Η είδηση ότι οι Ρώσοι είχαν το Τσερνόμπιλ κυκλωμένο με κόκκινο χρώμα στο ξεκίνημα της εισβολής τους στην Ουκρανία, δεν περνάει απαρατήρητη, αφού είναι δεδομένο πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν το είχε θέσει ως πρωταρχικό γεωστρατηγικό του στόχο
Σε ρωσικά χέρια βρίσκεται από το βράδυ της Πέμπτης το Τσερνόμπιλ, μια πόλη που και μόνο στο άκουσμά της γεννά συνειρμούς βγαλμένους από το παρελθόν και πιο συγκεκριμένα από τη δεκαετία του ’80, όταν και έγινε γνωστή από την έκρηξη σε πυρηνικό εργοστάσιο που σκόρπισε τον θάνατο, αλλά και τον τρόμο από τις αυξημένες τιμές ραδιενέργειας που βρέθηκαν σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η είδηση ότι οι Ρώσοι είχαν το Τσερνόμπιλ κυκλωμένο με κόκκινο χρώμα στο ξεκίνημα της εισβολής τους στην Ουκρανία, δεν περνάει απαρατήρητη, αφού είναι δεδομένο πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν το είχε θέσει ως πρωταρχικό γεωστρατηγικό του στόχο.
Τις τελευταίες ώρες, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μέσα από ανάρτησή του στο Twitter, αποκάλυψε πως μετά την κατάληψη από τη Ρωσία, έχουν παρατηρηθεί αυξημένα επίπεδα ραδιενέργειας στο Τσερνόμπιλ: «Οι ρωσικές δυνάμεις κατοχής προσπαθούν να καταλάβουν το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ. Οι υπερασπιστές μας θυσιάζουν τις ζωές τους για να μην επαναληφθεί η τραγωδία του 1986», έγραψε χαρακτηριστικά και συμπλήρωσε: «Πρόκειται για κήρυξη πολέμου εναντίον ολόκληρης της Ευρώπης».
Τις ασυνήθιστες τιμές ραδιενέργειας επιβεβαίωσε και η πυρηνική υπηρεσία της χώρας σε ανακοίνωσή της, αν και τις αποδίδει στη σκόνη που σηκώθηκε, καθώς η Ρωσία μετακινεί τον στρατιωτικό της εξοπλισμό για τη φύλαξη του κλειστού πυρηνικού σταθμού του Τσερνόμπιλ, ο οποίος βρίσκεται κοντά στο Κίεβο. Η Κρατική Ρυθμιστική Επιθεώρηση Πυρηνικών της χώρας ανακοίνωσε ότι ο πυρηνικός σταθμός του Τσερνόμπιλ ελέγχεται πλήρως από τις ρωσικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων όλων των εγκαταστάσεων και των αποθετηρίων.
Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του ουκρανικού υπουργείου Αμυνας και σύμβουλος του προέδρου Ζελένσκι, Μιχαΐλο Ποντόλιακ δήλωσε ότι τα επίπεδα της ραδιενέργειας στον σταθμό προς το παρόν δεν είναι επικίνδυνα, αλλά: «Είναι αδύνατον να πούμε αν το πυρηνικό εργοστάσιο είναι ασφαλές, έπειτα από την παντελώς ανούσια επίθεση των Ρώσων. Αυτή είναι μια από τις σοβαρότερες απειλές για την Ευρώπη σήμερα».
Επίσης, το ουκρανικό υπουργείο Εξωτερικών επανέλαβε την προειδοποίηση του Ζελένσκι, προειδοποιώντας ότι μια ρωσική επίθεση στην Ουκρανία θα μπορούσε να προκαλέσει άλλη μια οικολογική καταστροφή: «Το 1986, ο κόσμος είδε τη μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή στο Τσερνόμπιλ. Εάν η Ρωσία συνεχίσει τον πόλεμο, το Τσερνόμπιλ μπορεί να ξανασυμβεί το 2022», δήλωσε χαρακτηριστικά το ουκρανικό ΥΠΕΞ.
Το… μέλι που τράβηξε τον Πούτιν στο Τσερνόμπιλ
Στο ερώτημα γιατί η Ρωσία ο Βλαντίμιρ Πούτιν να ήθελε να ελέγξει το Τσερνόμπιλ και μάλιστα έχοντας θέσει αυτόν τον στόχος στους πρωταρχικούς του, υπάρχουν ερμηνείες. Μία απάντηση είναι ότι η τοποθεσία τυγχάνει να αποτελεί μια από τις άμεσες οδούς προς την ουκρανική πρωτεύουσα, το Κίεβο. «Η τοποθεσία είναι σημαντική λόγω της θέσης της», είπε σε συνέντευξή του στο NBC ο απόστρατος υποστράτηγος Μπεν Χότζες, πρώην διοικητής του Στρατού των ΗΠΑ στην Ευρώπη. «Για επίθεση στο Κίεβο από τα βόρεια, το Τσερνόμπιλ βρίσκεται ακριβώς εκεί στο δρόμο, σχεδόν καθ’ οδόν».
Απέχει λιγότερο από 16 χιλιόμετρα από τα σύνορα της Ουκρανίας με τη Λευκορωσία, σύμμαχο της Ρωσίας όπου η Μόσχα συγκέντρωσε στρατεύματα προετοιμάζοντας την επίθεσή της. Από εκεί, είναι μια νοητή ευθεία οδός περίπου 129 χιλιομέτρων νότια προς το Κίεβο. Η διαδρομή από τη Λευκορωσία στο Κίεβο μέσω του Τσερνόμπίλ μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελκυστική για τους Ρώσους στρατιωτικούς, επειδή θα τους επέτρεπε να διασχίσουν τον ποταμό Δνείπερο στη Λευκορωσία, αποφεύγοντας μια δυνητικά επικίνδυνη διέλευση του μεγάλου ποταμού, που διχοτομεί την Ουκρανία, πίσω από τις εχθρικές γραμμές. «Θέλουν το Τσερνόμπιλ γιατί θέλουν να πάρουν τον έλεγχο ολόκληρης της χώρας», τόνισε η Έβελιν Φάρκας, η οποία ήταν αναπληρώτρια βοηθός υπουργός Άμυνας για τη Ρωσία, την Ουκρανία και την Ευρασία στην κυβέρνηση Ομπάμα. «Θέλουν να περικυκλώσουν την πρωτεύουσα».
Η Σοβιετική Ένωση έχτισε το εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ όταν ήλεγχε την Ουκρανία και πολλοί βλέπουν την καταστροφή του 1986 εκεί ως παράγοντα που συνέβαλε στην πτώση της πρώην υπερδύναμης λίγα χρόνια αργότερα. Οι άθικτοι αντιδραστήρες στο εργοστάσιο συνέχισαν να παράγουν ενέργεια για την Ουκρανία μέχρι το 2000, όταν και το εργοστάσιο έκλεισε οριστικά. «Είναι ένα άχρηστο ακίνητο», είπε ένας βοηθός του Κογκρέσου που έχει ενημερωθεί από αξιωματούχους των ΗΠΑ. «Αλλά αν θέλετε να πάρετε το Κίεβο γρήγορα, περνάτε από το Τσερνόμπιλ».
Τα άγνωστα στοιχεία για το Τσερνόμπιλ
Το Τσερνόμπιλ είναι ένα από τα μέρη στον κόσμο που προκαλούν δέος λόγω της πυρηνικής καταστροφής του 1986. Η ραδιενέργεια της περιοχής γύρω από το εργοστάσιο έχει μειωθεί τις δεκαετίες μετά την καταστροφή και οι μελέτες έχουν βρει ακμάζοντες πληθυσμούς άγριων ζώων στη ζώνη αποκλεισμού, παρά τη μόλυνση του εδάφους, σύμφωνα με την Παγκόσμια Πυρηνική Ένωση. Μετά από τόσα χρόνια υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν έγιναν γνωστά για το τρομακτικό πυρηνικό δυστύχημα, οι επιπτώσεις του οποίου είναι ακόμα τεράστιες. Συγκεκριμένα, 36 χρόνια μετά από το πυρηνικό δυστύχημα του 1986, τα στοιχεία της «Greenpeace» παρουσιάζουν μία όψη του Τσερνόμπιλ που λίγοι γνωρίζουν, λόγω των ανακριβειών που ακολούθησαν τη φήμη της πόλης για δεκαετίες, ενώ δεν… βοήθησε ιδιαίτερα και η ομώνυμη τηλεοπτική σειρά που κυκλοφόρησε. Σύμφωνα λοιπόν με τη Greenpeace, τα παρακάτω στοιχεία είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την πόλη που βίωσε ένα παγκόσμιο στιγματισμό από την έκρηξη της ραδιενέργειας:
- Πέντε εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν ακόμα σε περιοχές εκτεθειμένες σε ραδιενέργεια
- Η ποσότητα ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα είναι σχεδόν 200 φορές μεγαλύτερη από τη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από τις δύο ατομικές βόμβες του Ναγκασάκι και της Χιροσίμα μαζί.
- Το Πριπιάτ, η κοντινότερη πόλη, εκκενώθηκε δύο μέρες μετά την καταστροφή. Σε αυτό το διάστημα πολλοί άνθρωποι είχαν ήδη εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας.
- Η ραδιενεργή βροχή έφτασε μέχρι την Ιρλανδία. Η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Ρωσία ήταν οι χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο, αφού απορρόφησαν το 63% της ρύπανσης από το ατύχημα.
- Από τότε που οι κάτοικοί του εγκατέλειψαν το Πριπιάτ λόγω των υψηλών ποσοστών ραδιενέργειας, λύκοι, άγρια άλογα, κάστορες, αγριογούρουνα και άλλα ζώα κατοικούν στην πόλη.
- Τα ζώα που ζουν μέσα στην αποκλεισμένη ζώνη 30 χιλιομέτρων γύρω από το Τσερνόμπιλ έχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας, αυξημένες γενετικές μεταλλάξεις και χαμηλό ποσοστό γεννήσεων.
- Οι υπόλοιποι τρεις αντιδραστήρες του πυρηνικού εργοστασίου «L» δεν έκλεισαν μετά το δυστύχημα, αλλά λειτούργησαν για άλλα 13 χρόνια.
- Υπάρχει ακόμα ραδιενεργό υλικό σε μία τσιμεντένια σαρκοφάγο, που όμως πλέον καταρρέει, και χτίστηκε πάνω από τον αντιδραστήρα μετά το ατύχημα. Ένα καινούργιο περίβλημα χτίστηκε πάνω από τη σαρκοφάγο και η προστασία του θα διαρκέσει μόνο για 100 χρόνια. Ταυτόχρονα, οι εργασίες αποκατάστασης της σαρκοφάγου στο εσωτερικό συνεχίζονται.
- Το δάσος κοντά στο σημείο της καταστροφής ονομάζεται «Κόκκινο Δάσος», γιατί τα υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας σκότωσαν τα δέντρα και κάλυψαν μεγάλες εκτάσεις με το έντονο κόκκινο χρώμα του νεκρού πεύκου.
- Πλέον μπορείς να πας ταξίδι στην αποκλεισμένη ζώνη του Τσερνόμπιλ! Τα ταξιδιωτικά πρακτορεία οργανώνουν ημερήσιες εκδρομές στην εγκαταλελειμμένη πόλη του Πριπιάτ.
- Το Πριπιάτ συνεχίζει να έχει υψηλά επίπεδα ρύπανσης και θα παραμείνει εγκαταλελειμμένο, αφού το πλουτώνιο χρειάζεται περισσότερα από 24.000 χρόνια για να μειωθεί η έντασή του μόλις στο μισό.
- Η ραδιενέργεια ήταν τόσο ισχυρή που τα μάτια του πυροσβέστη Βλαντίμιρ Πράβικ έγιναν μπλε από καφέ.
Οι… ανακρίβειες της τηλεοπτικής σειράς
Η αλήθεια είναι ότι αρκετοί άνθρωποι άρχισαν να μαθαίνουν περισσότερα πράγματα για ένα από τα μεγαλύτερα πυρηνικά δυστυχήματα στον κόσμο μέσα από τη βραβευμένη τηλεοπτική σειρά «Τσερνόμπιλ». Μόνο που μια τηλεοπτική σειρά πολλές φορές όσο κι αν θέλει να αποτυπώσει τα πραγματικά γεγονότα, πέφτει «θύμα» της μυθοπλασίας. Το 2019 η σειρά μετέφερε στη μικρή οθόνη με εξαιρετικό τρόπο τον εφιάλτη της παγκόσμιας κοινότητας μετά την έκρηξη στον αντιδραστήρα 4 του πυρηνικού εργοστασίου και ότι ακολούθησε με τους χειρισμούς της τότε ηγεσίας της Σοβιετικής Ένωσης.
Όμως υπήρχαν ορισμένα πρόσωπα και στοιχεία του σεναρίου που απείχαν πολύ από την πραγματικότητα. Η Σάντυ Φαμελιάρη που εργάζεται στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace έκανε σε συνεργασία με το World Information Service on Energy, μια σύγκριση κατά πόσο έχει σχέση η αλήθεια με την τηλεοπτική σειρά «Τσερνόμπιλ».
Ορισμένες από τις ανακρίβειες που εντοπίστηκαν:
- Ο βασικός χαρακτήρας, ο καθηγητής Valery Legasov ( το ρόλο έπαιξε ο Jared Harris) είναι καθοριστικός στη σειρά για τα μέτρα που λήφθηκαν μετά την καταστροφή. Είναι υπαρκτό πρόσωπο, αλλά στην πραγματικότητα υπήρχε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων η οποία ήταν υπεύθυνη για να περιορίσει το ρίσκο και τις επιπτώσεις.
- Η Ulana Khomyuk (Emily Watson) δεν υπήρξε στην πραγματικότητα αν και μοιάζει καταλυτικός παράγοντας στην εξέλιξη των γεγονότων! Ο χαρακτήρας της γράφτηκε για να εξυπηρετήσει την απεικόνιση της αντίδρασης επιστημόνων από άλλες χώρες.
- Η σειρά εξετάζει το σενάριο ότι το τετηγμένο καύσιμο θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη έκρηξη ερχόμενο σε επαφή με τα υπόγεια ύδατα: «δημιουργήσατε λάβα» όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά. Ωστόσο, η πιθανότητα να συνέβαινε αυτό και να δημιουργούσε μια έκρηξη ισοδύναμη 4 μεγατόνων TNT δεν είναι ρεαλιστική.
- Αυτό που όντως ανησύχησε τους ειδικούς τότε ήταν ότι μέρος από το καύσιμο θα έφτανε στα υπόγεια ύδατα προκαλώντας μικρές εκρήξεις που θα απελευθέρωναν μεγαλύτερες ποσότητες ραδιενεργών ουσιών στην ατμόσφαιρα. Συνεπώς, η ατάκα για τη λάβα από τον σοκαρισμένο ειδικό, είναι μία από τις ελάχιστες υπερβολές χάριν δραματουργίας.
- Αν και η σειρά δείχνει ότι οι περισσότεροι πέθαναν ακαριαία, στην πραγματικότητα ο θάνατος ήταν πιο αργός. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, οι θάνατοι στο πεδίο ήταν μόλις τρεις, ενώ από τους άμεσα εκτεθειμένους άλλοι 28 άφησαν την τελευταία τους πνοή τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν πυροσβέστες που έσπευσαν για να βοηθήσουν.