είναι μόνο ψυχαγωγικές· μας διδάσκουν και για την ανθρώπινη αντίληψη. Μας θυμίζουν ότι οι αισθήσεις μας, όσο ισχυρές κι αν είναι, δεν είναι τέλειες. Αυτό που «βλέπουμε» δεν είναι πάντα η πραγματικότητα, αλλά η καλύτερη εκδοχή που φτιάχνει ο εγκέφαλός μας. Μπορεί να είναι ταπεινωτικό, αλλά και συναρπαστικό: σημαίνει ότι πάντα υπάρχει κάτι παραπάνω να ανακαλύψουμε, ακόμα και σε μια απλή χρωματιστή δίνη.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα συναντήσετε μια τέτοια εικόνα-πρόκληση, αφιερώστε λίγο χρόνο να την παρατηρήσετε πραγματικά. Μπορεί να εκπλαγείτε από το τι θα ανακαλύψετε. Και αν απολαμβάνετε την πρόκληση των γρίφων, μοιραστείτε την ψευδαίσθηση με τους φίλους σας και δείτε ποιος θα καταφέρει να βρει πρώτος τον κρυμμένο αριθμό.